Luận văn Quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ thực tiễn tỉnh Bình Dương

Nội dung text: Luận văn Quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ thực tiễn tỉnh Bình Dương

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THANH ĐIỀN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐÀO TẠO, SÁT HẠCH, CẤP GIẤY PHÉP LÁI XE CƠ GIỚI ĐƢỜNG BỘ TỪ THỰC TIỄNTỈNH BÌNH DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2017
2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THANH ĐIỀN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐÀO TẠO, SÁT HẠCH, CẤP GIẤY PHÉP LÁI XE CƠ GIỚI ĐƢỜNG BỘ TỪ THỰC TIỄNTỈNH BÌNH DƢƠNG Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 60.38.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS VÕ KHÁNH VINH HÀ NỘI - 2017
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Nguyển Thanh Điền, xin cam đoan rằng Luận văn Quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ thực tiễn tỉnh Bình Dương là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hướng dẫn của GS.TS Võ Khánh Vinh, các số liệu và kết quả trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. Bình Dương, ngày tháng năm 2017 Tác giả Luận văn Nguyễn Thanh Điền
4. LỜI CẢM ƠN Để thực hiện hoàn thành Luận văn này, ngoài sự nỗ lực của bản thân, còn được sự quan tâm, giúp đỡ của tất cả mọi người. Tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng nhất đến: Quý Thầy, Cô là Giảng viên Học viện Khoa học xã hội - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, những người đã truyền đạt cho tôi những kiến thức mang tính ứng dụng cao. GS.TS Võ Khánh Vinh, người hướng dẫn khoa học, hướng dẫn đề tài, với kiến thức, kinh nghiệm và sự nhiệt tình của Thầy đã giúp tôi hoàn thành Luận văn này. Các tác giả, tập thể và cá nhân của những tài liệu tham khảo đã giúp tôi có được những kiến thức cần thiết và tiết kiệm rất nhiều thời gian trong quá trình thực hiện Luận văn. Các đồng nghiệp tại Sở Giao thông vận tải Bình Dương đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tìm hiểu tài liệu và đóng góp ý kiến để tôi hoàn thiện luận văn này. Trân trọng cảm ơn ! Bình Dương, ngày tháng năm 2017 Tác giả Luận văn Nguyễn Thanh Điền
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Chƣơng 19: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐÀO TẠO, SÁT HẠCH, CẤP GIẤY PHÉP LÁI XE CƠ GIỚI ĐƢỜNG BỘ 9 1.1. Những vấn đề lý luận của quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ 9 1.2. Các quy định của pháp luật về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ 18 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp Giấy phép lái xe cơ giới đường bộ ở một số tỉnh, thành phố trong thời gian qua 22 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐÀO TẠO, SÁT HẠCH, CẤP GIẤY PHÉP LÁI XE CƠ GIỚI ĐƢỜNG BỘ TẠI TỈNH BÌNH DƢƠNG 30 2.1 Khái quát về tỉnh Bình Dương 30 2.2. Thực trạng công tác xây dựng và áp dụng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về đào tạo, sát hạch, cấp Giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tỉnh Bình Dương. 32 2.3. Thực trạng công tác quản lý nhà nước về đào tạo lái xe cơ giới đường bộ tỉnh Bình Dương 36 2.4. Thực trạng công tác quản lý nhà nước về sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tỉnh Bình Dương 46 2.5. Thực trạng công tác quản lý nhà nước về cấp đổi giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tỉnh Bình Dương 50 2.6. Một số đánh giá, nhận xét về hoạt động quản lý nhà nước đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tỉnh Bình Dương 54 Chƣơng 3: HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐÀO TẠO, SÁT HẠCH, CẤP GIẤY PHÉP LÁI XE CƠ GIỚI ĐƢỜNG BỘ TỈNH BÌNH DƢƠNG 60
6. 3.1. Quan điểm, định hướng hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ 60 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ 63 KẾT LUẬN 77 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 79
7. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT GPLX : Giấy phép lái xe GTVT : Giao thông vận tải
8. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Kết quả cấp mới GPLX (giai đoạn 2012 - 6 tháng 2016) tỉnh Bình Phước 25 Bảng 2.1. Tiêu chuẩn kỹ thuật của các cơ sở đào tạo lái xe tỉnh Bình Dương 37 Bảng 2.2. Chương trình và phân bổ thời gian đào tạo lái xe hạng A1, A2, A3, A4 41 Bảng 2.3. Chương trình và phân bổ thời gian đào tạo lái xe hạng B1, B2, C 42 Bảng 2.4. Danh sách các trung tâm sát hạch lái xe tỉnh Bình Dương 46 Bảng 2.5. Kết quả sát hạch lái xe tỉnh Bình Dương (giai đoạn 2012 – 6/2016) 50 Bảng 2.6. Bảng thống kê chi tiết cấp mới GPLX các loại (giai đoạn 2012 - 6/2016) 52
9. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cơ cấu kinh tế của Bình Dương trong những năm qua chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ và giảm tỷ trọng nông nghiệp. Theo Quyết định số 124/2004/QĐ-UB ngày 20/9/2004 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương về quy hoạch phát triển các khu công nghiệp tập trung và Nghị quyết số 03/2006/NQ-HĐND ngày 14/7/2006 của Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Dương về Quy hoạch phát triển công nghiệp tỉnh Bình Dương giai đoạn 2006-2020, tỉnh Bình Dương quyết định đến năm 2020 sẽ có 31 khu công nghiệp tập trung với diện tích khoảng 9.220 ha (trong đó có 6 khu công nghiệp nằm trong Khu Liên hợp Công nghiệp - Dịch vụ - Đô thị Bình Dương tại TP. Thủ Dầu Một) và 23 cụm công nghiệp tập trung với diện tích khoảng 2.700 ha. Tổng diện tích các khu, cụm công nghiệp khoảng 12.000 ha. Các Khu, Cụm công nghiệp này đã và đang phát triển rất mạnh mẽ, thu hút lực lượng lao động trong và ngoài tỉnh vào làm việc; Với sự gia tăng của lao động nhập cư trên địa bàn tỉnh Bình Dương hiện nay, ngoài sự đóng góp to lớn của họ vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thì bên cạnh đó cũng xuất hiện nhiều vấn đề xã hội cũng phát sinh như: vấn đề vệ sinh môi trường, an ninh trật tự, các vấn đề về an sinh xã hội Trong số những vấn đề nổi cộm đó thì tình trạng an toàn, trật tự giao thông đang ở mức báo động và cần có những giải pháp giải quyết kịp thời. Theo báo cáo của Ban An toàn giao thông tỉnh Bình Dương năm 2015, tình hình tai nạn giao thông trên địa bàn tỉnh Bình Dương có nhiều diễn biến phức tạp. Năm 2015, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra 2.205 vụ tai nạn giao thông, làm chết 324 người, bị thương 2.479 người. So với cùng kỳ năm 2014: giảm 531 vụ (- 19,4 %); tăng 6 người chết (+ 1,8 %); giảm 899 người bị thương (- 26,6). [2] Theo đánh giá của các ngành chức năng trên địa bàn tỉnh, nguyên nhân của các vụ TNGT phổ biến và trực tiếp là do ý thức chấp hành luật giao thông của người tham gia giao thông còn nhiều hạn chế. Hành vi vi phạm các quy định an toàn giao thông diễn ra ở mọi lúc, mọi nơi. Nhiều lái xe chạy quá tốc độ cho phép, không 1
10. đội mũ bảo hiểm, sử dụng rượu, bia còn điều khiển phương tiện, chở quá số người theo quy định Từ những nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông như hiện nay, Nhà nước ta nói chung cũng như tỉnh Bình Dương nói riêng đã đưa ra nhiều giải pháp thiết thực để làm giảm tai nạn giao thông, chẳng hạn như: các giải pháp đối với lực lượng cảnh sát giao thông (nâng cao trình độ nghiệp vụ; tăng cường tuần tra, kiểm soát; cương quyết xử lý các vi phạm giao thông ); các giải pháp xử lý các lỗi gây ra tai nạn giao thông; tuyên truyền vận động nhân dân đảm bảo an toàn giao thông .Với những giải pháp này thì hy vọng trong thời gian tới tình trạng tai nạn giao thông trên địa bàn tỉnh sẽ có những chuyển biến mang tính tích cực hơn. Tuy nhiên, các giải pháp này cũng chỉ giải quyết được một phần vấn đề về nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông. Điều quan trọng của những giải pháp đưa ra đó là giải quyết vấn đề cốt lõi thuộc về ý thức của người dân để nắm rõ những quy định pháp luật giao thông cũng như những kỹ năng lái xe của họ khi xử lý những tình huống trong quá trình lưu thông. Một trong những giải pháp mang lại hiệu quả tốt trong vấn đề này có thể kể đến đó là nâng cao hiệu quả của hoạt động đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cho những người có kiến thức pháp luật. Đây được xem như là giải pháp quan trọng mà tỉnh Bình Dương cũng rất quan tâm trong thời gian tới. Hiện nay trên địa bàn tỉnh Bình Dương có 13 cơ sở đào tạo lái xe (9 cơ sở đào tạo ô tô và mô tô, 04 cơ sở đào tạo mô tô) với tổng số giáo viên là 502 người, số lượng xe đào tạo là 489 xe và tổng lưu lượng được đào tạo là 4.204 người/khóa. Số lượng trung tâm sát hạch lái xe cơ giới có 6 trung tâm sát hạch: 01 Trung tâm sát hạch lái xe loại 1, 02 Trung tâm sát hạch lái xe loại 2, 3 Trung tâm sát hạch lái xe loại 3. Ban Quản lý sát hạch Sở có 10 thành viên (01 Trưởng ban, 02 Phó trưởng ban và 7 ủy viên). Đội ngũ sát hạch viên có 56 người (52 sát hạch viên ô tô và 4 sách hạch viên mô tô) đã được Tổng cục Đường bộ Việt Nam cấp thể sát hạch viên tương ứng với từng hạn giấy phép lái xe được sát hạch. (Nguồn: Sở Giao thông vận tải Bình Dương năm 2016). 2
11. Với hệ thống điều kiện cơ sở vật chất, con người như trên, Bình Dương trong thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả khả quan liên quan đến hoạt động đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe. Bên cạnh những kết quả đạt được như đã nêu, thì cũng còn rất nhiều vấn đề bất cập cần được quan tâm giải quyết như: tình trạng quá tải tại các cơ sở dẫn tới chất lượng chưa được quan tâm; chương trình giảng dạy đôi khi còn giảm bớt so với quy định Từ những thực trạng này, Sở Giao thông vận tải tỉnh Bình Dương đã đề ra nhiều biện pháp để công tác quản lý đào tạo, sát hạch cấp, đổi GPLX ngày càng chất lượng, nề nếp, đảm bảo tính nghiêm minh, chính xác, khách quan theo đúng quy định nhà nước. Sở đã chỉ đạo các đơn vị trong ngành tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra các cơ sở đào tạo, trung tâm sát hạch kiên quyết xử lý các đơn vị không tuân thủ các quy định trong công tác đào tạo từ khâu tuyển sinh đến công tác giảng dạy, xây dựng các biện pháp nhằm chấn chỉnh các sai phạm, bảo đảm quyền lợi cho các học viên để từng bước nâng cao chất lượng đào tạo và sát hạch lái xe. Ngoài ra, để đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng, nhiều cơ sở đào tạo lái xe đã mạnh dạn đầu tư đổi mới chương trình giảng dạy, nâng cấp các trang thiết bị, đầu tư cải tạo hệ thống sân bãi, mua mới phương tiện để phục vụ công tác đào tạo, sát hạch. Đặc biệt trong công tác sát hạch, trung tâm sát hạch của tỉnh luôn đảm bảo tính nghiêm túc, tạo tâm lý tin tưởng cho người học Tuy nhiên, để có những cơ sở khoa học và thực tiễn đánh giá chính xác để từ đó đưa ra những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe của tỉnh Bình Dương thì việc nghiên cứu thực trạng công tác đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe là một việc làm cần thiết. Thực hiện tốt vấn đề này sẽ góp phần vào việc nâng cao hơn ý thức trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp cho người lái xe, giảm bớt tình trạng tai nạn, ùn tắc giao thông trong thời gian tới. Do đó, đây chính là lý do để tác giả chọn đề tài “Quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ thực tiễn tỉnh Bình Dương”. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài - Chương trình “ Quy hoạch tổng thể an toàn giao thông đường bộ tại Việt 3
12. Nam tới năm 2020” thực hiện hợp tác giữa Cơ quan hợp tác Quốc tế Nhật Bản (Jica) và Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Việt Nam (NTSC). Mục tiêu nghiên cứu: 1/ Xây dựng quy hoạch tổng thể an toàn giao thông đường bộ tới năm 2020; 2/ Xây dựng Chương trình hành động an toàn giao thông đường bộ giai đoạn 2008- 2012. . [15]. - Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ ngành Giáo dục học của tác giả Võ Công (Trường Đại học Đà Nẵng), 2013, “Biện pháp quản lý quá trình đào tạo nghề lái xe ở Trường Cao đẳng Nghề số 5 - Bộ Quốc phòng”, Qua nghiên cứu, luận văn đã trình bày được các kết quả như: 1/ Trình bày hệ thống cơ sở lý luận đào tạo nghề. 2/Trình bày thực trạng quản lý đào tạo nghề lái xe ở Trường Cao đẳng Nghề số 5. 3/ Đề xuất các biện pháp quản lý quá trình đào tạo nghề lái xe ở Trường Cao đẳng Nghề số 5 - Bộ Quốc phòng. [14] - Luận văn thạc sĩ ngành Quản lý Giáo dục học của tác giả Phan Bạch Đằng (Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp.HCM), 2012, “Thiết kết phương tiện dạy học trong dạy lý thuyết lái xe mô tô cho người dân tộc Khmer tại Bạc Liêu”. Luận văn đã thiết kế phương tiện trong dạy lý thuyết lái xe môtô cho người Khmer gồm 41 đoạn phim hoạt hình flash và 19 bức tranh để minh họa toàn bộ câu hỏi 120 câu dùng để học tập và sát hạch hiện hành với người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc có trình độ thấp. Đồng thời, Luận văn đã tổ chức thực nghiệm sư phạm nhằm khẳng định kết quả của việc ứng dụng bộ phương tiện dạy học vừa được thiết kế vào trong giảng dạy lý thuyết lái xe môtô. Kết quả thực nghiệm bước đầu khẳng định: dạy lý thuyết lái xe môtô theo phương pháp đề xuất đã tích cực hóa hoạt động của học viên, học viên hứng thú học tập, tích cực phát huy khả năng tư duy sáng tạo, giúp học viên tự lĩnh hội kiến thức mới. [16] - Luận án Tiến sĩ ngành Quản lý công của tác giả Trần Sơn Hà (Học viện Hành chính Quốc gia), 2016, “Quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao thông đường bộ ở Việt Nam hiện nay”, Luận án đã đề xuất nhiều giải pháp, trong đó có giải pháp để nâng cao quản lý chất lượng đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cho người điều khiển phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. [17] 4
13. - Luận văn thạc sĩ ngành Khoa học Giáo dục của tác giả Thân Văn Hoạt (Đại học Sư phạm trực thuộc Đại học Thái Nguyên), 2013, “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học nghề lái xe tại Trường Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông Lâm Đông Bắc”, Luận văn đã trình bày được: 1/Hệ thống cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy nghề tại trường cao đẳng nghề, 2/ Đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học nghề lái xe ở Trung tâm Đào tạo và sát hạch lái xe Công nghệ và Nông Lâm Đông Bắc, 3/ Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học nghề lái xe ở Trung tâm Đào tạo và sát hạch lái xe Công nghệ và Nông Lâm Đông Bắc. [18] - Đề tài tốt nghiệp đại học ngành Quản trị Doanh nghiệp của tác giả Phạm Thị Tuyết Mai (Trường Đại học Dân lập Hải phòng), 2013, “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác tuyển dụng và đào tạo lái xe tại doanh nghiệp taxi - nghiên cứu tình huống tại Công ty Cổ phần Vũ Gia”, đề tài đã nghiên cứu được hệ thống lý thuyết, thực trạng hoạt động tuyển dụng, đào tạo của Công ty Cổ phần Vũ Gia; đề xuất các biện pháp đề xuất nâng cao hiệu quả công tác tuyển dụng và đào tạo lái xe tại Công ty Cổ phần Vũ Gia. [20] - Luận văn thạc sĩ ngành Luật học của tác giả Phạm Thị Mai (Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa Luật), 2014, “Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hải Dương”. Luận văn đề xuất nhiều giải pháp, trong đó có giải pháp về nâng cao chất lượng đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe [21] - Luận văn thạc sĩ ngành Quản trị Kinh doanh của tác giả Nguyễn Ngọc Trung (Trường Đại học Bách khoa Hà Nội), 2013, “Phân tích thực trạng và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác quản lý đào tạo, sát hạch lái xe của Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ninh”. Luận văn đạt một số kết quả: 1/ Phân tích thực trạng quản lý công tác đào tạo, sát hạch lái xe giai đoạn 2010-2012 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh (do Sở GTVT thực hiện). 2/ Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng quản lý công tác đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe để từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước của Sở Giao thông vận tải tình Quảng Ninh 5
14. trong giai đoạn tới. [24] Các công trình nghiên cứu trên đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn tại các tỉnh, thành phố về quản lý việc đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ ở Việt Nam.Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu một cách chuyên biệt về quản lý nhà nước đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tỉnh Bình Dương. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu những vấn đề lý luận và pháp luật, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tỉnh Bình Dương trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Với mục đích nghiên cứu trên, Luận văn thực hiện những nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể như sau: - Nghiên cứu những vấn đề lý luận và pháp luật của quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ. - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tại tỉnh Bình Dương. - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Các hoạt động quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tỉnh Bình Dương. 4.2 Phạm vi nghiên cứu Địa bàn tỉnh Bình Dương (Mốc thời gian lấy số liệu nghiên cứu giai đoạn từ năm 2012-2016). 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu 6
15. Phương pháp luận nghiên cứu cơ bản của luận văn là phương pháp luận của chủ nghĩa Mac - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật nói chung và các quan điểm, đường lối của Đảng, pháp luật của nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thống kê, thu thập tài liệu: Sử dụng nguồn tài liệu gồm các văn bản; báo cáo; các số liệu thống kê; các tài liệu khác có liên quan .; - Phương pháp điều tra khảo sát, so sánh: khảo sát ghi chú số liệu, thông tin một cách chi tiết, thu thập dữ liệu tại các trung tâm đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe trên địa bàn tỉnh và một số tỉnh, thành phố. Từ những số liệu đã thu thập sẽ thực hiện việc đánh giá. Bên cạnh đó sẽ so sánh việc thực hiện quản lý nhà nước đối với công tác đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới ở các tỉnh để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho tỉnh Bình Dương. - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Trên cơ sở các nguồn tài liệu đã thu thập được thực hiện phân tích, tổng hợp để đánh giá, đề xuất những giải pháp có hiệu quả, phù hợp với thực tế. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Xây dựng hệ thống những cơ sở khoa học và thực tiễn để từ đó đề xuất các giải pháp về đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Đây có thể sẽ là những giải pháp mang tính cơ sở áp dụng vào thực tiễn nhằm đem lại hiệu quả cho hoạt động đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe tỉnh Bình Dương. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Đưa ra các giải pháp trên cơ sở khoa học để quản lý công tác đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe tỉnh Bình Dương, làm cho công tác đào tạo, sát hạch, cấp đổi giấy phép lái xe tỉnh Bình Dương hoạt động hiệu quả hơn, nâng cao hơn ý thức pháp luật, kỹ năng lái xe cho người dân; làm giảm tình hình tai nạn giao thông trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới 7
16. 7. Cơ cấu luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận; Danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn được chia làm 3 chương được phân bổ như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật của quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tại tỉnh Bình Dương Chương 3: Hoàn thiện quản lý nhà nước về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ tại tỉnh Bình Dương. 8
17. Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ ĐÀO TẠO, SÁT HẠCH, CẤP GIẤY PHÉP LÁI XE CƠ GIỚI ĐƢỜNG BỘ 1.1. Những vấn đề lý luận của quản lý nhà nƣớc về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đƣờng bộ 1.1.1. Quản lý, quản lý nhà nước, quản lý hành chính nhà nước a) Những nội dung cơ bản về quản lý. * Khái niệm quản lý: Quản lý là sự tác động có định hướng và tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý bằng các phương thức nhất định để đạt tới những mục tiêu nhất định. * Chủ thể quản lý: Chủ thể quản lý là các cá nhân, tổ chức có một quyền lực nhất định buộc các đối tượng quản lý phải tuân thủ các quy định do mình đề ra để đạt được những mục tiêu đã định trước. * Đối tượng quản lý: Đối tượng quản lý là các cá nhân, tổ chức trong quá trình hoạt động phải chịu sự tác động bằng phương pháp quản lý và công cụ quản lý của các chủ thể quản lý để nhằm đạt được những mục tiêu quản lý do chủ thể quản lý đặt ra. * Khách thể quản lý: Khách thể quản lý là trật tự quản lý mà chủ thể quản lý bằng sự tác động lên các đối tượng quản lý bằng các phương pháp quản lý và công cụ quản lý nhất định mong muốn thiết lập được để đạt được những mục tiêu định trước. * Mục tiêu quản lý: Mục tiêu quản lý là những lợi ích vật chất, tinh thần và những lợi ích khác mà các chủ thể quản lý mong muốn đạt được trong quá trình tác động đến các đối tượng quản lý. b) Quản lý nhà nước. * Khái niệm quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước do các cơ quan nhà nước tiến hành đối với tất cả mọi cá nhân, tổ chức 9
18. trong xã hội, trên tất cả các mặt của đời sống xã hội bằng cách sử dụng quyền lực nhà nước có tính cưỡng chế đơn phương nhằm mục tiêu phục vụ lợi ích chung của cả cộng đồng, duy trì, ổn định, an ninh trật tự và thúc đẩy xã hội phát triển theo những định hướng thống nhất của nhà nước. * Chủ thể quản lý nhà nước: Chủ thể quản lý nhà nước là các cơ quan nhà nước (cán bộ, công chức có thẩm quyền phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao). Những chủ thể này tham gia vào quá trình tổ chức quyền lực nhà nước về lập pháp, hành pháp, tư pháp theo quy định của pháp luật. * Đối tượng quản lý nhà nước: Đối tượng của quản lý nhà nước bao gồm tất cả các cá nhân, tổ chức sinh sống, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong phạm vi lãnh thổ quốc gia. * Các lĩnh vực quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước có tính toàn diện, bao gồm tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội như: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng * Công cụ quản lý nhà nước: Nhà nước sử dụng các công cụ quản lý chủ yếu là pháp luật, chính sách, kế hoạch để quản lý xã hội. c) Quản lý hành chính nhà nước * Khái niệm quản lý hành chính nhà nước: Quản lý hành chính nhà nước là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của công dân, do các cơ quan trong hệ thống hành pháp từ Trung ương đến cơ sở tiến hành để thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của nhà nước, phát triển các mối quan hệ xã hội, duy trì trật tự, an ninh, thỏa mãn các nhu cầu hợp pháp của công dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. * Các nội dung quản lý hành chính nhà nước: - Thứ nhất, hoạt động lập quy hành chính: Các cơ quan quản lý hành chính nhà nước có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật để cụ thể hóa các quy định pháp luật do cơ quan lập pháp ban hành. Hoạt động lập quy hành chính nhằm tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động quản lý, điều hành các cơ quan quản lý hành chính nhà nước. 10
19. - Thứ hai, hoạt động ban hành và tổ chức thực hiện các quy định hành chính: Để thực hiện quản lý, điều hành trong nội bộ các cơ quan quản lý hành chính nhà nước và đối với mọi mặt của đời sống xã hội, các cơ quan quản lý hành chính nhà nước ban hành và tổ chức thực hiện các quyết định hành chính. Thực hiện việc ban hành và tổ chức thực hiện các quyết định hành chính giúp hệ thống hành chính vận động và phát triển theo yêu cầu chung của xã hội. Đồng thời, ban hành và tổ chức thực hiện các quyết định hành chính, các chủ thể quản lý hành chính nhà nước cũng duy trì sự vận động và phát triển của các đối tượng tham gia vào quá trình kinh tế, xã hội theo mục tiêu quản lý đã định trước. - Thứ ba, hoạt động kiểm tra, đánh giá: Trong quá trình quản lý, điều hành hành chính, các cơ quan quản lý nhà nước phải thực hiện kiểm tra và đánh giá hiệu quả hoạt động của các đối tượng quản lý. Việc kiểm tra và đánh giá hiệu quả hoạt động phải được tiến hành thường xuyên đối với mọi mặt hoạt động của đối tượng quản lý. Thực hiện tốt hoạt động này sẽ đảm bảo cho hoạt động của các đối tượng quản lý được thực hiện theo đúng quy định, đồng thời phát hiện kịp thời những sai lệch, vi phạm để có biện pháp xử lý và khắc phục hậu quả. Kiểm tra, đánh giá là biện pháp đảm bảo hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các đối tượng quản lý, góp phần vào sự ổn định và phát triển bền vững của xã hội. - Thứ tư, hoạt động cưỡng chế hành chính: Thực hiện cưỡng chế hành chính góp phần thực hiện hiệu quả các chức năng hành chính khác. Trong quá trình điều hành, nhiều trường hợp để các đối tượng quản lý chấp hành các quy định của pháp luật, các cơ quan quản lý hành chính nhà nước phải tiến hành cưỡng chế hành chính. 1.1.2. Khái niệm về đào tạo lái xe cơ giới đường bộ * Khái niệm về đào tạo: Đào tạo được xem là việc dạy các kỹ năng thực hành, nghề nghiệp hay kiến thức liên quan đến một lĩnh vực cụ thể, để người học lĩnh hội và nắm vững những tri thức, kĩ năng, nghề nghiệp một cách có hệ thống để chuẩn bị cho người đó thích nghi với cuộc sống và khả năng đảm nhận được một công việc nhất định. Khái niệm đào tạo thường có nghĩa hẹp hơn khái niệm giáo 11
20. dục, thường đào tạo đề cập đến giai đoạn sau, khi một người đã đạt đến một độ tuổi nhất định, có một trình độ nhất định. Có nhiều dạng đào tạo: đào tạo cơ bản và đào tạo chuyên sâu, đào tạo chuyên môn và đào tạo nghề, đào tạo lại, đào tạo từ xa, tự đào tạo * Khái niệm đào tạo nghề: Theo Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014, Đào tạo nghề nghiệp là hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học để có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học hoặc để nâng cao trình độ nghề nghiệp. Hay nói theo cách khác, đào tạo nghề là quá trình tác động có mục đích, có tổ chức đến người học nghề để hình thành và phát triển một cách có hệ thống những kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội, trong đó có nhu cầu quốc gia, nhu cầu doanh nghiệp và nhu cầu bản thân người học nghề. Từ những khái niệm cơ bản trên, ta có thể hiểu những nét cơ bản về: „Đào tạo lái xe cơ giới đường bộ‟ như sau: Đào tạo lái xe cơ giới là việc dạy các kỹ năng thực hành, nghề nghiệp hay những kiến thức liên quan đến lái xe cơ giới đường bộ nhằm trang bị cho người học những kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết đối với các hoạt động lái xe cơ giới đường bộ để người học có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm hoặc để nâng cao trình độ lái xe cơ giới sau khi hoàn thành khóa học. Những kiến thức liên quan bao gồm các kiến thức về: luật (luật giao thông đường bộ), những kiến thức liên quan đến loại xe mình được đào tạo, những kỹ năng thực hành .Trong đó, nội dung quan trọng cần truyền đạt cho người học đó là những quy định của pháp luật về lái xe cơ giới. Ở đây, Luật được xem là những nguyên tắc, những quy phạm về hành động xã hội. Luật giúp con người làm việc, vui chơi, giải trí tất cả các hoạt động theo một nguyên tắc, trật tự nhất định. Việc học luật giao thông đường bộ nói chung, học luật trong lái xe ô tô nói riêng là rất cần thiết để trang bị cho người học lượng kiến thức đầy đủ khi tham gia giao thông một cách an toàn. Từ đó, các hoạt động vận hành của các loại phương tiện giao thông theo một trật tự nhất định, đảm bảo an toàn và tránh ùn tắc. 12
21. 1.1.3. Khái niệm về sát hạch lái xe cơ giới đường bộ Công tác sát hạch là một khâu quan trọng, có tính nền tảng, cốt lõi trong toàn bộ công tác đào tạo lái xe cơ giới đường bộ. Chúng ta có thể hiểu sát hạch lái xe cơ giới đường bộ đó là: Công việc mà các cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm tiến hành kiểm tra, khảo sát, thẩm định hiệu quả thành tích của người học trong quá trình đào tạo lái xe cơ giới đường bộ về các nội dung như kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và những yếu tố khác để có sự điều chỉnh một cách hợp lý, kịp thời đối với người học về kiến thức cơ bản và những kỹ năng cần thiết. Từ đó, làm cho người học phát huy đầy đủ tính tích cực, năng động, sáng tạo trong quá trình giao thông, thúc đẩy các hoạt động giao thông đường bộ của xã hội đảm bảo sự an toàn và trật tự. Việc sát hạch sẽ phát huy được tác dụng trên nhiều mặt trong hoạt động giao thông đường bộ: Thứ nhất, sát hạch là công tác có tính chất nền tảng trong công tác đào tạo lái xe cơ giới đường bộ. Mục đích của việc tiến hành sát hạch là đưa ra một tiêu chuẩn khách quan cho việc lựa chọn những con người có đủ kiến thức và kỹ năng. Thông qua các kỳ sát hạch thì mới đánh giá chính xác, toàn diện về kiến thức, kỹ năng của người học, từ đó để người học có thể tự điều chỉnh bản thân khi tham gia quá trình giao thông trong xã hội. Điều này sẽ là một trong những giải pháp quan trọng để giảm thiểu những vấn đề phức tạp về giao thông trong thời gian hiện nay. Thứ hai, sát hạch là biện pháp hữu hiệu để người học tích cực học tập những kiến thức, kỹ năng cần thiết để hoàn thành các kỳ sát hạch theo quy định của khóa đào tạo một cách tốt nhất và hiệu quả. Việc tiến hành sát hạch nếu được thực hiện một cách nghiêm túc sẽ giúp cho người học có những kiến thức, kỹ năng thật sự để sau khi hoàn thành khóa học thì họ hoàn toàn có thể áp dụng vào thực tiễn một cách tốt nhất. 1.1.4. Khái niệm về cấp Giấy phép lái xe cơ giới đường bộ * Cấp GPLX có thể hiểu như sau: Đó là hoạt động mà cơ quan nhà nước hoặc cơ quan có thẩm quyền cấp GPLX (bằng lái xe), cho một người cụ thể, cho 13
22. phép người đó được phép vận hành, lưu thông, tham gia giao thông bằng xe cơ giới đối với các loại như xe máy, xe ô tô con, xe tải, xe buýt, xe khách hoặc các loại hình xe khác. Để nhận được GPLX, người xin cấp GPLX cần trải qua nhiều thủ tục pháp lý như nộp đơn xin cấp (đối với cấp lại), phải trải qua kỳ thi sát hạch về lái xe nghiêm ngặt (đối với cấp mới và tùy yêu cầu của từng loại phương tiện) và các thủ tục khác. Sau khi được cấp GPLX, người đó mới có quyền (về mặt pháp lý) để tham gia giao thông bằng phương tiện xe tương ứng với loại xe mà mình đã được đào tạo. * Phân hạng giấy phép lái xe: - Hạng A1 cấp cho: + Người lái xe để điều khiển xe mô tô hai bánh có dung tích xy lanh từ 50 cm3 đến dưới 175 cm3; + Người khuyết tật điều khiển xe mô tô ba bánh dùng cho người khuyết tật. - Hạng A2 cấp cho người lái xe để điều khiển xe mô tô hai bánh có dung tích xy lanh từ 175 cm3 trở lên và các loại xe quy định cho giấy phép lái xe hạng A1. - Hạng A3 cấp cho người lái xe để điều khiển xe mô tô ba bánh, các loại xe quy định cho giấy phép lái xe hạng A1 và các xe tương tự. - Hạng A4 cấp cho người lái xe để điều khiển các loại máy kéo nhỏ có trọng tải đến 1.000 kg. - Hạng B1 số tự động cấp cho người không hành nghề lái xe để điều khiển các loại xe sau đây: + Ô tô số tự động chở người đến 9 chỗ ngồi, kể cả chỗ ngồi cho người lái xe; + Ô tô tải, kể cả ô tô tải chuyên dùng số tự động có trọng tải thiết kế dưới 3.500 kg. - Hạng B1 cấp cho người không hành nghề lái xe để điều khiển các loại xe sau đây: + Ô tô chở người đến 9 chỗ ngồi, kể cả chỗ ngồi cho người lái xe; + Ô tô tải, kể cả ô tô tải chuyên dùng có trọng tải thiết kế dưới 3.500 kg; 14