Luận văn Phân tích tác động của qui trình sản xuất nông nghiệp tốt (GAP) trên cây rau đến hiệu quả sản xuất của nông dân xã Nhuận Đức huyện Củ Chi - TP. HCM

Nội dung text: Luận văn Phân tích tác động của qui trình sản xuất nông nghiệp tốt (GAP) trên cây rau đến hiệu quả sản xuất của nông dân xã Nhuận Đức huyện Củ Chi - TP. HCM

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM Phạm Thị Thu Trang PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA QUI TRÌNH SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP TỐT (GAP) TRÊN CÂY RAU ĐẾN HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CỦA NÔNG DÂN XÃ NHUẬN ĐỨC HUYỆN CỦ CHI - TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh - Năm 2008
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM Phạm Thị Thu Trang PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA QUI TRÌNH SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP TỐT (GAP) TRÊN CÂY RAU ĐẾN HIỆU QUẢ SẢN XUẤT CỦA NÔNG DÂN XÃ NHUẬN ĐỨC HUYỆN CỦ CHI - TP.HCM Chuyên ngành: Kinh tế Phát triển Mã số: 60.31.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS NGUYỄN PHÚ TỤ Tp. Hồ Chí Minh - Năm 2008
3. 1 LI CAM OAN Tôi cam oan nh ng thông tin, s li u ưc trình bày và phân tích trong tài ưc s d ng m t cách h p pháp, có s ng ý c a c ơ quan cung c p và ưc trích d n y , rõ ràng.
4. 2 MC L C Trang ph bìa Li cam oan Mc l c Danh m c các ký hi u, ch vi t t t Danh m c các b ng bi u M U 1 1. t v n : 1 2. M c tiêu nghiên c u: 2 3. H ưng nghiên c u c a tài: 2 4. Ph ươ ng pháp nghiên c u: 3 5. C ơ s d li u: 3 5.1. D li u th c p: 3 5.2. D li u s ơ c p: 3 5.3. Phân tích d li u: 4 6. C u trúc lu n v n: 4 CH Ơ NG 1: C Ơ S LÝ THUY T 6 1.1. Rào c n k thu t trong WTO: 6 1.2. Lý thuy t v Chuy n giao công ngh s n xu t nông nghi p: 8 1.3. R i ro khi ng d ng công ngh m i: 9 1.4. ng d ng hàm s n xu t Cobb-Douglas o hi u qu s n xu t: 11 1.5. K t qu iu tra liên quan n d án GAP: 15 CH Ơ NG 2: GAP VÀ D ÁN TRI N KHAI THÍ IM T I XÃ NHU N C – HUY N C CHI 17 2.1. Qui trình s n xu t nông nghi p t t (GAP): 17 2.1.1. Khái ni m: 17 2.1.2. S c n thi t áp d ng GAP i v i hàng nông s n Vi t Nam: 17 2.1.3. Tình hình áp d ng GAP trên th gi i và t i Vi t Nam: 19 2.1.3.1. Trên th gi i: 19 2.1.3.2. T i Vi t Nam: 21 2.1.4. Các yêu c u k thu t c a qui trình s n xu t nông nghi p t t: 22
5. 3 2.1.5. Thu n l i và khó kh n khi áp d ng GAP i v i s n ph m nông nghi p Vi t Nam: 22 2.2. D án thí im mô hình s n xu t rau theo h ưng GAP t i xã Nhu n c, huy n C Chi – Thành ph H Chí Minh: 24 2.2.1. Tình hình s n xu t rau an toàn t i TP.HCM và ch tr ươ ng chuy n i s n xu t nông nghi p: 24 2.2.2. Tình hình s n xu t rau an toàn t i Xã Nhu n c, huy n C Chi và d án thí im mô hình GAP: 26 2.2.3. N i dung xây d ng mô hình thí im: 28 2.2.4. Thu n l i và h n ch th c hi n mô hình thí im ng d ng th c hành s n xu t nông nghi p t t t i xã Nhu n c, huy n C Chi: 30 2.2.5. K t qu m t n m tri n khai mô hình thí im: 31 2.2.6. Nh n nh 32 CH Ơ NG 3. PHÂN TÍCH TÁC NG C A QUI TRÌNH S N XU T NÔNG NGHI P T T TRÊN CÂY RAU N HI U QU S N XU T C A NÔNG DÂN XÃ NHU N C, HUY N C CHI 33 3.1. Hi u qu s n xu t nông nghi p và các nhân t tác ng n hi u qu : 33 3.2. c im m u iu tra: 34 3.2.1. tu i và s n m kinh nghi m: 34 3.2.2. Gi i tính: 35 3.2.3. Trình h c v n: 35 3.2.4. t ai canh tác: 36 3.2.5. Lo i cây tr ng: 37 3.2.6. Ph ươ ng th c bán hàng: 38 3.3. Ki m nh gi thuy t v s b ng nhau gi a hai trung bình t ng th : 38 3.3.1. Ki m nh tr trung bình v di n tích canh tác: 39 3.3.2. Ki m nh tr trung bình v kinh nghi m canh tác: 40 3.3.3. Ki m nh tr trung bình v ý th c b o v môi tr ưng: 40 3.3.4. Ki m nh tr trung bình v chi phí sinh h c bình quân: 43 3.3.5. Ki m nh tr trung bình v n ng su t: 44 3.3.6. Ki m nh tr trung bình v giá bán bình quân: 44 3.3.7. Ki m nh tr trung bình v l i nhu n ròng, thu nh p lao ng gia inh bình quân: 45 3.3.8. Ki m nh tr trung bình nh n xét cá nhân i v i qui trình GAP: 45 3.4. Phân tích h i qui: 48 3.4.1. Mô hình nghiên c u: 48 3.4.2. Ma tr n t ươ ng quan gi a các bi n trong mô hình: 49 3.4.3. K t qu phân tích: 50
6. 4 3.5. xu t gi i pháp nh m t ng hi u qu s n xu t c a nông h : 54 3.5.1. Gi i pháp v v n: 55 3.5.2. Gi i pháp v nâng cao t su t s d ng lao ng: 55 3.5.3. Gi i pháp s d ng hi u qu qui trình canh tác GAP: 56 3.6. K t lu n ch ươ ng: 59 KT LU N & KI N NGH 61 Kt lu n: 61 Ki n ngh : 61 TÀI LI U THAM KH O 63 Ti ng Vi t 63 Ti ng Anh 64 PH L C 65 Ph l c 1. B ng kh o sát 65 Ph l c 2. Các yêu c u th c hi n c a qui trình GAP: 70 Ph l c 3: K t qu x lý SPPS 76 Ph l c 3.1. Ki m nh trung bình di n tích canh tác: 76 Ph l c 3.2. Ki m nh trung bình v kinh nghi m canh tác: 76 Ph l c 3.3. Ki m nh trung bình v ý th c b o v môi tr ưng: 77 Ph l c 3.4. Ki m nh trung bình v chi phí sinh h c bình quân: 80 Ph l c 3.5. Ki m nh tr trung bình v n ng su t: 81 Ph l c 3.6. Ki m nh tr trung bình v giá bán bình quân: 82 Ph l c 3.7. Ki m nh tr trung bình v LNR, FLI: 83 Ph l c 3.8. Ki m nh trung bình v nh n xét cá nhân 84 Ph l c 3.9. K t qu h i qui v i t t c các bi n: 86 Ph l c 3.10. K t qu h i qui v i các bi n VONLD, DIENT, TSSD: 88 Ph l c 3.11. K t qu h i qui v i các bi n VONLD, TSSD và bi n gi GAP: 89 Ph l c 3.12. K t qu h i qui LNR khi giá bán s n ph m GAP t ng: 91 Ph l c 3.13. K t qu h i qui FLI khi giá bán s n ph m GAP t ng: 94
7. 5 DANH M C CÁC KÝ HI U, CH VI T T T BVTV : Bo v th c v t EU : Liên minh Châu Âu FLI : Thu nh p lao ng h gia ình (Family Labour Income) GAP : Qui trình canh tác (s n xu t) nông nghi p t t (Good Agricutural Practices) IPM : Ch ươ ng trình qu n lý d ch h i t ng h p (Intergrated Pest Management) ISO : T ch c tiêu chu n qu c t (International Standard Organization) HACCP : H th ng phân tích nguy c ơ và xác nh im ki m soát tr ng yu (Hazard Analysis Critical Control Point) HCMC : H Chí Minh City KHCN : Khoa h c công ngh NN : Nông nghi p PTNT : Phát tri n nông thôn RAT : Rau an toàn SGS : Tên c a m t c ơ quan giám nh c l p SPS : Bi n pháp Ki m d ch ng v t và th c v t (Sanitary and Phytosanitary Regulations) SPSS : Ph n m m x lý s li u TP.HCM : Thành ph H Chí Minh UBND : U ban nhân dân VSATTP : V sinh an toàn th c ph m WTO : T ch c th ươ ng m i th gi i (World Trade Organization)
8. 6 DANH M C CÁC B NG, BI U Sơ 1.1 : Qui trình ng d ng m t k thu t m i Bn 2.1 : Bn xã Nhu n c và vùng d án GAP Bng 1.1 : Phân b m u iu tra theo p Bng 3.1 : Th ng kê tu i m u iu tra Bng 3.2 : Th ng kê s n m kinh nghi m Bng 3.3 : Th ng kê s h u t và di n tích canh tác Bng 3.4 : Th ng kê s h u t và di n tích canh tác theo nhóm Bng 3.5 : Th ng kê v trình ô h c v n Bng 3.6 : Th ng kê lo i cây tr ng theo nhóm Bng 3.7 : Kt qu ki m nh tr trung bình c a ý th c s n xu t Bng 3.8 : Kt qu ki m nh tr trung bình v chi phí Bng 3.9 : Kt qu ki m nh tr trung bình v thu nh p Bng 3.10 : Tng h p ph ươ ng th c bán hàng Bng 3.11 : Kt qu t ươ ng quan các bi n trong mô hình Bng 3.12 : Kt qu phân tích h i qui mô hình LNR v i bi n DIENT Bng 3.13 : Kt qu phân tích h i qui mô hình FLI v i bi n DIENT Bng 3.14 : Kt qu phân tích h i qui mô hình LNR v i bi n gi GAP Bng 3.15 : Kt qu phân tích h i qui mô hình FLI v i bi n gi GAP Bng 3.16 : Kt qu phân tích h i qui mô hình LNR vi giá bán t ng 10% Bng 3.17 : Kt qu phân tích h i qui mô hình LNR vi giá bán t ng 20% Bng 3.18 : Kt qu phân tích h i qui mô hình FLI v i giá bán t ng 20%
9. 1 M U 1. t v n : c t t n d ư trong s n ph m nông nghi p ang gióng lên h i chuông báo ng, ang là v n th i s c a các c p ngành liên quan và c a ng ưi tiêu dùng Vi t Nam. Nguy c ơ ng c c p tính và mãn tính cho ng ưi tiêu dùng ngày càng không th xem nh . Báo chí, các ph ươ ng ti n truy n thông g n ây th ưng có nh ng tin bài liên quan n các v ng c th c ph m mà trong ó nhi u ca có nguyên nhân t chính các s n ph m nông nghi p nh ư rau, c , qu ưc tr ng tr t và ch m sóc không úng qui trình, s d ng phân bón không h p lý ho c ngoài danh mc cho phép. Nhà n ưc ang d n hoàn thi n các chính sách pháp lý v qu n lý v sinh an toàn th c ph m nh m áp ng nhu c u ngày càng cao và có ý th c c a ng ưi tiêu dùng trong n ưc; áp ng yêu cu c a các n ưc nh p kh u trong xu th hi nh p. Nu nh ư tr ưc ây, qu n lý d ch h i t ng h p IPM giúp nông dân có m t k thu t canh tác t ng h p t h t gi ng kh e, ch m sóc, bón phân cân i, phun thu c BVTV úng cách, có hi u qu và úng th i gian cách ly, b o v thiên ch, h n ch hao h t trong và sau thu ho ch thì ngày nay, s n xu t theo qui trình GAP ngoài vi c áp d ng IPM, còn h ưng d n và bu c nông dân ph i có nh ng gi i pháp kh c ph c các y u t có nguy c ơ ô nhi m môi tr ưng, ô nhi m n s n ph m tr ng tr t v hóa ch t, vi sinh và các d ư l ưng c ch t khác, ghi chép y minh b ch nh ng k thu t ã áp d ng trong quá trình canh tác nh m áp ng ưc iu ki n thông tin truy nguyên ngu n g c s n ph m. K th a k t qu ca 10 n m ho t ng hu n luy n IPM (1995-2005), t n m 2006 t i TP.HCM ã tri n khai hai d án s n xu t s n ph m nông nghi p theo qui trình GAP: - D án GAP t i huy n C Chi vi qui mô 30 ha và 44 h nông dân tham gia. - D án GAP t i huy n Hóc Môn v i qui mô 5 ha và có 18 h tham gia.
10. 2 Vi m c tiêu ánh giá tác ng c a ch ươ ng trình n hi u qu s n xu t c a bà con nông dân, trên cơ s ó ti p t c tri n khai và khuy n khích bà con cùng tham gia ng d ng ph ươ ng th c canh tác ti n b , nâng cao ch t l ưng s n ph m, áp ng tt nhu c u và s c kh e c a ng ưi tiêu dùng, tài t p trung nghiên c u so sánh hi u qu s n xu t, nh ng khác bi t trong ý th c và nh n xét ánh giá c a nhóm nông dân ang tham gia th c hi n d án thí im GAP và nhóm nông dân ang canh tác theo qui trình rau an toàn thông th ưng. D án ưc tri n khai t tháng 06/2006 n nay, th i gian ch ưa dài có th ánh giá o l ưng ưc h t nh ng tác ng n i s ng s n xu t kinh doanh ca bà con nông dân. Nh ưng tác gi hy v ng v i nh ng k t qu nghiên c u và quan sát ưc, tài s góp ph n cùng các c ơ quan ch c n ng có nh ng bi n pháp h tr thi t th c bà con m nh d n ng d ng qui trình canh tác m i, nâng cao hi u qu sn xu t, áp ng t t nhu c u thi t th c c a ng ưi tiêu dùng trong và ngoài n ưc. 2. M c tiêu nghiên c u: o ánh giá hi u qu s n xu t thông qua vi c so sánh hi u qu s n xu t gi a h tham gia mô hình và h ch ưa tham gia. o Xác nh các yu t nh h ưng n s khác bi t gi a hai nhóm s n xu t. o xu t gi i pháp nâng cao hi u qu s n xu t cho các h tham gia ng d ng qui trình s n xu t GAP qua ó thu hút các h khác cùng tham gia và ph bi n ph ươ ng th c m i m t cách r ng rãi. 3. Hưng nghiên c u c a tài: Mc dù ch ưa có công trình nghiên c u s nh h ưng c a vi c thay i qui trình canh tác theo h ưng GAP n thu nh p ròng ho c thu nh p gia ình c a ng ưi nông dân m t cách y , nh ưng tài nghiên c u s k th a các công trình nghiên c u khác ã th c hi n trong lnh v c nông nghi p, tham kh o các k t qu iu tra mà chi c c BVTV ã th c hi n và s d ng lý thuy t v chuy n giao k thu t m i trong nông nghi p, lý thuy t v r i ro khi ng d ng công ngh m i làm
11. 3 cơ s phân tích. Sau ó, tài s s d ng ph ươ ng pháp ki m nh v tr trung bình ca hai t ng th (Independent Samples T-test) so sánh các y u t liên quan n hi u qu s n xu t gi a hai nhóm nông h có tham gia d án GAP và ch ưa tham gia d án. ng th i tài s ng d ng Hàm s n xu t Cobb-Douglas xem xét ý ngh a c a vi c tham gia GAP trong mô hình hi u qu s n xu t. 4. Ph ươ ng pháp nghiên c u: o Phân tích mô t và ki m nh tr trung bình theo các nhóm bi n nh m xem xét nh ng khác bi t gi a nhóm nông dân tham gia d án thí im GAP và nhóm nông dân ch ưa tham gia d án. o Xây d ng mô hình lưng hóa m i quan h gi a vi c tham gia d án thí im GAP và thu nh p ng ưi nông dân. o T k t qu phân tích trên, xu t gi i pháp nâng cao hi u qu s n xu t cho các h tham gia d án s n xu t theo qui trình GAP nh m tác ng tích c c n nông dân và khuy n khích các h khác tham gia. 5. C ơ s d li u: 5.1. D li u th cp: Các báo cáo v ch ươ ng trình tri n khai mô hình thí im th c hành GAP ti Hp tác xã nông nghi p Nhu n c – xã Nhu n c huy n C Chi c a Chi c c Bo v th c v t, Ban ch o ch ươ ng trình thu c S nông nghi p và phát tri n nông thôn Thành ph H Chí Minh. 5.2. D li u s ơ c p: 5.2.1. Thi t k thu th p d li u: - Th o lu n v i các cán b tham gia tri n khai ch ươ ng trình t câu h i ph ng v n, ph ng v n th , iu ch nh b ng câu h i và ti n hành ph ng v n. - Trong b ng câu h i chính th c, s d ng các câu h i nh l ưng tìm hi u li nhu n ròng và thu nh p lao ng h gia ình thông qua các kho n m c chi phí,
12. 4 sn l ưng, giá bán. Bên c nh ó, b ng câu h i còn quan tâm n các h tr mà các h nông dân ưc nh n t các c ơ quan ch c n ng; chi phí ch m sóc s c kh e gia ình; tìm hi u ý th c và c m nh n c a các h dân i v i các yêu c u c a qui trình sn xu t nông nghi p theo GAP thông qua các câu h i nh tính và nh l ưng và thang o Likert (Ph l c s 01). 5.2.2. Ch n m u: Ch n 60 h nông dân 4 p: Bàu C p, Bàu Tròn, Bàu Tr n và c Hi p thu c a bàn xã Nhu n c ánh giá s khác bi t gi a nhóm nông dân tham gia d án và nhóm nông dân ch ưa tham gia mô hình m i nh m có nh ng so sánh, ánh giá tác ng và xu t các gi i pháp khuy n khích nông dân tham gia ch ươ ng trình. Bng 1. Phân b m u iu tra theo p n v tính: H gia ình Tham gia GAP STT a ch Cng Không Có 1 p Bàu Tròn 10 10 20 2 p Bàu C p 4 8 12 3 p Bàu Tr n 7 13 20 4 p c Hi p 6 2 8 TNG C NG 27 33 60 Do i t ưng tham gia u là nông dân, cách ph ng v n là mi 03 c ng tác viên b o v th c v t hp ph bi n m c ích nghiên c u, phát b ng câu h i, hưng d n cách in thông tin, ý ki n, cho im tr l i. S m u t yêu c u là 60. 5.3. Phân tích d li u: D li u ưc x lý b ng ph n m m SPSS 11.5. Sau khi ưc mã hóa và làm sch, s li u s qua các phân tích: th ng kê mô t , ki m nh tr trung bình c a hai tng th và phân tích h i qui. 6. Cu trúc lu n v n: Lu n v n ưc s p x p thành 3 ch ươ ng.
13. 5 Ch ươ ng 1 trình bày c ơ s lý thuy t và mô hình nghiên c u. Các lý thuy t ưc nêu g m lý thuy t v rào c n th ươ ng m i c a t ch c th ươ ng m i th gi i i vi hàng nông s n; lý thuy t v chuy n giao công ngh s n xu t nông nghi p; s sn lòng ng d ng công ngh , k thu t m i và lý thuy t v d ch chuy n r i ro. Mô hình nghiên c u ưc c p là mô hình t ươ ng quan gi a ki n th c nông nghi p và thu nh p g p ho c thu nh p gia ình c a nông dân. Ch ươ ng 2 trình bày các n i dung liên quan n qui trình canh tác theo h ưng GAP, s c n thi t áp d ng GAP i v i s n ph m nông nghi p nói chung và rau n c qu c a TP.HCM nói riêng; qua ó tài s ánh giá t ng quát v tình hình áp dng GAP trong khuôn kh c a d án thí im mô hình GAP trên cây t và m t s lo i rau n c qu t i a bàn xã Nhu n c, huy n C Chi. Ch ươ ng 3 trình bày k t qu nghiên c u v các tác ng c a qui trình canh tác theo GAP n thu nh p gia ình bao g m các n i dung c im m u iu tra, phân tích th ng kê, ki m nh tr trung bình hai t ng th và phân tích h i qui thu nh p ròng, thu nh p h gia ình theo các y u t t ó xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s n xu t c a nông h . Ph n K t lu n & ki n ngh nêu nh ng óng góp c ng nh ư nh ng h n ch ca tài, t ó ư a ra nh ng h ưng nghiên c u ti p theo.
14. 6 CH ƯƠ NG 1: C Ơ S LÝ THUY T 1.1. Rào c n k thu t trong WTO: Vi t Nam tr thành thành viên y c a T ch c th ươ ng m i th gi i WTO vào ngày 11/01/2007 ã t o ra nh ng c ơ h i và thách th c m i cho các ngành s n xu t, th ươ ng m i, d ch v trong n ưc nh t là i v i l nh v c nông nghi p. Bên c nh thu quan là công c b o h ã ưc các nh ch th ươ ng m i qu c t th a nh n, các bi n pháp phi thu quan c ng ưc r t nhi u qu c gia s d ng b i nh ng ưu im nh ư kh n ng tác ng nhanh, m nh, linh ho t và phong phú và có th áp ng nhi u m c tiêu trong cùng mt th i im1 nh m phát huy ưc nh ng th m nh c a n ưc mình, t n h ưng nh ng l i ích cao nh t cho qu c gia t th ươ ng mi qu c t . Do trình phát tri n kinh t c a các n ưc không ng u, vì v y nhi u qu c gia còn duy trì các rào c n th ươ ng m i nh m b o h s n xu t n i a, iu này khi n cho các hàng rào phi thu quan càng tr nên a d ng. Mt trong nh ng rào c n phi thu quan ưc các qu c gia s d ng có liên quan n l nh v c s n xu t nông nghi p ó là các qui nh v tiêu chu n k thu t i v i s n xu t s n ph m. Hi p nh Hàng rào k thu t i v i th ươ ng m i c p n m c ích s d ng hàng rào k thu t nh ư sau: - i v i ng ưi tiêu dùng: D dàng l a ch n và s d ng nh ng s n ph m thích h p có ch t l ưng và thông s k thu t phù h p v i yêu c u ca mình. - i v i ng ưi s n xu t: Giúp cho vi c s n xu t qui mô l n theo m t thông s nh t nh v kích th ưc, tiêu hao nguyên li u, bán thành ph m ưc s n xu t t nhi u ngu n g c khác nhau. - i v i ng ưi bán: có th d dàng hi u nhau khi giao d ch, àm phán. Bi n pháp Ki m d ch ng v t và th c v t (SPS – Sanitary and Phytosanitary Regulations) ưc coi là nh ng bi n pháp phi thu quan n m trong nhóm tiêu chu n 1 Hàng rào Phi thu quan trong chính sách th ươ ng m i qu c t - TS. Nguy n H u Kh i, NXK Lao ng xã hi 2005, trang 7.
15. 7 k thu t và không thu c lo i b WTO ng n c m ch t ch . iu 2, Hi p nh SPS qui nh c th nh ư sau: Các thành viên không b ng n c n ban hành hay th c hi n các bi n pháp c n thi t b o v s c kho con ng ưi, ng v t và th c v t v i iu ki n các bi n pháp này không ưc áp d ng theo cách th c t o ra s phân bi t i x không h p lý và tu ti n, hay h n ch m t cách vô lý n th ư ng m i qu c t . H th ng tiêu chu n k thu t là bi n pháp phi thu quan ch y u mà EU áp dng i v i hàng hoá nh p kh u t các n ưc ngoài liên minh vì thu nh p kh u vào EU ang gi m d n, các n ưc ang phát tri n ưc EU cho h ưng thu quan ưu ãi GSP. H th ng này ã ch ng minh tính hi u qu và s phù h p v i xu th chung ca th ươ ng m i th gi i và ưc nhi u qu c gia khác áp d ng. H th ng ưc c th hoá 5 tiêu chu n c a s n ph m: Tiêu chu n ch t l ưng; Tiêu chu n v sinh th c ph m; Tiêu chu n an toàn cho ng ưi s d ng; Tiêu chu n b o v môi tr ưng; Tiêu chu n v lao ng. Trong ó, s n ph m nông nghi p ưc dán nhãn GAP ho c GlobalGAP ang ngày càng ưc ưa chu ng và tr thành y u t không th thi u i vi hàng nông s n khi xu t kh u vào EU. Do v y, m t trong nh ng y u t quy t nh i v i vi c hàng hoá nông s n ca các n ưc thâm nh p ưc vào th tr ưng EU chính là hàng hoá ó ph i vưt qua ưc các rào c n k thu t GAP ca EU. i v i th tr ưng Hoa K : b o v l i ích kinh t , an ninh, s c kh e ng ưi tiêu dùng và b o t n ng th c v t trong n ưc, Chính ph và H i quan Hoa K ư a ra nh ng o lu t qui nh v v sinh d ch t ho c tiêu chu n k thu t nh m h n ch ho c c m m t s lo i hàng hoá nh p kh u vào th tr ưng Hoa K . Ví d m t hàng hoa qu , rau và h t các lo i ph i qua giám nh và ưc c p Gi y ch ng nh n c a Cơ quan giám nh và an toàn th c ph m thu c B Nông nghi p Hoa K . Các iu ki n h n ch khác có th ưc áp t b i C ơ quan giám nh th c v t và ng v t thu c B nông nghi p theo Lu t Ki m d ch ng v t; cơ quan FDA theo Lu t th c ph m, d ưc ph m và m ph m Liên bang. Vi Nh t B n, hàng hoá nh p kh u ưc ki m soát b ng m t h th ng lu t pháp t ươ ng i ch t ch vì các lý do b o v an ninh qu c gia, l i ích kinh t ho c
16. 8 bo m an toàn, v sinh th c ph m cho ng ưi tiêu dùng. Nhà s n xu t và ng ưi kinh doanh s n ph m ph i b i th ưng i v i các thi t h i do s d ng nh ng s n ph m có ch t l ưng không b o m. Ví d Lu t v th c ph m c a Nh t ưc ban hành v i m c ích là b o v s c kho con ng ưi. iu 4 c a Lu t c m kinh doanh hay thu mua, s n xu t, nh p kh u, ch bi n,s d ng, pha ch , l ưu tr hay tr ưng bày i v i m c ích bán nh ng s n ph m sau: Th c ph m b h ng, th i ngo i tr nh ng s n ph m ưc bi t là không có h i i v i con ng ưi; Nh ng th c ph m có ch a hay b nghi ng có ch t c h i; Th c ph m gây nh h ưng x u v i vi sinh v t gây b nh ho c nh ng vi khu n gây ra ng c th c n hay b nh truy n nhi m; Th c ph m có th gây h i cho s c kho con ng ưi do m t v sinh g m các y u t ngo i vi ho c b t k nguyên nhân nào khác. Tóm l i, qua vi c xem xét m t s rào c n v m t k thu t c a các th tr ưng EU, M , Nh t cho th y nh ng thách th c i v i nông s n xu t kh u c a Vi t Nam. Các rào c n k thu t và an toàn th c ph m th ưng cao h ơn kh n ng áp ng c a nhi u doanh nghi p Vi t Nam. Do v y, áp ng các yêu c u ngày càng cao v tiêu chu n k thi t, v sinh an toàn th c ph m và s an toàn cho ng ưi s d ng, b o v môi tr ưng sinh thái, các doanh nghi p, các ơ n v s n xu t hàng nông s n bu c ph i u t ư i m i trang thi t b và qui trình s n xu t hi n i. 1.2. Lý thuy t v Chuy n giao công ngh s n xu t nông nghi p: Nh ư trên ã trình bày, trong th ươ ng m i qu c t ngày nay c bi t i v i hàng nông s n, các qu c gia th ưng ư a ra nh ng quy nh k thu t nh m h n ch hàng hoá nh p kh u b o v s n xu t trong n ưc, b o v s c kho ng ưi tiêu dùng. Chính vì v y, trong lnh v c nông nghi p, vi c ng d ng qui trình canh tác tiên ti n và hi n i nh m áp ng các yêu c u v tiêu chu n k thu t c a các n ưc nh p kh u ng th i nâng cao kh n ng c nh tranh v i nông s n ưc nh p kh u t các qu c gia khác vào th tr ưng ni a vô cùng cn thi t i v i các qu c gia xu t kh u nh t là các n ưc ang phát tri n, m i gia nh p WTO nh ư Vi t Nam.
17. 9 Theo lý thuy t v chuy n giao công ngh s n xu t nông nghi p ( sách Kinh t nông nghi p – Lý thuy t và th c ti n – TS. inh Phi H , NXB. Th ng kê 2003 ) thì s thay i công ngh s n xu t nông nghi p cho phép s n xu t ra nhi u s n ph m hơn trên m t ơ n v di n tích ho c chi phí s n xu t trên m t ơ n v s n ph m th p hơn. Tuy nhiên, công ngh tiên ti n hi n i không ph i là t t c . Nó m i ch là iu ki n c n, iu ki n là ph i có s ti p thu và áp d ng công ngh ó vào th c ti n sn xu t c a ng ưi nông dân, n ng su t lao ng không th t ng ưc n u có kho ng cách gi a công ngh và nh n th c. M t y u t ch y u trong quá trình n i kt gi a công ngh s n xu t nông nghi p m i ưc t o ra t các t ch c nghiên c u khoa h c v i vi c gia t ng n ng su t chính là s ph bi n các công ngh s n xu t nông nghi p m i ó n nông dân, v i h qu là có s ng d ng r ng rãi i v i nông dân. Khi nông dân bi t ưc công ngh s n xu t m i, h th ưng có xu h ưng nh n th c không chính xác v chi phí c ng nh ư l i ích mang l i t công ngh s n xu t m i vì s gi i h n v thông tin mà h nh n ưc. N u nông dân có thông tin mt cách y và tin c y, h s áp d ng và nh ư v y chính h s h ưng ưc l i ích t vi c áp d ng các công ngh s n xu t m i (l i ích t ư nhân) và iu này c ng mang l i nhi u s n ph m h ơn cho n n kinh t (l i ích xã h i). 1.3. Ri ro khi ng d ng công ngh m i: Khi nói v r i ro, câu h i t ra là m c và lo i r i ro nào có th x y ra? Nu k t qu mong i c a hành ng có t l th t b i là 99% thì ch c ch n nhi u ng ưi s không ch p nh n hành ng ó. Ng ưc l i, khi k t qu mong i có t l thành công là 99% thì ch c ch n r ng s có nhi u ng ưi mu n tham gia hành ng có ch a ng r i ro. Vì th , m c và lo i r i ro là iu ki n ch y u ph i ưc bi t tr ưc khi m t ng ưi th n tr ng ch p nh n vi c th c hi n m t hành ng mà r i ro có th mang l i. iu này c ng ng d ng i v i c ư x c a nông dân trong vi c áp d ng các k thu t m i ho c qui trình canh tác m i. Theo Wharton C. (1971), có 6 nguyên nhân chính gi i thích lý do vì sao mà nông dân không s n lòng ng d ng k thu t m i nh ư sau:
18. 10 (i) Không bi t ho c không hi u v k thu t m i; (ii) Không có n ng l c th c hi n; (iii) Không ưc ch p nh n v mt tâm lý, v n hóa và xã h i; (iv) Không ưc thích nghi: k thu t m i ch ưa ưc th nghi m t i a ph ươ ng mà nông dân c ư trú. M t s h nghi s xu t hi n vì không bi t là iu ki n t nhiên a ph ươ ng có thích h p không. (v) Không kh thi v kinh t ; (vi) Không s n có iu ki n áp d ng; * Các giai on ng d ng k thu t m i và cách c ư x ch p nh n r i ro: Rogers (1971) mô t s áp d ng k thu t m i b i nông dân nh ư là m t quá trình 5 giai on nh ư trong s ơ d ưi ây: Bi t Quan tâm ánh giá: 1. Phân tích l i ích – chi phí 2. Xu h ưng r i ro Th Áp d ng Sơ 1.1: Quá trình áp d ng m t k thu t m i có th áp d ng k thu t m i, u tiên nông dân ph i bi t ho c hi u ưc k thu t ó (có th hi u ưc qua ch ươ ng trình ph bi n k thu t trên radio, ti-vi, cán b khuy n nông ho c láng gi ng, ) Quá trình áp d ng k thu t m i ch ưc
19. 11 ti p t c khi nông dân th c s quan tâm n (h th y r ng k thu t ó là c n thi t và bt u tìm hi u nh ng thông tin chi ti t h ơn v k thu t ó). Khi ã quan tâm, nông dân s b t u tính toán l i ích em l i và chi phí b ra theo cách tính c a h (giá yu t u vào thay i là bao nhiêu? mua âu? tr chi phí ra, thu nh p có t ng hơn không?). Khi l i ích em l i cao h ơn chi phí, h s ti p t c qua giai on ti p theo là làm th (ch ti n hành áp d ng k thu t m i trên m t di n tích t nh so v i di n tích t s n xu t mà h có). N u k t qu thành công, h m i th t s áp d ng trên toàn b di n tích. Tuy nhiên trong giai on ánh giá, theo Jedlicka (1997) c n chia nh thêm mt giai on khác n a: xu h ưng ch p nh n r i ro. Giai on này gi vai trò quy t nh i v i vi c nông dân có th áp d ng k thu t m i hay không. N u nông dân không s n sàng ch p nh n r i ro thì s không có giai on th . Hu h t các lý thuy t kinh t và th c ti n cho th y r ng nông dân s nhanh chóng áp d ng k thu t m i m t khi h hi u r ng có m t ít r i ro s xu t hi n liên quan n k thu t m i (so v i k thu t c ) và l i ích to l n mà h s nh n ưc t vi c áp d ng k thu t m i. Do ó, v n c t lõi ph bi n k thu t mi là làm th nào nông dân t th y ưc r i ro và l i ích em l i. 1.4. ng d ng hàm s n xu t Cobb-Douglas o hi u qu s n xu t2: 1.4.1. Mô t hàm Cobb-Douglas: Trong ho t ng s n xu t có ba y u t quan tr ng m b o s phát tri n: lao ng s ng (L); công c máy móc và nguyên nhiên vt li u (v n, K); trình khoa hc k thu t, kh n ng t ch c qu n lý c a doanh nghi p nói riêng và toàn xã h i nói chung (các y u t t ng h p, A). Sn xu t phát tri n nhanh hay ch m tùy thu c vào vi c s d ng các y u t lao ng, v n nh ư th nào, ng th i c ng ph thu c vào các y u t t ng h p. Trên bình di n kinh t các y u t này ph n ánh hi u qu s n xu t chung. ánh giá tác 2 Lê V n D y – Vi n khoa h c th ng kê
20. 12 ng c a các y u t này t i k t qu s n xu t ng ưi ta th ưng s d ng mô hình Cobb-Douglas vì mô hình này thu c lo i ơn gi n nh t trong s các mô hình mô t quá trình s n xu t song v n cho phép nh n xét sát th c v i tình hình s n xu t th c t ; và các thông s c a mô hình d ưc l ưng. = α 1−α Hàm Cobb-Douglas có d ng: Qt At Lt K t (1.1) vi 0< α < 1
    hàm Cobb-Douglas coi giá tr s n xu t t l thu n v i lao ng và v n. 1.4.2. Ưc l ưng các thông s c a hàm Cobb-Douglas: Có nhi u ph ươ ng pháp ưc l ưng các thông s c a hàm Cobb-Douglas. Ph ươ ng pháp thông th ưng nh t là s d ng ph ươ ng pháp h i quy. ng d ng phươ ng pháp này ng ưi ta ư a mô hình (1.1) v d ng tuy n tính b ng cách Logarit hóa hai v c a công th c (1). Log (Q) = Log (A) + α Log (L) + (1-α) Log (K) (1.2) Áp d ng ph ươ ng pháp h i quy cho mô hình (1.2) v i ba dãy s Log(Q), Log(L) và Log(K) s có Log(A), α và (1-α). L y giá tr i Log c a Log(A) s tìm ưc A. ng d ng ưc ph ươ ng pháp này c n có ba chu i s li u t ươ ng thích nhau ó là: Q (giá tr s n l ưng ho c giá tr gia t ng c a các n m); L (s l ưng lao ng ưc s d ng t o ra Q c a các nm t ươ ng ng) và K (s v n ưc s d ng kt h p v i lao ng t o ra Q). Dãy s li u này có dài ít nh t là 9 n m. ng d ng ph ươ ng pháp h i qui c n ph i áp ng m t nhu c u khác ó là vi c h ch toán các ch tiêu Q, L, K ph i chu n xác. Theo nh n xét c a Lê V n D y (Vi n khoa h c Th ng kê), ng d ng hàm Cobb-Douglas nghiên c u th c ti n kinh t ch c ch n có ph n g ưng ép, vì còn có nhi u hàm s n xu t khác t ng quát h ơn, mô t sát v i th c ti n h ơn. Tuy nhiên, hàm Cobb-Douglas thu c lo i d ng d ng và d ưc l ưng, m t khác c ng ph n