Luận văn Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015

Nội dung text: Luận văn Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015

1. BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI HÀN HẢI YẾN PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2015 LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I HÀ NỘI 2017
2. BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI HÀN HẢI YẾN PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2015 LUẬN VĂN DƯỢC SỸ CHUYÊN KHOA CẤP I CHUYÊN NGÀNH : TỔ CHỨC QUẢN LÝ DƯỢC MÃ SỐ : CK 60 72 04 12 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Song Hà Thời gian thực hiện: Tháng 6/2016 – 02/2017 HÀ NỘI 2017
3. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của quý thầy cô, của nhiều cá nhân, tập thể, gia đình và đồng nghiệp. Đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Nguyễn Thị Song Hà đã tận tình hướng dẫn, truyền đạt những kinh nghiệm nghiên cứu và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện, hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng Sau đại học, các thầy cô Trường Đại học Dược Hà Nội đã truyền đạt kiến thức và tạo mọi điều kiện cho tôi được học tập, nghiên cứu tại trường. Tôi xin chân thành cảm ơn Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương, nơi tôi đang công tác và thực hiện đề tài đã tạo điều kiện, hỗ trợ về thu thập số liệu trong thời gian tiến hành nghiên cứu đề tài. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã luôn đồng hành, chia sẽ, tạo động lực để tôi phấn đấu trong quá trình học tập. Hà nội, ngày tháng 02 năm 2017 Hàn Hải Yến
4. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT NỘI DUNG 1 BHYT Bảo hiểm y tế 2 BVĐK Bệnh viện đa khoa 3 BYT Bộ Y tế 4 DMT Danh mục thuốc 5 DMTCY Danh mục thuốc chủ yếu 6 DMTTY Danh mục thuốc thiết yếu 7 GN, HTT Gây nghiện, hướng tâm thần 8 Generic Tên chung quốc tế 9 GT Giá trị 10 HĐT&ĐT Hội đồng thuốc và điều trị 11 HC Hoạt chất 12 ICD Danh mục phân loại quốc tế về bệnh tật 13 KM Khoản mục 14 MHBT Mô hình bệnh tật 15 SL Số lượng 16 TL Tỷ lệ 17 Triệu đ Triệu đồng 18 WHO Tổ chức Y tế thế giới
5. DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang Cơ cấu nhân lực của Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Bảng 1.1. 14 Dương Mô hình bệnh tật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Bảng 1.2. 14 Dương năm 2015 Bảng 1.3. Cơ cấu nhân lực của khoa Dược 16 Nhóm biến số mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị Bảng 2.4. 21 của danh mục thuốc sử dụng Nhóm biến số phân tích ABC,VEN, ma trận Bảng 2.5. 23 ABC/VEN Bảng 2.6. Công thức tính của các chỉ số nghiên cứu 25 Bảng 2.7. Ma trận ABC/VEN 30 Bảng 3.8. Cơ cấu thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý 31 Bảng 3.9. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ 34 Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục Bảng 3.10 35 thuốc sử dụng Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên chung Bảng 3.11. 37 quốc tế trong danh mục thuốc sử dụng Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục Bảng 3.12. 38 thuốc sử dụng Bảng 3.13. Cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt 38 Bảng 3.14. Cơ cấu thuốc theo phương pháp phân tích ABC 39 Bảng 3.15. Cơ cấu thuốc theo phương pháp phân tích VEN 40 Bảng 3.16. Cơ cấu thuốc theo ma trận ABC/VEN 41 Bảng 3.17. Cơ cấu tiểu nhóm thuốc AE theo tác dụng dược lý 43 Bảng 3.18. Cơ cấu tiểu nhóm thuốc AN theo tác dụng dược lý 45 Bảng 3.19. Các thuốc trong tiểu nhóm AN 45
6. DANH MỤC CÁC HÌNH STT Tên hình Trang Hình 2.1. Sơ đổ tóm tắt nội dung nghiên cứu 20 Hình 3.2. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ 34 Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc Hình 3.3 36 sử dụng
7. MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................. 1 Chương 1. TỔNG QUAN ........................................................................... 3 1.1. Danh mục thuốc trong bệnh viện ........................................................... 3 1.2. Một số phương pháp phân tích sử dụng thuốc ....................................... 4 1.2.1. Phân tích sử dụng thuốc theo nhóm điều trị ................................... 4 1.2.2. Phương pháp phân tích ABC ............................................................ 5 1.2.3. Phương pháp phân tích VEN ............................................................ 6 1.3. Thực trạng sử dụng thuốc tại các bệnh viện ở Việt Nam ....................... 6 1.3.1. Cơ cấu và giá trị tiền thuốc sử dụng ................................................. 6 1.3.2. Phân tích ABC, VEN tại một số bệnh viện ở Việt Nam ................ 11 1.4. Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương và một vài nét về sử dụng thuốc tại bệnh viện ...................................................................................................... 12 1.4.1. Chức năng nhiệm vụ ....................................................................... 13 1.4.2. Cơ cấu nhân lực của bệnh viện ....................................................... 13 1.4.3. Mô hình bệnh tật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 ................................................................................................................... 14 1.4.4. Vài nét về khoa Dược ..................................................................... 15 1.4.5. Một vài nét về sử dụng thuốc tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương ....................................................................................................... 17 Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............ 19 2.1. Đối tượng, phạm vi, địa điểm và thời gian nghiên cứu ........................ 19 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................... 19 2.1.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ................................................... 19 2.1.3. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 19 2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 19 2.2.1 Thiết kế nghiên cứu ......................................................................... 19 2.2.2. Các biến số nghiên cứu ................................................................... 21
8. 2.3. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 24 2.3.1. Nguồn thu thập ................................................................................ 24 2.3.2. Phương pháp thu thập ..................................................................... 25 2.4. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu ................................................ 25 2.4.1. Phương pháp phân tích ................................................................... 25 2.4.2. Xử lý và trình bày số liệu ................................................................ 30 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................... 31 3.1. Mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu .......... 31 3.1.1. Cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý ...................................................................................................... 31 3.1.2 Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ ............................................ 34 3.1.3 Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng.. 35 3.1.4 Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong danh mục thuốc sử dụng ............................................................................................ 36 3.1.5 Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng ..... 37 3.1.6 Cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt .................................................. 38 3.2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo phương pháp phân tích ABC và VEN .................... 39 3.2.1 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích ABC ................................................................................................................... 39 3.2.2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích VEN ................................................................................................................... 40 3.2.3 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN ......... 41 Chương 4. BÀN LUẬN ............................................................................ 47 4.1. Về cơ cấu số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu ................... 47 4.1.1. Về cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý ...................................................................................................... 47 4.1.2. Về cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ ........................................ 49
9. 4.1.3. Về cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng ................................................................................................................... 51 4.1.4. Về cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong danh mục thuốc sử dụng .................................................................................... 51 4.1.5. Về cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng 52 4.1.6. Về cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt ............................................. 53 4.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích ABC và VEN ............................................................................................... 54 4.2.1. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phân tích ABC .......... 54 4.2.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích VEN .......................................................................................................... 55 4.2.3. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN .... 56 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ..................................................................... 58
10. ĐẶT VẤN ĐỀ Sử dụng thuốc thiếu hiệu quả, bất hợp lý nói chung và trong bệnh viện nói riêng đã và đang là vấn đề bất cập của nhiều quốc gia. Theo một số nghiên cứu, chi phí mua thuốc chiếm khoảng 30-40% ngân sách ngành Y tế của nhiều nước và phần lớn số tiền đó bị lãng phí do sử dụng thuốc không hợp lý và các hoạt động cung ứng thuốc không hiệu quả [25]. Các nghiên cứu đã cho thấy tình trạng sử dụng thuốc bất hợp lý xảy ra tại nhiều nước trên thế giới. Tại các nước đang phát triển, 30%-60% bệnh nhân sử dụng thuốc kháng sinh gấp 2 lần so với tình trạng cần thiết [24] và hơn một nửa số ca viêm đường hô hấp trên điều trị kháng sinh không hợp lý. Ở nước ta, với những chính sách mở cửa của cơ chế thị trường và đa dạng hóa các loại hình cung ứng thuốc, thị trường thuốc ngày càng phong phú về số lượng, chủng loại và cả nhà cung cấp. Điều này giúp cho việc cung ứng thuốc nói chung và cung ứng thuốc trong bệnh viện nói riêng trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn. Tuy nhiên, nó cũng tác động không nhỏ tới hoạt động sử dụng thuốc trong bệnh viện, dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh cũng như tình trạng lạm dụng thuốc. Việc dùng thuốc thiếu hiệu quả và bất hợp lý trong bệnh viện là nguyên nhân làm tăng đáng kể chi phí cho người bệnh, tăng khả năng kháng thuốc trong điều trị. Để hạn chế tình trạng trên, Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo các quốc gia thành lập Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) tại các bệnh viện. HĐT&ĐT là hội đồng được thành lập nhằm đảm bảo tăng cường độ an toàn và hiệu quả sử dụng thuốc trong các bệnh viện. Thành viên của HĐT& ĐT bao gồm các chuyên gia nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm đảm bảo cho người bệnh được hưởng chế độ chăm sóc tốt nhất với chi phí phù hợp thông qua 1