Luận văn Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời – thực tiễn tại tỉnh Bình Dương

Nội dung text: Luận văn Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời – thực tiễn tại tỉnh Bình Dương

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM NGUYỄN ĐÌNH LY PHÁP LUẬT VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI NGOÀI TRỜI – THỰC TIỄN TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬT VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Bình Dương – Năm 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM NGUYỄN ĐÌNH LY PHÁP LUẬT VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI NGOÀI TRỜI – THỰC TIỄN TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ MÃ SỐ: 8380107 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRẦN VÂN LONG Bình Dương – Năm 2020
3. MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC HÌNH ẢNH, BẢNG TÓM TẮT LUẬN VĂN ABSTRACT LỜI NÓI ĐẦU 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI NGOÀI TRỜI 8 1.1. Khái niệm, đặc điểm và các loại hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 8 1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 8 1.1.1.1. Khái niệm quảng cáo thương mại ngoài trời 8 1.1.1.2. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 9 1.1.2. Đặc điểm của vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 11 1.1.3. Các yếu tố cấu thành vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 12 1.1.4. Phân loại vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 16 1.2. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 17 1.2.1. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 17 1.2.2. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 19 1.2.3. Thẩm quyền và thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 21
4. 1.2.3.1. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 21 1.2.3.2. Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 22 1.2.4. Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 23 1.2.4.1. Hình thức xử phạt 23 1.2.4.2. Biện pháp khắc phục hậu quả 25 1.3. Các yếu tố tác động đến hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 25 1.3.1. Yếu tố về nhận thức 25 1.3.2. Yếu tố về kinh tế - xã hội 26 1.4. Vai trò của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo ngoài trời 27 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 29 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ PHÁP LÝ VÀ THỰC TRẠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI NGOÀI TRỜI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG 30 2.1. Khái quát về các đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội có tác động tới tình hình xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời tại tỉnh Bình Dương 30 2.2. Thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo ngoài trời tại tỉnh Bình Dương 32 2.2.1. Những hành vi vi phạm hành chính phổ biến trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 32 2.2.1.1. Quảng cáo không đúng vị trí đã quy hoạch hoặc vị trí đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận 32 2.2.1.2. Không thông báo khi thực hiện quảng cáo 34 2.2.1.3 Quảng cáo treo, đặt, dán trên cột điện, cây xanh nơi công cộng 36 2.3. Những khó khăn và bất cập đối với hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời trên địa bàn tỉnh Bình Dương 43 2.3.1. Bất cập trong quy định pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 43
5. 2.3.2. Bất cập trong công tác quản lý, lực lượng cơ quan chức năng làm công tác quản lý xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời. 46 2.3.3. Một số khó khăn, bất cập khác 47 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 49 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI NGOÀI TRỜI TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG 50 3.1. Dự báo tình hình vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời tại Bình Dương 50 3.2. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 51 3.2.1. Kiến nghị sửa đổi quy định về lập biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 52 3.2.2. Kiến nghị tăng mức tiền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 53 3.2.3. Kiến nghị bổ sung thêm một số biện pháp khắc phục hậu quả 54 3.2.4. Kiến nghị hoàn thiện quy định về địa điểm, khu vực hạn chế và cấm quảng cáo thương mại ngoài trời 56 3.2.5. Kiến nghị sửa đổi quy hoạch quảng cáo ngoài trời 57 3.2.6. Hoàn thiện các quy định về đối tượng quảng cáo thương mại ngoài trời 57 3.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 58 3.3.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động quảng cáo thương mại ngoài trời 59 3.3.2. Tăng cường công tác phối hợp giữa cơ quan các cấp, các ngành 60 3.3.3. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chuyên trách trong việc xử phạt các hành vi vi phạm pháp luật quảng cáo thương mại. 61 3.3.4. Nâng cao công tác tuyên truyền những quy định của pháp luật về quảng cáo thương mại ngoài trời 62 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 65 KẾT LUẬN CHUNG 66
6. LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Nguyễn Đình Ly – là học viên lớp Cao học Khóa 28 –BD chuyên ngành Luật kinh tế, Khoa Luật, Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, là tác giả của Luận văn thạc sĩ luật học với đề tài “Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời – Thực tiễn tại tỉnh Bình Dương” (Sau đây gọi tắt là “Luận văn”). Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung được trình bày trong Luận văn này là kết quả nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học. Trong Luận văn có sử dụng, trích dẫn một số ý kiến, quan điểm khoa học của một số tác giả. Các thông tin này đều được trích dẫn nguồn cụ thể, chính xác và có thể kiểm chứng. Các số liệu, thông tin được sử dụng trong Luận văn là hoàn toàn khách quan và trung thực. Bình Dương, ngày tháng năm 2020 TÁC GIẢ LUẬN VĂN NGUYỄN ĐÌNH LY
7. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT QC Quảng cáo Luật xử lý VPHC Luật xử lý vi phạm hành chính VPHC Vi phạm hành chính XPVPHC Xử phạt vi phạm hành chính HVVP Hành vi vi phạm QCTM Quảng cáo thương mại HĐQC Hoạt động quảng cáo VHTT Văn hóa và Thông tin VHTTDL Văn hóa, Thể thao và Du lịch QLNN Quản lý nhà nước UBND Ủy ban nhân dân
8. DANH MỤC HÌNH ẢNH, BẢNG Tên hình, Nội dung của hình và bảng Trang bảng Băng rôn treo sai vị trí tại đường Hùng Vương, 33 Hình 2.1 TP.Thủ Dầu Một Những bảng quảng cáo không thông báo khi thực Hình 2.2 35 hiện quảng cáo Đoàn viên thanh niên phường Hiệp An dùng dung Hình 2.3 dịch pha màu, có khả năng chống thấm lên các trụ 38 điện Số liệu kiểm tra hoạt động quảng cáo của Thanh Bảng 2.1 39 tra Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bảng 2.2 Số liệu kiểm tra hoạt động quảng cáo cấp huyện 41
9. TÓM TẮT LUẬN VĂN Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời – Thực tiễn tại tỉnh Bình Dương Tóm tắt: Xử phạt vi phạm trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời trên địa bàn tỉnh Bình Dương đã góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước cũng như chấn chỉnh đối với hoạt động quảng cáo của các cá nhân, tổ chức thực hiện nghiêm minh theo quy định của pháp luật và theo quy hoạch của tỉnh Bình Dương. Bên cạnh các kết quả đạt được về hoạt động kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời còn có những khó khăn, bấp cập về quy định pháp luật, về các biện pháp áp dụng trong xử phạt vi phạm hành chính đối với hoạt động quảng cáo thương mại ngoài trời như lập biên bản chưa kịp thời, các chế tài xử lý vi phạm chưa nghiêm và thực tiễn về xử phạt vi phạm hành chính trên địa bàn tỉnh Bình Dương trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời còn chưa được quan tâm, xử lý nghiêm. TỪ KHÓA Xử lý vi phạm hành chính, quảng cáo thương mại ngoài trời
10. ABSTRACT SUMMARY The law on handling of administrative violations for outdoor commercial advertising in Binh Duong province Summary: The law on handling of administrative violations for outdoor commercial advertising in Binh Duong province has contributed to improving the effectiveness and efficiency of state management as well as reorganized the advertising activities of individuals and organizations to strictly comply with the law. Besides the achieved results of inspection activities, the law on handling of administrative violations for outdoor commercial advertising in Binh Duong province has faced so many difficulties and inadequacies about the law stipulations, Administrative handling measures to the outdoor commercial advertising such as making record is not timely, sanctions for violation is not strictly and practically action of sanctioning administrative violations for outdoor commercial advertising have not been paid attention and dealt with strictly in Binh Duong province . KEY WORD Handling of administrative violations for outdoor commercial advertising
11. 1 LỜI NÓI ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh là vấn đề tất yếu thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp. Trong sự cạnh tranh đó, các doanh nghiệp xây dựng các kế hoạch và đề ra nhiều biện pháp, cách thức nhằm tìm kiếm tiếp cận khách hàng để thúc đẩy cơ hội bán hàng, cung ứng dịch vụ và xúc tiến thương mại như là giới thiệu, khuyếch trương, tuyên truyền, thực hiện QC trên các phương tiện truyền thống đến hiện đại, khuyến mại hàng hóa dịch vụ HĐQC là một trong những hình thức xúc tiến hàng hóa được hầu hết các doanh nghiệp sử dụng và rất cần thiết trong nền kinh tế thị trường kinh doanh hiện nay, trong đó có hoạt động QCTM ngoài trời. Doanh nghiệp luôn coi QC như một công cụ hữu hiệu trong việc thuyết phục người tiêu dùng sử dụng sản phẩm, dịch vụ của mình, vì vậy doanh nghiệp dành kinh phí khá lớn cho HĐQC, từ đó dẫn tới tình trạng HĐQC từ doanh nghiệp ngày càng được đẩy mạnh, mở rộng cả phạm vi không gian, thời gian, nhiều cả về nội dung lẫn hình thức. Sự phát triển nhanh và đa dạng của hoạt động QCTM một mặt là đưa hàng hóa, dịch vụ tiếp cận gần hơn với khách hành một cách nhanh chóng, mặt khác đã kích thích người tiêu dùng sử dụng dịch vụ, tiêu thụ hàng hóa của doanh nghiệp. Ngành công nghiệp QC đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng nhu cầu tiếp cận thông tin và giao thương sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. QCTM ngoài trời một trong những kênh để tiếp cận khách hàng của doanh nghiệp, nó có chi phí tương đối thấp hơn so với các kênh quảng cáo truyền thông, mạng xã hội và thời gian cho một hoạt động QCTM ngoài trời lại tương đối lâu hơn. Hiện nay hoạt động QCTM ngoài trời phổ biến là dạng QC mang tính truyền thống thông qua việc QC bằng các phương tiện ngoài trời như: các bảng, biển QC tấm lớn, tấm nhỏ dưới 40m2, phương tiện giao thông, băng rôn, pano, áp phích, đoàn người và áp dụng kỹ thuật số bằng các màn hình LED, LCD. Hoạt động QCTM ngoài trời tại tỉnh Bình Dương chủ yếu tập trung tại các đô thị như thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Hiện ở tỉnh Bình Dương có các hình thức QC ngoài trời như bảng QC tấm lớn đứng độc lập hai bên các tuyến đường, các
12. 2 bảng QC óp vào tường nhà, các bảng QC diện tích nhỏ đứng độc lập trên dải phân cách các tuyến đường trung tâm đô thị, bảng QC nhỏ đặt trên mặt tiền nhà, bảng hiệu kèm QC, băng rôn, tời rơi, tờ gấp, các tờ giấy nhỏ dán trên cột điện, cột đèn, tường rào, QC trên phương tiện giao thông, đoàn người thực hiện QC, trong những năm gần đây phát triển thêm QC bằng màn hình LED, LCD. QCTM ngoài trời không chỉ đơn thuần là đưa thông tin đến người tiêu dùng mà còn có tác động đến mặt mỹ quan đô thị, tác động đến trật tự an toàn giao thông, đôi khi tác động đến văn hóa một địa phương hay của một cộng đồng nào đó. Tỉnh Bình Dương đã có quy hoạch cho hoạt động QCTM ngoài trời từ năm 20151 sau khi Luật QC năm 2012 có hiệu lực, tuy nhiên hoạt động QCTM ngoài trời trên địa bàn vẫn chưa thực hiện đúng quy định pháp luật và quy hoạch, còn nhiều HVVP phổ biến thường xuyên như treo, đặt, dán, vẽ quảng cáo các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trên cột điện, trụ điện, cột tín hiệu giao thông và cây xanh nơi công cộng, phát tờ rơi quảng cáo làm ảnh hưởng đến mỹ quan, trật tự an toàn giao thông, xã hội, QC không đúng vị trí đã quy hoạch hoặc vị trí đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận, không thông báo khi thực hiện QC, đặc biệt các bảng QC đã có trước khi Luật QC năm 2012 được ra đời vi phạm các quy định an toàn đường bộ; bảng hiệu của các công ty, hộ kinh doanh lồng ghép QC rất nhiều. Bên cạnh đó, công tác kiểm tra xử lý hoạt động QCTM ngoài trời trên địa bàn tỉnh đối với một số HVVP khó thực thi quyết định, mức phạt tiền và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với một số HVVP chưa đủ sức răn đe làm hạn chế đến chấn chỉnh HĐQC sai quy định, việc lập biên vi phạm chưa “kịp thời” theo quy định Luật xử lý VPHC năm 2012, quy hoạch và quy định HĐQC ngoài trời của tỉnh còn chưa phù hợp, chặt chẽ, công tác phối hợp kiểm tra xử lý HĐQC giữa các cơ quan quản lý nhà nước chưa tốt, lực lượng chức năng còn nhiều hạn chế trong công tác tham mưu xử lý HĐQC ngoài trời. Hiện nay công tác kiểm tra xử lý hoạt động QCTM ngoài trời đối với các hành vi gây mất mỹ quan đô thị, vi phạm an toàn giao thông, lưới điện, thực hiện không 1 Quyết định số 3100/QĐ-UBND ngày 25 tháng 11 năm 2015 của UBND tỉnh Bình Dương về Phê duyệt quy hoạch QC ngoài trời trên địa bàn tỉnh Bình Dương đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
13. 3 đúng quy hoạch, vi phạm hàng lang đường bộ, hàng trăm bảng QCTM không thực hiện thủ tục thông báo khi QC, các cửa hàng QC cho hình ảnh, nhãn hàng, thương hiệu, sản phẩm, các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản QC các dự án không thông báo, QC rao vặt tràn lan các tuyến đường trung tâm chưa được cơ quan QLNN về văn hóa quan tâm, kiểm tra xử lý để chấn chỉnh hoạt động QCTM ngoài trời trên địa bàn tỉnh nhằm lập lại trật tự QC ngoài trời đúng theo quy định pháp luật và quy hoạch QC của tỉnh. Bên cạnh đó quy hoạch QCTM ngoài trời của địa phương từ năm 2015, qua quá trình thực hiện 5 năm đến nay cần phải điều chỉnh quy hoạch để phù hợp hơn với sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bình Dương trong thời gian tới khi Bình Dương có định hướng trở thành thành phố thông minh2, có vị trí trong khu vực. Với những lý do cấp thiết như trên, tôi chọn đề tài “pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực QCTM ngoài trời – thực tiễn tại tỉnh Bình Dương” làm luận văn tốt nghiệp của mình, qua đây tôi hy vọng sẽ góp phần vào hoàn thiện quy định pháp luật về HĐQC ngoài trời, khắc phục điểm chưa phù hợp của lập biên bản VPHC lĩnh vực QCTM ngoài trời cũng như những hạn chế trong việc XPVPHC đối với QCTM ngoài trời trên địa bàn nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trong công tác kiểm tra, xử lý VPHC. 2. Câu hỏi nghiên cứu Luận văn được thực hiện nhằm làm rõ các câu hỏi nghiên cứu : Câu hỏi 1: Pháp luật hiện hành quy định như thế nào về XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời. Câu hỏi 2: Thực tiễn việc XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời trên địa bàn tỉnh Bình Dương (những khó khăn, hạn chế trong XPVPHC QCTM ngoài trời). Câu hỏi 3: Giải pháp nào để hoàn thiện việc XPVPHC trong hoạt động QCTM ngoài trời; sự phối hợp giữa các cơ quan trong hoạt động kiểm tra xử lý để nâng cao hiệu quả trong hoạt động XPVPHC QCTM ngoài trời. 2 Quyết định số 3206/QĐ-UBND ngày 21/11/2016 của UBND tỉnh Bình Dương về phê duyệt Đề án Thành phố thông minh – Bình Dương
14. 4 3. Tình hình nghiên cứu Liên quan đến QCTM ngoài trời đã có nhiều công trình nghiên cứu. Một số công trình nghiên cứu trong nước liên quan đến hoạt động QCTM như sau: Luận án Tiến sĩ luật học “Hoàn thiện pháp luật về QCTM”, tác giả Nguyễn Thị Tâm, năm 2016 đã phân tích và đánh giá thực trạng pháp luật về QCTM, chỉ ra được những ưu điểm, nhược điểm trong các quy định và cơ chế thực hiện các quy định đó, từ đó làm cơ sở hoàn thiện các quy định pháp luật về QCTM và định hướng phát triển hoạt động này trong tương lai3. Luận văn “Pháp luật về hành vi QC gây nhầm lẫn ở Việt Nam” của tác giả Đỗ Thị Kiều Oanh, năm 2018, đã nghiên cứu những vấn đề lý luận về hành vi QC gây nhầm lẫn và pháp luật về hành vi QC gây nhầm lẫn. Thực trạng pháp luật về hành vi QC gây nhầm lẫn. Tìm ra giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả tổ chức thực thi pháp luật về hành vi QC gây nhầm lẫn.4 Luận văn “Quản lý hoạt động QCTM ngoài trời trên địa bàn quận Hà Đông, Hà Nội” của tác giả Lê Thị Kim Oanh, năm 2017, đã phân tích thực trạng quản lý hoạt động QCTM ngoài trời trên địa bàn quận Hà Đông, Hà Nội. Từ đó đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động QCTM ngoài trời.5 Từ trước đến nay có nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu về QCTM ngoài trời tại các địa phương. Tuy nhiên, mỗi công trình nghiên cứu đề cập ở mỗi góc độ, phạm vi khác nhau và chưa có công trình nào nghiên cứu về xử lý VPHC đối với hoạt động QCTM ngoài trời. Kế thừa những thành tựu của các nghiên cứu về hoạt động QCTM ngoài trời và đẩy mạnh đi sâu vào nghiên cứu về QCTM ngoài trời tại Việt Nam, luận văn sẽ có một cái nhìn tổng quát về xử lý hoạt động QCTM ngoài trời theo pháp luật Việt Nam hiện nay, thực trạng của việc áp dụng pháp luật 3 Nguyễn Thị Tâm (2016) “Hoàn thiện pháp luật về QCTM”, luận án tiến sĩ, Học viện Khoa học xã hội - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. 4 Đỗ Thị Kiều Oanh (2018), “Pháp luật về hành vi QC gây nhầm lẫn ở Việt Nam”, luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Luật, Đại học Huế. 5 Lê Thị Kim Oanh (2017), “Quản lý hoạt động QCTM ngoài trời trên địa bàn quận Hà Đông, Hà Nội”, luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương.
15. 5 về vấn đề này tại tỉnh Bình Dương, từ đó có những kiến nghị để hoàn thiện pháp luật về QC nói chung và QCTM ngoài trời nói riêng. 4. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu, đánh giá thực trạng và kết quả thực hiện pháp luật về xử phạt hành chính trong lĩnh vực QCTM ngoài trời trên địa bàn tỉnh Bình Dương trong thời gian qua, nêu lên các nguyên nhân ảnh hưởng đến việc thực hiện pháp luật và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả thực hiện pháp luật về xử lý VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời tỉnh Bình Dương. 4.2 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Là những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn đối với các quy định của pháp luật xử lý VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời thời gian qua, những phương hướng và những giải pháp chủ yếu để từng bước hoàn thiện các quy định của pháp luật về xử lý VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời ở tỉnh Bình Dương trong thời gian tới. 4.3 Phạm vi vi nghiên cứu - Về không gian: Tình hình xử lý VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời ở tỉnh Bình Dương. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận xử lý VPHC đối với hoạt động QCTM trong 5 năm (từ năm 2015 đến năm 2019). Thẩm quyền xử lý VPHC đối với hoạt động QCTM thuộc nhiều chủ thể có thẩm quyền xử lý, nhưng trên địa bàn tỉnh Bình Dương chủ yếu xử lý trong lĩnh vực này do Thanh tra Sở VHTTDL, UBND cấp huyện thực hiện. Vì vậy trong luận văn này tập trung nghiên cứu và đánh giá thẩm quyền của Thanh tra Sở SVHTTDL, UBND cấp huyện. 5. Các phương pháp tiến hành nghiên cứu Chương 1: Là chương nghiên cứu các vấn đề lý luận về VPHC và xử lý VPHC đối với QCTM ngoài trời, vì vậy luận văn sử dụng chủ yếu phương pháp
16. 6 phân tích, phương pháp tổng hợp để từ đó làm rõ các khái niệm liên quan đến VPHC, xử lý VPHC nói chung và trong lĩnh vực QCTM ngoài trời nói riêng. Chương 2: Là nội dung trình bày thực trạng về XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời, vì vậy luận văn tách ra làm hai phần đó là thực trạng pháp luật về XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời và thực trạng hoạt động XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời của các lực lượng chức năng; làm rõ những ưu, nhược điểm và nguyên nhân. Trong chương này, luận văn sử dụng phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp tổng hợp, phương pháp phỏng vấn, phương pháp phân tích, phương pháp logic, phương pháp tiếp cận đa ngành - liên ngành để làm rõ các quy định pháp luật về XPVPHC trong QCTM ngoài trời hiện nay cũng như thực tiễn hoạt động XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời. Chương 3: là chương trình bày về phương hướng, giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả công tác XPVPHC đối với hoạt động QCTM ngoài trời, vì vậy chương này sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, logic để từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả, hiệu lực của hoạt động XPVPHC đối với QCTM ngoài trời trên địa bàn tỉnh Bình Dương với mục đích thực hiện đúng quy định của pháp luật về QC ngoài trời và quy hoạch QC của địa phương, bảo đảm mỹ quan đô thị, an toàn hành lang đường bộ, lưới điện góp phần đảm bảo trật tự QC. 6. Ý nghĩa khoa học và giá trị ứng dụng của đề tài Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ có một số đóng góp nhất định sau: - Luận văn triển khai nghiên cứu có hệ thống những vấn đề có tính chất lý luận về VPHC và XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời, đặc điểm VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời từ đó giúp người đọc có cái nhìn tổng quan về các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động XPVPHC trong lĩnh vực này. - Luận văn phân tích và khái quát thực trạng chính sách của Đảng, pháp luật nhà nước, thực trạng xây dựng, thực hiện pháp luật XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Từ đó giúp các đơn vị liên quan trên địa bàn tỉnh đánh giá được hoạt động của mình trong thời gian qua.
17. 7 - Luận văn đưa ra được một số giải pháp để hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu quả XPVPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, là một nguồn tham khảo cho tỉnh để hoàn thiện hơn trong thời gian tới. 7. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục các tài liệu tham khảo, luận văn được bố cục thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời. Chương 2: Cơ sở pháp lý và thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời trên địa bàn tỉnh Bình Dương Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời tại tỉnh Bình Dương.
18. 8 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC QUẢNG CÁO THƯƠNG MẠI NGOÀI TRỜI 1.1 Khái niệm, đặc điểm và các loại hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 1.1.1 Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời 1.1.1.1. Khái niệm quảng cáo thương mại ngoài trời Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay, các cá nhân, tổ chức có hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ đặt rất nhiều sự quan tâm cho việc xây dựng và phát triển lòng tin của khách hàng đối với sản phẩm, thương hiệu của mình. Để xây dựng lòng tin và nâng cao nhận thức về thương hiệu của doanh nghiệp, “Quảng cáo” đã trở thành một phần quan trọng của hoạt động sản xuất kinh doanh, góp phần thúc đẩy và mở rộng thị phần của mỗi doanh nghiệp. Hiện nay, QC đã trở thành cụm từ khá thông dụng, phổ biến trên các phương tiện thông tin đại chúng. Có rất nhiều cách hiểu, định nghĩa khác nhau được đưa ra để giải thích cho khái niệm “quảng cáo”, tuy nhiên khái niệm chung nhất, mang tính bắt buộc đã được quy định cụ thể tại Luật QC năm 2012 như sau: “QC là việc sử dụng các phương tiện nhằm giới thiệu đến công chúng sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ có mục đích sinh lợi; sản phẩm, dịch vụ không có mục đích sinh lợi; tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được giới thiệu, trừ tin thời sự; chính sách xã hội; thông tin cá nhân”6. Bên cạnh đó, Luật Thương mại năm 2005 cũng đưa ra khái niệm QCTM “QCTM là hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân để giới thiệu với khách hàng về hoạt động kinh doanh hàng hoá, dịch vụ của mình”7. 6 Khoản 1 Điều 2 Luật Quảng cáo 2012 7 Điều 102 Luật Thương mại năm 2005
19. 9 Hiện nay, trong các văn bản quy phạm pháp luật chưa đưa ra được khái niệm về QCTM ngoài trời, mặc dù cụm từ này vẫn được ghi nhận trong các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Tuy pháp luật chưa có khái niệm cụ thể về QCTM ngoài trời nhưng dựa vào những phân tích trên, chúng ta có thể đưa ra khái niệm QCTM ngoài trời như sau:“QCTM ngoài trời là một trong những hoạt động xúc tiến thương mại được các chủ thể bao gồm cá nhân, tổ chức thực hiện thông qua các phương tiện QC ngoài trời nhằm giới thiệu đến người tiêu dùng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của mình với mục đích sinh lợi”. 1.1.1.2. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời VPHC là những vi phạm được diễn ra hàng ngày và luôn thay đổi cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội. VPHC được định nghĩa lần đầu trong Pháp lệnh Xử phạt vi phạm năm 1989, theo đó “VPHC là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một các cố ý hoặc vô ý, xâm phạm quy tắt quản lý Nhà nước mà không phải là tội phạm hình sự và theo quy định của pháp luật phải bị XPVPHC”8 và các Pháp lệnh 1995, 2002 (sửa đổi, bổ sung 2007, 2008) thì không còn đưa ra khái niệm VPHC mà đưa ra định nghĩa XPVPHC. Đến Luật xử lý VPHC năm 2012 tập thể tác giả thống nhất với khái nhiệm VPHC vì đã bao gồm các dấu hiệu cần thiết của VPHC, đủ căn cứ để phân biệt VPHC với các vi phạm pháp luật khác, theo đó: “VPHC là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị XPVPHC”9. Cá nhân, tổ chức là chủ thể của VPHC và là chủ thể có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hành chính theo quy định của pháp luật, năng lực chịu trách nhiệm pháp lý hành chính là khả năng được Nhà nước quy định đối với cá nhân, tổ chức phải gánh chịu những hậu quả bất lợi do đã thực hiện hành vi VPHC một cách có lỗi10. 8 Điều 1 Pháp lệnh Xử phạt vi phạm năm 1989. 9 Khoản 1 Điều 2 Luật xử lý VPHC năm 2012. 10 Trường ĐH Luật TPHCM (2019), Giáo trình luật Hành chính Việt nam, NXB Hồng Đức – Hội luật gia Việt Nam.
20. 10 Liên quan đến khái niệm VPHC đã có nhiều tác giả đưa ra những khái niệm khác nhau, chẳng hạn như trong Luận án “XPVPHC trong lĩnh vực giao thông đường bộ theo pháp luật Việt Nam hiện nay”, Đinh Phan Quỳnh trên cơ sở phân tích, luận giải những khái niệm VPHC đã trình bày trong một số công trình khoa học, tác giả đồng tình với khái niệm VPHC được trình bày trong Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam do PGS.TS Nguyễn Cửu Việt chủ biên: “VPHC là hành vi (hành động hoặc không hành động) trái pháp luật, có lỗi (cố ý hoặc vô ý) do cá nhân có năng lực trách nhiệm hành vi hành chính hoặc tổ chức thực hiện, xâm phạm trật tự quản lý nhà nước và xã hội, trật tự quản lý, sở hữu của Nhà nước, tổ chức và cá nhân, xâm phạm các quyền, tự do và lợi ích hợp pháp của con người, của công dân mà theo quy định của pháp luật phải chịu trách nhiệm hành chính”11. Cho tới nay, vẫn chưa có một khái niệm chung thống nhất nào về VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời, theo những quy định về QCTM ngoài trời, VPHC và các khái niệm khác có liên quan, có thể rút ra khái niệm về VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời như sau:“VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời là hành vi của chủ thể thực hiện trên các phương tiện QC ngoài trời do cố ý hoặc vô ý trái với các quy định pháp luật về quảng cáo, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể khác hoặc người tiêu dùng”. Nghị định số 158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm VPHC trong lĩnh vực VHTTDL và QC và Nghị định số 28/2017/NĐ- CP ngày 30/3/2017 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 131/2013/NĐ-CP ngày 16/10/2013 của Chính phủ quy định XPVPHC về quyền tác giả, quyền liên quan và Nghị định số 158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định vi phạm VPHC trong lĩnh vực VHTTDL và QC. Nghị định này có quy định một số các hành vi VPHC trong hoạt động QCTM như: Vi phạm quy định về QC trên sản phẩm in; vi phạm quy định về QC trên bảng QC, băng-rôn, màn hình chuyên QC; vi phạm quy định về QC làm ảnh hưởng mỹ quan, trật tự giao thông, xã hội và trên 11 Đinh Phan Quỳnh (2018), “Xử lý VPHC trong lĩnh vực giao thông đường bộ theo pháp luật Việt Nam hiện nay”, luận án tiến sỹ, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam.
21. 11 phương tiện giao thông; vi phạm quy định về QC bằng loa phóng thanh và hình thức tương tự; vi phạm quy định về QC trong chương trình, hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch; vi phạm quy định về tổ chức đoàn người thực hiện quảng cáo; vi phạm quy định về QC trong băng, đĩa phim, bản ghi âm, ghi hình; Vi phạm quy định về biển hiệu; Vi phạm các quy định về xác nhận nội dung QC đối với các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đặc biệt;12 Như vậy, có thể thấy hành vi VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời là hành vi có tác động trực tiếp và gây hậu quả xấu tới hoạt động kinh doanh và hoạt động bình thường của các chủ thể kinh doanh, quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng. 1.1.2 Đặc điểm của vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo thương mại ngoài trời Từ những phân tích khái niệm về VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trên có thể nhận thấy, hành vi VPHC trong lĩnh vực QCTM ngoài trời cũng có một số đặc điểm giống với những VPHC pháp luật khác, như sau: Thứ nhất, về chủ thể thực hiện HVVP HVVP pháp luật trong lĩnh vực QCTM ngoài trời phải là hành vi được thực hiện bởi cá nhân có năng lực trách nhiệm hành chính và tổ chức thực hiện, vi phạm các quy định về HĐQC ngoài trời được quy định trong Luật QC và Nghị định quy định chế tài (Nghị định số 158/2013/NĐ-CP và Nghị định số 28/2017/NĐ-CP). Chủ thể thực hiện hành vi là chủ thể có năng lực pháp luật, năng lực hành vi, không bị hạn chế về mặt pháp luật, theo đó họ có đầy đủ các quyền của một chủ thể được pháp luật thừa nhận. Theo quy định tại Luật xử lý VPHC năm 2012 thì đối tượng bị XPVPHC là “người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt hành chính về VPHC do cố ý; người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về mọi VPHC do mình gây ra.”13 Thứ hai, về việc thực hiện HVVP pháp luật 12 Chương 3, Mục 3 Nghị định số 158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ về quy định XPVPHC trong lĩnh vực VHTTDL và QC. 13 Điểm a Khoản 1 Điều 5 Luật xử lý VPHC năm 2012