Luận văn Vận dụng hệ thống chi phí dựa trên mức độ hoạt động (ABC) tại công ty ADC

Nội dung text: Luận văn Vận dụng hệ thống chi phí dựa trên mức độ hoạt động (ABC) tại công ty ADC

1. B GIÁO D C VÀ ÀO T O TR NG I H C KINH T Tp. HCM LÂM TH TRÚC LINH VN D NG H TH NG CHI PHÍ DA TRÊN M C HO T NG (ABC) T I CÔNG TY ADC LU N V N TH C S KINH T TP. H Chí Minh – N m 2010 -
2. B GIÁO D C VÀ ÀO T O TR NG I H C KINH T Tp. HCM LÂM TH TRÚC LINH VN D NG H TH NG CHI PHÍ DA TRÊN M C HO T NG (ABC) T I CÔNG TY ADC Chuyên ngành: K Toán Mã s : 60.34.30 LU N V N THAC S KINH T NG I H NG D N KHOA H C: TS. OÀN NG C QU TP. H Chí Minh-Nm 2010 -
3. LI CÁM ƠN Xin bày t lòng c m n sâu s c n GVHD – TS oàn Ng c Qu - Ng i ã t n tình h ng d n tôi trong su t th i gian qua. ng th i xin g i li c m n n t p th quý th y cô Tr ng i h c Kinh T TP H Chí Minh ã t n tình trong công tác gi ng d y. Xin chân thành c m n Ban Giám c và các anh, ch phòng K Toán ca công ty ADC ã t o iu ki n và giúp tôi hoàn thành lu n v n này. M c dù ã có s c g ng nh ng lu n v n s không tránh kh i nh ng thi u sót. Kính mong nh n c s óng góp c a quý th y cô, công ty ADC tôi có th hoàn thi n lu n v n t t h n. Xin chân thành c m n! -
4. LI CAM OAN Tôi xin cam oan b n lu n v n là công trình nghiên c u khoa h c c l p c a tôi. Các s li u, b ng bi u u có ngu n g c rõ ràng. TÁC GI LU N V N LÂM TH TRÚC LINH -
5. CNG HÒA XÃ H I CH NGH A VI T NAM c L p- T Do-Hnh Phúc TP. H Chí Minh, ngày tháng 2 n m 2010 GI Y CAM K T “V vi c ch nh s a n i dung lu n v n theo góp ý c a H i ng” Kính g i - H i ng ch m lu n v n t t nghi p. - PGS. TS Ph m V n D ưc - Ch t ch H i ng. Tôi tên: Lâm Th Trúc Linh – H c viên K15 – K Toán Ki m Toán Chuyên Ngành: K toán– Mã s : 60.34.30 Ngày b o v lu n v n t t nghi p: 28/01/2010. Cn c vào ý ki n k t lu n c a Ch t ch H i ng sau bu i b o v lu n vn. Tôi ã ti n hành ch nh s a l i lu n v n úng theo ý ki n k t lu n c a Ch t ch H i ng. K t qu ch nh s a g m nh ng n i dung sau: 1. Tên lu n v n: Tác gi ã ghi tên lu n v n y là “V n d ng h th ng chi phí d a trên m c ho t ng (ABC) t i công ty ADC”. 2. Rà soát l i tên m c ph n m c l c và n i dung cho th ng nh t, cách ánh s các ti u m c, b ng bi u, s . Xem l i ch ng 1 còn m t s n i dung khó hi u. Tác gi ã vi t l i. 3. B n i dung v ERP t i công ty ADC trang 9 - ch ng 1 và on k t lu n cu i ch ng 1 liên quan n công ty ADC. 4. S trang 21: Ghi rõ tiêu th c phân b là theo s n l ng - i v i h th ng chi phí truy n th ng; Chi phí s n xu t gián ti p i vi h th ng ABC. -
6. 5. Ví d minh h a ch ng 1: Trình bày cách tính theo h th ng chi phí truy n th ng và ABC. 6. Mc 1.5.1.1: Vi t l i tránh gây hi u nh m u im tr thành h n ch . 7. B sung h th ng ABC có th áp d ng i v i nh ng lo i doanh nghi p nào 8. B sung s li u tính toán chi phí tính cho s n ph m theo th c t và v n dng ABC tính th y c s khác bi t gi a 2 h th ng. Trên ây là các n i dung tác gi ã ch nh s a theo góp ý c a H i ng. Kính trình ch t ch H i ng xem xét. Tác gi lu n v n Ch t ch H i ng Lâm Th Trúc Linh PGS.TS Ph m V n D ưc -
7. CNG HÒA XÃ H I CH NGH A VI T NAM c L p- T Do-Hnh Phúc TP. H Chí Minh, ngày tháng 2 n m 2010 KT QU T C KHI NGHIÊN C U TÀI Tên tài “ V n d ng h th ng chi phí d a trên m c ho t ng(ABC) t i công ty ADC” Qua nghiên c u lu n v n ã t c nh ng k t qu sau: - Lu n v n trình bày m t cách có h th ng nh ng v n lý lu n v h thng chi phí d a trên m c ho t ng. - Lu n v n ã ch ra nh ng t n t i trong công tác k toán chi phí t i công ty ADC và v n d ng ABC tính toán l i chi phí giúp cho nhà qu n tr ki m soát t t chi phí và ra các quy t nh. - Lu n v n ã xu t vi c xác nh mã tài kho n chi ti t ph c v cho vi c nh p li u vào h th ng ERP – nh m t ng h p s li u ph c v cho h th ng ABC. - xu t m t s gi i pháp h tr th c hi n ABC. HC VIÊN TH C HI N LÂM TH TRÚC LINH -
8. MC L C Trang M u 01 CH Ơ NG 1: C Ơ S LÝ LU N V H TH NG CHI PHÍ D A TRÊN MC HO T NG (ABC) 06 1.1 S c n thi t c a ABC 06 1.2 ABC và c ơ s th c hi n ABC 07 1.2.1 Khái ni m ABC 07 1.2.2 C s th c hi n mô hình ABC 08 1.3 K toán chi phí theo ABC 9 1.3.1 Xác nh các ho t ng ch y u và trung tâm ho t ng 9 1.3.2 Tp h p chi phí cho các ho t ng 11 1.3.3 Xác nh tiêu th c phân b cho các ho t ng 11 1.3.3.1 Yêu c u c a vi c l a ch n tiêu th c phân b 11 1.3.3.2 Xác nh tiêu th c phân b ho t ng 12 1.3.4 Phân b chi phí các ho t ng cho các i t ng ch u chi phí 16 1.4 S khác bi t gi a ABC và k toán chi phí truy n th ng 20 1.5 u, nh ưc im c a ABC 22 1.5.1 u im 22 1.5.1.1 Cung c p thông tin v chi phí tính cho s n ph m hp lý hơn trong tr ưng h p s n ph m khác nhau v s l ưng s n ph m s n xu t 22 1.5.1.2 Cung c p thông tin v chi phí tính cho s n ph m hp lý hơn trong tr ưng h p s n ph m khác nhau v kích c và ph c t p 22 1.1.5.3 Chi phí tính cho s n ph m bao g m các kho n chi phí liên quan n sn xu t và ngoài s n xu t 22 1.5.1.4 Cung c p thông tin chi phí h u ích ph c v cho vi c ra quy t nh 23 1.5.2 Nh ưc im 24 -
9. KT LU N CH Ơ NG 1 25 CH Ơ NG 2: TH C TR NG V K TOÁN CHI PHÍ T I CÔNG TY ADC 2.1 Gi i thi u v công ty ADC 26 2.1.1 Ch c n ng, nhi m v 26 2.1.2 T ch c b máy qu n lý 27 2.1.3 c im ho t ng kinh doanh t i công ty 27 2.1.3.1 Quy mô ho t ng kinh doanh 27 2.1.3.2 c im quy trình công ngh s n xu t 27 2.2 Th c tr ng v k toán chi phí ti công ty ADC 28 2.2.1 K toán chi phí s n xu t t i công ty ADC 28 2.2.1.1 i t ưng t p h p chi phí s n xu t và tính giá thành 28 2.2.1.2 Ph ươ ng pháp t p h p chi phí s n xu t và tính giá thành 29 2.2.1.3 K toán t p h p chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m 29 2.2.1.4 K toán t ng h p chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m 39 2.2.2 K toán chi phí bán hàng và chi phí qu n lý doanh nghi p 46 2.2.2.1 Chi phí qu ng cáo 46 2.2.2.2 Chi phí khuy n mãi 47 2.2.2.3 Chi phí h i ngh khách hàng 47 2.2.2.4 Chi phí nghiên c u s n ph m m i 48 2.3 ánh giá v công tác k toán chi phí t i công ty ADC 48 2.3.1 u im 48 2.3.2 Nh ng v n t n t i 48 KT LU N CH Ơ NG 2 50 CH Ơ NG 3 : 51 VN D NG ABC TRONG TH C HI N K TOÁN CHI PHÍ TI ADC. 3.1 Ph ươ ng h ưng v n d ng ABC t i công ty ADC 51 -
10. 3.2 V n d ng ABC ti công ty ADC 52 3.2.1 Xác nh các trung tâm ho t ng và ho t ng 52 3.2.2 T p h p chi phí cho t ng i t ng ch u chi phí 54 3.2.2.1 i v i ho t ng c p ơ n v s n ph m 54 3.2.2.2 i v i ho t ng c p lô s n ph m(theo t ng h p ng) 54 3.2.2.3 i v i ho t ng c p s n ph m 59 3.2.2.4 i v i ho t ng c p khách hàng 61 3.2.2.5 i v i ho t ng c p toàn doanh nghi p 63 3.2.3 Xác nh tiêu th c phân b cho i t ng ch u chi phí 64 3.2.4 Phân b chi phí ho t ng cho i t ng ch u chi phí 66 3.2.5 Chi phí tính cho s n ph m theo ABC 69 3.3 ng d ng ERP vào công tác qu n tr chi phí và tính giá thành t i công ty ADC 73 3.3.1 M các tài kho n chi ti t theo dõi chi phí các ho t ng khi nh p li u vào h th ng ERP 73 3.3.2 xu t trình t nh p li u giá thành vào h th ng ERP. 78 3.4 M t s ki n ngh khác nh m th c hi n mô hình ABC t i công ty ADC78 3.4.1. T ch c b máy k toán qu n tr 78 3.4.2 Ni dung t ch c công tác qu n tr 81 3.4.3 Nghiên c u h th ng ABC th c hi n k toán chi phí . 82 3.4.3.1 Trang b ki n th c cho k toán viên v ph ươ ng pháp ABC 82 3.4.3.2 Phân lo i chi phí phát sinh theo cách ng x c a chi phí 83 3.4.3.3 Xây d ng h th ng chi phí nh m c 83 KT LU N CH Ơ NG 3 85 KT LU N CHUNG 86 PH L C -
11. DANH M C CÁC CH VI T T T ABC (Activity-Based Costing): H th ng chi phí d a trên m c ho t ng ADC: Allied development corporation CP: chi phí BSCL: ng b ng Sông C u Long ERP (Enterprise Resource Planning System): H th ng Ho ch nh/qu n tr các ngu n l c c a doanh nghi p. H: H p ng DANH M C CÁC B NG, BI U Bng 1.1: Các ho t ng và tiêu th c phân b chi phí ho t ng duy trì s n ph m và nhóm s n ph m. Bng 2. 1: B ng kê xu t v t li u (Quy cách Bolis 6B) Bng 2. 2: B ng kê xu t v t li u (Quy cách Bolis 12B) Bng 2.3: B ng t ng h p gi công Bng 2.4: Tng h p chi ti n l ng, n gi a ca Bng 2.5: Trích B ng tính chi phí kh u hao các nhóm s n ph m Bng 2.6: B ng t ng h p chi phí s a ch a, chi phí tr trc Bng 2.7: B ng t ng h p chi phí in, n c Bng 2.8: B ng t ng h p chi phí nguyên v t li u tr c ti p Bng 2.9: Bng t ng h p chi phí nhân công Bng 2.10: Phân b chi phí chung vào giá thành s n ph m Bng 2.11: B ng tính giá thành s n ph m Bng 2.12: Phi u tính giá thành s n ph m Bng 3.1: Các ho t ng và tiêu th c phân b ho t ng Bng 3.2: B ng t ng h p chi phí gián ti p t các ho t ng Bng 3.3: Xác nh tiêu th c phân b ho t ng -
12. Bng 3.4 : Chi phí tính cho sn ph m theo ABC Bng 3.5: Phi u tính giá thành s n ph m Bng 3.6: Xác nh mã ngành kinh doanh Bng 3.7: Xác nh mã Phòng ban Bng 3.8: Xác nh tài kho n chi ti t Bng 3.9: Xác nh nhóm s n ph m Bng 3.10: Xác nh vùng kinh doanh DANH M C CÁC S Ơ S 1.1: Phân b chi phí gián ti p theo ABC S 1.2: So sánh h th ng chi phí truy n th ng và h th ng ABC S 3.1: Trung tâm ho t ng & các ho t ng PH L C Ph l c 1: S tác ng c a s l ng s n xu t n giá thành s n ph m. Ph l c 2: S tác ng c a kích c s n ph m n giá thành s n ph m. Ph l c 3: S t ch c c a công ty ADC Ph l c 4: Quy trình công ngh s n xu t t i công ty ADC Ph l c 5: S t ch c mi ti công ty ADC Ph l c 6: M t s quy trình khi ng d ng ERP. -
13. - 1 - PH N M U 1. Tính c p thi t c a tài Nm b t c tình hình tiêu th m nh các lo i thu c b o v th c v t và phân bón c a các t nh BSCL, m t vùng nông nghi p tr ng im c a Vi t Nam, n m 1999 công ty ADC c thành l p v i m t hàng kinh doanh chính là các s n ph m nông d c. T ó n nay doanh thu t nhóm s n ph m này không ng ng t ng lên và chi m t tr ng trên 97% trong t ng doanh thu c a công ty. Trong quá trình phát tri n, Công ty ADC luôn tìm cách u t công ngh , c i ti n k thu t a ra các s n ph m m i có ch t l ng cao thay th dn hàng ngo i nh p và m r ng l nh v c kinh doanh c a mình trên th tr ng. T m t công ty ch chuyên v phân ph i nay Công ty ADC ã có bc chuy n m nh m khi t mình nghiên c u và tung ra th tr ng nh ng sn ph m c a chính mình s n xu t, v i ph ng châm “Mang n s t t lành” ADC mu n cung c p nh ng m t hàng ch t l ng nh t v i giá c phù h p nh t cho khách hàng c a mình. Công ty ADC ã kh ng nh c iu ó qua s thành công c a các s n ph m m i trên th tr ng nh Bump, Bolis, Penalty, Superone Các m t hàng này u c tiêu th khá m nh và c xem nh nh ng ti n b trong ngành nông nghi p ã giúp cho ng i nông dân có c nh ng v mùa b i thu. Hi n nay công ty ADC ang ph i i m t v i s c nh tranh gay g t c a các công ty: Công ty c ph n b o v th c v t An Giang, Công ty c ph n Nông D c H.A.I, công ty Cagro, công ty Syngenta, . v th tr ng s n ph m nông d c. Nhà qu n tr công ty ADC c n bi t c s n ph m nào là th m nh c a mình c ng nh mu n xác nh c m t hàng nào mang l i l i nhu n nhi u h n, ng th i công ty có th gi m giá bán s n ph m nâng cao tính c nh tranh hay không? Nên ti p t c s n xu t r i bán hay bán ngay, t -
14. - 2 - sn xu t hay mua ngoài , ? T t c v n trên òi h i ph i có thông tin k toán k p th i, y và linh ho t và thông tin ó c cung c p b i k toán qu n tr . nâng cao tính c nh tranh ngoài vi c nghiên c u a ra th tr ng các s n ph m m i công ty còn ph i xem xét n y u t giá c h p lý ch a, có kh n ng c nh tranh v i các công ty i th ? iu này liên quan n vi c xác nh chi phí tính cho s n ph m có c chính xác b i ghi nh n chi phí y chính xác s giúp công ty không nh ng tính úng chi phí tính cho s n ph m mà còn giúp công ty ki m soát t t chi phí. Công ty ADC s n xu t nhi u lo i s n ph m, các s n ph m này khác nhau v ch ng lo i, quy cách. Công ty k toán chi phí theo h th ng chi phí truy n th ng nên các chi phí gían ti p c phân b n cho t ng lo i s n ph m. Vì v y chi phí tính cho s n ph m ch a m b o tính chính xác.Tính không chính xác ch y u do các tiêu th c dùng phân b chi phí theo s lng s n ph m nh ng các chi phí c a ho t ng ó không th c s liên quan n s l ng s n ph m: Chi phí mua nguyên v t li u, chi phí kh i ng máy, chi phí l p k ho ch. Vì v y h th ng k toán chi phí hi n t i ã không a ra thông tin hu ích giúp nhà qu n tr ra các quy t nh. Do ó có quy t nh chính xác, k p th i òi h i nhà qu n tr ph i nh n th c rõ vai trò c a chi phí phát sinh trong doanh nghi p c a mình. K toán chi phí d a trên mc ho t ng (ABC) là m t ph ng pháp hi n i trong k toán qu n tr , ph ng pháp này cung c p thông tin chính xác v chi phí tính cho sn ph m giúp nhà qu n tr ADC a ra nh ng quy t nh kinh doanh sáng su t. ABC ã xu t hi n các bài báo mang tính h c thu t vào nh ng n m 1980. Các bài báo này c ng trên các t p chí chuyên ngành t p trung vào -
15. - 3 - ch trích ph ng pháp k toán chi phí theo quan im truy n th ng không cung c p thông tin thích h p cho vi c ra quy t nh. Chính mô hình ABC ã kh c ph c c nh ng h n ch c a mô hình k toán chi phí truy n th ng khi phân b chi phí gián ti p, do có s g n k t gi a tiêu th c phân b và các i tng ch u chi phí nên các nhà qu n tr s c cung c p thông tin v chi phí tính cho s n ph m chính xác h n, c bi t cho các doanh nghi p có quy trình sn xu t ph c t p v i nhi u lo i s n ph m. 2. M c ích nghiên c u H th ng nh ng v n lý lu n v h th ng chi phí d a trên m c ho t ng( ABC), các y u t c n thi t khi th c hi n. T ó ánh giá nh ng u, nh c im ca h th ng này làm c s cho vi c xu t v n d ng t i công ty ADC. Tìm hi u th c tr ng v k toán chi phí t i công ty ADC, ánh giá u im và nh ng h n ch c a h th ng k toán chi phí hi n t i. a ra các gi i pháp hoàn thi n h th ng k toán chi phí c a công ty ADC trên c s v n d ng h th ng ABC. 3. Ph ươ ng pháp nghiên c u Trên c s các tài li u nghiên c u c tác gi s a ra nh ng iu ki n c n thi t ph i s d ng mô hình ABC, ánh giá u im so v i ph ng pháp k toán chi phí truy n th ng. Ti p theo tác gi s d ng ph ng pháp so sánh th y c nh ng u, nh c im c a ph ng pháp tính giá thành hi n t i c a công ty ADC, ph ng pháp phân tích, t ng h p và ánh giá làm c s xu t v n d ng h th ng ABC. 4. i t ưng và ph m vi nghiên c u -
16. - 4 - Do sn ph m t i công ty a d ng v ch ng lo i, quy cách nên t c m c tiêu tài, tác gi gi i h n ph n ch ng t , s sách không trình bày mà ch t p trung vào nghiên c u v n d ng ABC xác nh chi phí tính cho sn ph m t i ADC ph c v cho nhu c u ra quy t nh và ki m soát t t chi phí. i v i chi phí bán hàng và qu n lý doanh nghi p tác gi ch a ra n i dung chi phí nh m xu t các gi i pháp liên quan n t p h p và phân b chi phí cho các i t ng ch u chi phí. Các gi i pháp ra nh m th c hi n k toán chi phí theo ABC t i công ty ADC. Do th i gian nghiên c u có h n nên ph n s li u minh h a trong lu n vn, tác gi ch minh h a trong 1 tháng ( Tháng 5/2009). Vn d ng ABC trong th c hi n k toán chi phí t i ADC s giúp cho công ty ki m soát t t chi phí thông qua xác l p l i các trung tâm ho t ng công ty s xác nh c các chi phí cho t ng ho t ng và phân b n các i t ng ch u chi phí h p lý h n. T ó công ty xác nh c doanh thu và chi phí c a t ng b ph n, lo i s n ph m, Công ty c ng xác nh c l i nhu n mang l i c a t ng ngành, lo i s n ph m, vùng Giúp công ty a ra các quy t nh mang tính chi n l c. 5. B c c c a tài tài g m 86 trang, b c c g m 3 ch ng: Ch ng 1: C s lý lu n v h th ng chi phí d a trên m c ho t ng (ABC) Ch ng 2: Th c tr ng v k toán chi phí ti công ty ADC Ch ng 3: Vn d ng h th ng chi phí d a trên m c ho t ng (ABC) t i công ty ADC 6. Nh ng óng góp c a tài -
17. - 5 - Lu n v n trình bày có h th ng mt ph ng pháp k toán chi phí hi n i thu c l nh v c k toán qu n tr . Nghiên c u v n d ng vào th c hi n k toán chi phí t i công ty ADC giúp công ty có nh ng thông tin v chi phí tính cho sn ph m h p lý h n ph c v cho vi c ra quy t nh. -
18. - 6 - CH Ơ NG 1: C Ơ S LÝ LU N V H TH NG CHI PHÍ DA TRÊN M C HO T NG (ABC) 1.1 S c n thi t c a ABC Vào nh ng n m 1980, ã có nh ng bài bình lu n v h n ch c a h th ng k toán chi phí truy n th ng. H th ng này c áp d ng r ng rãi khi chi phí nguyên v t li u tr c ti p và chi phí nhân công tr c ti p chi m t tr ng l n, còn chi phí gián ti p liên quan n ph c v và qu n lý s n xu t l i chi m t tr ng nh . Các kho n chi phí gián ti p c phân b vào các i t ng ch u chi phí theo s gi máy, s l ng s n ph m s n xu t, làm giá thành c a s n ph m kém chính xác nh ng không áng k . Do s phát tri n c a khoa h c công ngh các doanh nghi p u t các dây chuy n s n xu t hi n i thay th lao ng th công làm cho t tr ng chi phí gián ti p t ng lên. Lúc này s sai l ch khi phân b chi phí theo s gi máy, s l ng s n ph m s n xu t, tr nên ph c t p h n òi h i ph i có cách ti p c n m i v chi phí. Nm 1988, Cooper và Kaplan ã a ra h ng ti p c n khác v k toán chi phí ó là ABC ( Activity-based costing), ph ng pháp này cung c p thông tin hu ích cho vi c a ra quy t nh trong môi tr ng c nh tranh hi n nay. K toán chi phí d a trên mc ho t ng h ng n vi c ki m soát chi phí theo t ng trung tâm ho t ng và phân b chi phí gián ti p, chi phí ph c v cho các ho t ng, s n ph m, d ch v và khách hàng theo tiêu th c phù h p. Các tiêu th c này ph n ánh m c tiêu t n các ho t ng. H th ng ABC ghi nh n chi phí trong quá trình s n xu t và c trong ho t ng ph c v cho vi c sn xu t s n ph m. M c ích c a ABC là o l ng và xác nh t t c các chi phí c s d ng trong ho t ng s n xu t và chuy n s n ph m, d ch v n khách hàng. -
19. - 7 - Do ó ABC cho nhà qu n tr th y rõ v tình hình ho t ng kinh doanh ca công ty theo t ng b ph n, l nh v c kinh doanh, s n ph m, 1.2. ABC và c ơ s th c hi n ABC 1.2.1 Khái ni m ABC ABC (Activities based costing): Theo Rober S.Kaplan và Robin Cooper - ABC ch ra nh ng ho t ng nào c s d ng s n xu t ra các s n ph m và d ch v . ABC c s d ng o l ng nh ng ho t ng, ngu n l c c tiêu hao b i nh ng ho t ng, sn ph m và d ch v c sinh ra t ho t ng ó. Còn theo Blocher thì s n xu t s n ph m c n ph i th c hi n m t s ho t ng, nh ng ho t ng này làm tiêu t n ngu n l c c a doanh nghi p do ó làm phát sinh chi phí. Ho t ng (Activity): Là t p h p c a m t hay nhi u công vi c ho c nhi m v . Mua nguyên v t li u có th xem là m t ho t ng riêng bi t. Ho t ng này bao g m tp h p nhi u nhi m v khác nhau nh : Nh n n t hàng, xác nh nhà cung c p, chu n b n t hàng mua, g i th t hàng và th c hi n nh ng công vi c ti p theo. - Ho t ng chính: Mua nguyên v t li u - Ho t ng h tr : Chu n b n t hàng Trung tâm ho t ng (Activities center) : Trung tâm ho t ng c hi u là mt ph n c a quá trình s n xu t mà k toán ph i báo báo m t cách riêng bi t tình hình chi phí ho t ng c a các trung tâm ó. Ngu n l c ( Resource) : Là m t y u t kinh t c n thi t th c hi n các ho t ng. Ví d : con ng i, nguyên v t li u, máy móc thi t b , -
20. - 8 - i t ưng ch u chi phí ( Cost Objective): Mt s i t ng ch u chi phí: S n ph m, nhóm s n ph m, d ch v , khách hàng, nhóm khách hàng, khu v c, Tùy theo yêu c u thông tin c a nhà qu n lý mà xác nh các i t ng ch u chi phí sao cho thích h p. Tiêu th c phân b chi phí các ngu n l c( Resourse driver/ Resourse cost driver) : Là tiêu th c dùng o l ng m c tiêu t n các ngu n l c th c hi n các ho t ng.Ví d s l ng n t hàng, s l nh bán hàng, s l n thay i m u mã thi t k s n ph m, là tiêu th c phân b các ngu n l c có liên quan. Tiêu th c phân b chi phí ho t ng ( Activity driver/ Activity cost driver): Là tiêu th c o l ng s ho t ng c th c hi n i v i m t i t ng t p hp chi phí. Ví d : s gi máy, s lô s n ph m, 1.2.2 Cơ s th c hi n mô hình ABC - Vi c áp d ng mô hình ABC òi h i ph i có s ng thu n t các nhà qu n lý n c p nhân viên - nh ng ng i th c hi n mô hình. M t khác có th th c hi n thành công thì doanh nghi p ph i ch p nh n m t kho n chi phí th c hi n. Vì v y có s tham gia c a nhà qu n lý là r t c n thi t, b i: + Nhà qu n lý s là ng i a ra quy t nh thay i mô hình hi n t i. + Nhà qu n lý s có quy n quy t nh các chi phí cho vi c th c hi n. + Nhà qu n lý có quy n yêu c u các phòng ban, nhân viên ph i th c hi n công vi c chuy n i sang mô hình m i. - i v i ng i th c hi n: Bao g m i di n c a các phòng ban và nhân viên k toán. S ph i h p này s thu n l i cho vi c xác nh các ho t ng t i các b ph n. th c hi n thành công mô hình thì nhân viên có thái s n sàng cho th c hi n mô hình m i và quan tr ng là ph i có trình , ki n th c v ABC thì mi có th áp d ng thành công. -
21. - 9 - - S h tr c a các ph n m m k toán, ph n m m qu n lý. 1.3 K toán chi phí theo ABC K toán chi phí theo ABC g m các bc: 1.3.1 Xác nh các ho t ng ch y u và trung tâm ho t ng trong doanh nghi p Xác nh ho t ng khi th c hi n ABC c n m c h p lý d a trên s cân i gi a chi phí v i l i ích. Vi c xác nh các ho t ng ph i c n c vào vi c ghi nh n, theo dõi t ng b ph n có phát sinh chi phí t ó s k t h p nh ng ho t ng cùng lo i thành ho t ng chính. Các ho t ng càng chi ti t càng tn chi phí nên tùy vào nhu c u thông tin mà xác nh các ho t ng t ng ng. Ví d mua nguyên v t li u là mt ho t ng, vi c chia nh ho t ng mua nguyên v t li u thành nhi u ho t ng nh theo dõi n hàng, t hàng, nh n hàng s làm phát sinh thêm chi phí theo dõi và tiêu th c phân b . Tuy nhiên s phân lo i ph thu c n d li u thu th p c v chi phí liên quan n s n ph m. Vì v y, nh ng ho t ng xác nh n, nh n và s d ng v t li u nên thi t lp tiêu th c phân b khác nhau cho t ng ho t ng. 5 c p ho t ng trong h th ng k toán chi phí ABC: - Ho t ng c p ơ n v s n ph m ( Unit-level activities): lo i ho t ng này c s d ng m i lúc mà n v s n ph m c s n xu t ho c tiêu th . Chi phí c a c p này bao g m chi phí lao ng tr c ti p, nguyên v t li u tr c ti p, in n ng .và nh ng chi phí tiêu hao ngu n l c t ng ng v i s gi máy s n xu t.Ví d , n u công ty t ng s n l ng s n xu t 10% thì tiêu t n thêm 10% chi phí lao ng, 10% gi máy ch y và 10% chi phí in. Tiêu th c phân b chi phí in hình cho ho t ng c p n v s n ph m này là theo gi lao ng, gi máy ch y hay theo s l ng s n ph m s n xu t. Nh ng -
22. - 10 - tiêu th c phân b này c ng c s d ng trong h th ng chi phí truy n th ng. Vì v y, h th ng chi phí truy n th ng c ng phân b chính xác nh ng chi phí cp n v s n ph m n i t ng ch u chi phí. - Ho t ng c p lô s n ph m( Batch-level activities ): Nh ng ho t ng này c th c hi n theo t ng lô s n ph m. Ch ng h n vi c thi t l p chu n b máy hay l nh t mua v t t c th c hi n m i lúc m t lô hàng c s n xu t. Mt im phân bi t quan tr ng gi a ho t ng c p lô s n ph m và n v là nh ng s n ph m c yêu c u th c hi n m t ho t ng theo lô sn ph m c s n xu t khi thi t l p máy. H th ng chi phí truy n th ng thì xem nh ng chi phí phát sinh theo lô s n ph m là c nh. Vì v y h th ng ABC cung c p m t k thu t cho vi c phân b các chi phí ph c t p nh thi t l p máy, x lý n t hàng c a khách hàng, t i nh ng sn ph m, d ch v thông qua các ho t ng c th c hi n. - Ho t ng c p s n ph m ( Product-sustaining activities): Nh ng ho t ng c th c hi n dành riêng cho vi c s n xu t ho c tiêu th nh ng s n ph m riêng bi t. Nh ng ho t ng này có th là thi t k m t s n ph m, qu ng cáo cho m t s n ph m, hay c p nh t m t tính n ng cho m t s n ph m, h tr k thu t cung c p riêng cho s n ph m, thi t k l i m t chu trình s n xu t c a mt s n ph m riêng bi t. - Ho t ng c p khách hàng ( Customer- level activities): Nh ng ho t ng liên quan n nh ng khách hàng riêng bi t.Ví d Nghiên c u th tr ng khách hàng và h tr k thu t cho nh ng khách hàng riêng bi t. - Ho t ng c p khu v c ho c toàn doanh nghi p( Area or generaloperations- level activity) : Ho t ng này c th c hi n mà không quan tâm n khách hàng nào c ph c v ho c s n ph m nào c s n xu t ho c bao nhiêu lô s n ph m ho c s n ph m c làm ra. Ho t ng này g n -
23. - 11 - vi toàn b ho t ng c a doanh nghi p nh l ng qu n lý s n xu t, kh u hao nhà x ng , . 1.3.2 Tp h p chi phí cho các ho t ng *Ph ng pháp t p h p chi phí: +Ph ươ ng pháp quy n p tr c ti p iu ki n áp d ng: Chi phí phát sinh liên quan n m t lo i ho t ng Ph ng pháp: Khi chi phí phát sinh liên quan n ho t ng nào thì t p hp tr c ti p vào ho t ng ó. + Ph ươ ng pháp phân b gián ti p iu ki n áp d ng: Chi phí phát sinh liên quan n nhi u lo i ho t ng Ph ng pháp: l a ch n tiêu th c phù h p sau ó ti n hành phân b chi phí liên quan n t ng lo i ho t ng. Tp h p chi phí cho các ho t ng ph i: - Xác nh t l phân b - Xác nh i l ng cho m i m t lo i ho t ng - Xác nh s chi phí phân b cho t ng lo i ho t ng 1.3.3 Xác nh tiêu th c phân b cho các ho t ng 1.3.3.1 Yêu cu c a vi c l a ch n tiêu th c phân b Ph i gi i thích c m i quan h gi a các m c ho t ng và chi phí phát sinh liên quan n ho t ng D xác nh, tính toán m b o tính ng nh t c a các s n ph m u ra -
24. - 12 - Nu không ng nh t ph i quy i m b o tính phân b chi phí 1.3.3.2 Tiêu th c phân b chi phí ho t ng Tiêu th c phân b chi phí và ho t ng th c ch t là nh nhau phân b d a vào nguyên nhân phát sinh. B t c tiêu th c phân b ho t ng nào c ng là tiêu th c phân b chi phí c a ho t ng ó. Có nh ng tiêu th c s c p và th cp. Tiêu th c s c p i di n cho nguyên nhân kh i u c a m t ho t ng. Tiêu th c th c p i di n cho m t ho t ng hay s ki n mà gây ra b i ho t ng tr c ây. Ví d tiêu th c phân b s c p c a chi phí mua hàng có th gm các y u t nh nhu c u khách hàng, c tính thi t k s n ph m và s nhà cung c p c ch n. Tt c các ho t ng yêu c u nh ng ngu n l c làm phát sinh nh ng chi phí, vì v y t t c các ho t ng u là tiêu th c phân b chi phí. Tuy nhiên, t t c các ch c n ng và nh ng ho t ng u c th c hi n h tr nh ng m c tiêu c a công ty, ch ng h n phát sinh l i nhu n, t ng th ph n nh v y tt c các ch c n ng và nh ng ho t ng u v m t k thu t ph thu c i vi tiêu th c phân b s c p này. H th ng ABC có th ch n các lo i tiêu th c phân b chi phí các ho t ng khác nhau: 1. S giao d ch (Transaction driver) 2. Th i gian (Duration driver) 3. Tính tr c ti p (intensity driver) - Cn c vào vi c giao d ch nh s biên nh n, s s n ph m c cung c p, tính cho m t ho t ng c s d ng khi các l n giao d ch u có các yêu c u nh nhau trong ho t ng. Ch ng h n ho ch nh m t ho t ng s n xu t, th c hi n m t n t hàng u c n cùng m t th i gian và n l c nh nhau -