›

Luận văn Phân tích cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng Việt Nam

pdf 95 trang vuhoa 24/08/2022 4280
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Phân tích cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

File đính kèm:

  • pdfluan_van_phan_tich_canh_tranh_trong_he_thong_ngan_hang_viet.pdf

Nội dung text: Luận văn Phân tích cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng Việt Nam

  1. B GIÁO D C iVÀ ÀO T O TR NG I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH OÀN H NG VÂN A IA LU N V N TH C S KINH T TP. H Chí Minh - N m 2009
  2. ii B GIÁO D C VÀ ÀO T O TR NG I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH OÀN H NG VÂN A IA Chuyên ngành: Kinh t Tài chính - Ngân hàng Mã s : 60.31.12 LU N V N TH C S KINH T NG I H NG D N KHOA H C: TS. TR NG QUANG THÔNG TP. H Chí Minh - N m 2009
  3. i LI CAM OAN Tôi xin cam oan lu n v n này do chính tôi nghiên c u và th c hi n. Các s li u và thông tin s d ng trong lu n v n này u có ngu n g c trung th c và ưc phép công b . Thành ph H Chí Minh - n m 2009 oàn H ng Vân
  4. ii DANH M C CH VI T T T NHTM : Ngân hàng th ươ ng m i NHTMCP : Ngân hàng th ươ ng m i C ph n NHTMQD : Ngân hàng th ươ ng m i Qu c doanh NHNN : Ngân hàng Nhà n ưc NHTW : Ngân hàng Trung ươ ng NHNNg : Ngân hàng N ưc ngoài DNNVV : Doanh nghi p nh và v a UBCK : y ban ch ng khoán WTO : T ch c th ươ ng m i th gi i WB : Ngân hàng th gi i BIDV : Ngân hàng u t ư và Phát Tri n Vi t Nam Vietinbank : Ngân hàng Công th ươ ng Vi t Nam VCB : Ngân hàng Ngo i th ươ ng Vi t Nam (Vietcombank) Agribank : Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn Vi t Nam ACB : Ngân hàng th ươ ng m i c ph n Á Châu STB : Ngân hàng th ươ ng m i c ph n Sài Gòn Th ươ ng Tín (Sacombank) TCB : Ngân hàng th ươ ng m i c ph n K th ươ ng Vi t Nam (Techcombank) EIB : Ngân hàng th ươ ng m i c ph n Xu t nh p kh u Vi t Nam (Eximbank) TCTD : T ch c tín d ng DPRR : D phòng r i ro
  5. iii DANH M C CÁC HÌNH Hình 1.1 Mô hình 5 l c l ưng c nh tranh c a Michael Porter Hình 1.2 Mô hình l i th c nh tranh DANH M C CÁC B NG Bng 2.1 Quá trình chuy n i và h i nh p c a Vi t Nam Bng 2.2 S l ưng ngân hàng giai on 1991 - 2009 Bng 2.3 Tng tr ưng tín d ng và ti n g i giai on 2002 - 2008 Bng 2.4 Th ph n c a các NHTM trong h th ng ngân hàng Vi t Nam trong giai on 2002 - 2008 Bng 2.5 Quy nh v v n pháp nh i v i NHTM Bng 2.6 Vn iu l và t ng tài s n n m 2007 và n m 2008 Bng 2.7 T l an toàn v n (CAR) giai on 2005 - 2008 Bng 2.8 T l n x u (NPL) và d phòng r i ro tín d ng giai on 2006 - 2008 Bng 2.9 T l chênh l ch lãi su t bình quân giai on 2002 - 2008 Bng 2.10 T l thu nh p lãi c n biên (NIM) giai on 2002 - 2008 Bng 2.11 T l ROA giai on 2002 - 2008 Bng 2.12 T l ROE giai on 2002 - 2008 Bng 2.13 T l tài s n sinh l i trên t ng tài s n giai on 2002 - 2008 Bng 2.14 T l thu nh p ngoài lãi c n biên giai on 2004 - 2008 Bng 2.15 Dư n cho vay trên t ng tài s n giai on 2002 - 2008 Bng 2.16 T l thu nh p c n biên tr ưc các giao d ch c bi t 2002 - 2008 Bng 2.17 Top 5 NHTM c a 5 nhóm s n ph m d ch v ngân hàng Bng 2.18 Nhóm s n ph m d ch v ngân hàng ưc bình ch n c a NHTM Bng 2.19 Các tiêu chí ưc ánh giá cao c a nhóm s n ph m d ch v NH Bng 3.1 Mt s ch tiêu ti n t và ho t ng ngân hàng giai on 2006 - 2010 Bng 3.2 Quy mô bình quân c a các ngân hàng n m 2008 Bng 3.3 Bi n ng giá c phi u c a m t s ngân hàng gi a n m 2009
  6. I MC L C Li cam oan i Danh m c ch vi t t t ii Danh m c các b ng và hình iii Li m u 1 CH Ơ NG 1: T NG QUAN V LÝ THUY T C NH TRANH 4 1.1 Lý lu n chung v c nh tranh 4 1.1.1 Khái ni m c nh tranh 4 1.1.2 Nng l c c nh tranh 5 1.1.3 Li th c nh tranh 7 1.1.4 c thù trong c nh tranh c a ngân hàng th ươ ng m i 8 1.2 Các nhân t tác ng n n ng l c c nh tranh c a ngân hàng th ươ ng m i 10 1.2.1 Các nhân t bên ngoài ngân hàng th ươ ng m i 10 1.2.1.1 Cu i v i các d ch v ngân hàng 10 1.2.1.2 S phát tri n c a các ngành liên quan 11 1.2.1.3 Nh ng y u t c a môi tr ưng kinh t v mô 12 1.2.1.4 Vai trò c a Nhà n ưc 12 1.2.2 Các nhân t bên trong n i b ngân hàng th ươ ng m i 13 1.2.2.1 Nng l c tài chính 13 1.2.2.2 Nng l c v công ngh 14 1.2.2.3 Ngu n nhân l c 15 1.2.2.4 Nng l c qu n lý và c ơ c u t ch c 16 1.2.2.5 H th ng kênh phân ph i và m c a d ng hóa các d ch v 17 1.3 Các mô hình phân tích ánh giá c nh tranh 17 1.3.1 Mô hình 5 l c l ưng c nh tranh c a Michael Porter 17 1.3.1.1 Nguy c ơ xâm nh p t các i th ti m n ng 18 1.3.1.2 Áp l c c nh tranh c a các i th hi n t i trong ngành 19 1.3.1.3 Áp l c t các s n ph m thay th 20 1.3.1.4 Áp l c t phía khách hàng 21
  7. II 1.3.1.5 Áp l c c a nhà cung ng 22 1.3.2 Mô hình l i th c nh tranh 23 1.3.2.1 Nng l c c nh tranh 23 1.3.2.2 Li th c nh tranh 24 1.3.2.3 Bi u hi n l i th c nh tranh 25 1.3.2.4 V th c nh tranh 27 KT LU N CH Ơ NG 1 28 CH Ơ NG 2: TH C TR NG C NH TRANH TRONG H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM 29 2.1 Quá trình thành l p và phát tri n h th ng ngân hàng Vi t Nam 29 2.1.1 S ra i c a h th ng ngân hàng Vi t Nam 29 2.1.2 H th ng ngân hàng Vi t Nam trong th i k h i nh p kinh t 32 2.1.2.1 Nh ng cam k t c a Vi t Nam liên quan l nh v c ngân hàng trong àm phán gia nh p WTO 32 2.1.2.2 Phân tích SWOT cho ngân hàng Vi t Nam nói chung 36 2.2 Phân tích c nh tranh trong h th ng ngân hàng Vi t Nam 41 2.2.1 Nhóm Ngân hàng th ươ ng m i Qu c doanh 44 2.2.2 Nhóm Ngân hàng th ươ ng m i C ph n 47 2.2.3 Phân tích c nh tranh gi a nhóm Ngân hàng th ươ ng m i Qu c doanh và nhóm Ngân hàng th ươ ng m i C ph n 49 2.2.3.1 Th ph n 49 2.2.3.2 Ti m l c v v n 49 2.2.3.3 Ch t l ưng tài s n có 51 2.2.3.4 Mc sinh l i 53 2.2.3.5 Sn ph m d ch v ngân hàng 59 2.2.4 Nhóm Ngân hàng n ưc ngoài, liên doanh và các t ch c tài chính khác 63 KT LU N CH Ơ NG 2 65 CH Ơ NG 3: GI I PHÁP NÂNG CAO N NG L C C NH TRANH C A CÁC NGÂN HÀNG TH Ơ NG M I VI T NAM 66
  8. III 3.1 nh h ưng chi n l ưc phát tri n n n kinh t và h th ng ngân hàng th ươ ng mi Vi t Nam n n m 2020 66 3.1.1 nh h ưng phát tri n n n kinh t Vi t Nam n n m 2020 66 3.1.2 nh h ưng chi n l ưc phát tri n h th ng ngân hàng th ươ ng m i n nm 2020 68 3.2 Các g i ý chính sách c p v mô 69 3.3 Các gi i pháp c p vi mô 71 3.3.1 Tng c ưng n ng l c tài chính 71 3.3.1.1 Tng v n iu l 71 3.3.1.2 Nâng cao ch t l ưng tài s n có 74 3.3.1.3 Nâng cao m c sinh l i 77 3.3.2 Nâng cao n ng l c công ngh 77 3.3.3 Nâng cao ch t l ưng ngu n nhân l c 79 3.3.4 Nâng cao n ng l c qu n lý và c ơ c u t ch c 80 3.3.5 Nâng cao ch t l ưng và a d ng hóa s n ph m 81 3.3.6 Nâng cao ch t l ưng ph c v khách hàng 82 KT LU N CH Ơ NG 3 84 KT LU N 85 Tài li u tham kh o iv
  9. 1 LI M U 1. Lý do ch n tài Trong n n kinh t hàng hóa nhi u thành ph n, các t ch c kinh t , các cá nhân ho t ng kinh doanh trong nhi u ngành ngh , l nh v c khác nhau. Trong ó, s phát tri n c a ngành ngân hàng là m t óng góp không th thi u i v i n n kinh t th tr ưng hi n nay. N n kinh t ch có th phát tri n v i t c cao n u có m t h th ng ngân hàng l n m nh . Khi n n kinh t th tr ưng phát tri n, tính c nh tranh gi a các nh ch tài chính trung gian ngày càng di n ra m nh h ơn, h c nh tranh b ng nhi u hình th c nh ư a d ng hóa s n ph m, d ch v ngân hàng nh m thu hút khách hàng v phía h . Rõ ràng, thành công c a ngân hàng hoàn toàn ph thu c vào n ng l c trong vi c xác nh các s n ph m, d ch v tài chính mà xã h i ang có nhu c u; th c hi n m t cách hi u qu và bán chúng t i m t m c giá c nh tranh. tài: “Phân tích c nh tranh trong h th ng ngân hàng th ươ ng m i Vi t Nam” nh m nghiên c u th c tr ng c nh tranh gi a các NHTM Vi t Nam nh m ưa ra m t s gi i pháp nâng cao n ng l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam. 2. Mc tiêu nghiên c u Mc tiêu c a tài là phân tích và ánh giá tình hình cnh tranh gi a các NHTM Vi t Nam t ó xu t m t s gi i pháp chung cho vi c nâng cao n ng lc cnh tranh ca các NHTM Vi t Nam, c ng nh ư các hàm ý chính sách h ưng t i mt môi tr ưng c nh tranh ngày càng bình ng h ơn trong h th ng ngân hàng Vi t Nam 3. i t ưng và ph m vi nghiên c u i t ưng nghiên c u c a tài là s c nh tranh gi a 4 NHTM Qu c doanh và 4 NHTM C ph n trong l nh v c ngân hàng, so sánh thc tr ng ho t ng cng nh ư ư a ra các gi i pháp thúc y, nâng cao n ng l c c nh tranh cho các NHTM Vi t Nam nói chung. Ph m vi nghiên c u c a lu n v n là các NHTM Vi t Nam, trong ó t p trung phân tích tr ưng h p các NHTM Qu c doanh và NHTM C ph n.
  10. 2 4. Ph ươ ng pháp nghiên c u Qua nh ng d li u ã có trong quá trình ho t ng c a các NHTM, cùng v i nh ng ánh giá t ng quan c a tác gi i v i các nhân t làm nh hưng n nng lc c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam ã giúp cho tác gi có nh ng phân tích và ư a ra nh ng gi i pháp phù h p, vi c nghiên c u c a tác gi d a trên c ơ s ph ươ ng pháp lu n ch ngh a duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s ng th i tác gi c ng ã s d ng ph ươ ng pháp t ng h p, th ng kê, phân tích và so sánh t ó ưa ra nh ng gi i pháp nh m nâng cao n ng l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam. D li u ưc thu th p t nh ng ngu n sau: - T n i b NHTMQD nh ư: ngân hàng Ngo i th ươ ng Vi t Nam (VCB), ngân hàng u t ư và Phát tri n (BIDV), ngân hàng Công th ươ ng Vi t Nam (Vietin Bank), ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông thôn (Agribank); - T n i b NHTMCP nh ư: ngân hàng Á Châu (ACB), ngân hàng Sài Gòn Th ươ ng Tín (Sacombank), ngân hàng K th ươ ng Vi t Nam (Techcombank), ngân hàng XNK Vi t Nam (Eximbank); - T Internet: trang web c a NHNN Vi t Nam (www.sbv.gov.vn), trang web ca Hi p h i Ngân hàng Vi t Nam (www.vnba.org.vn), - T t p chí ngành ngân hàng: t p chí tài chính ti n t , t p chí Ngân hàng, t p chí công ngh ngân hàng, - Các t p chí kinh t khác, sách, báo, 5. Ý ngh a c a tài Vi vi c ánh giá th c tr ng cnh tranh gi a các NTHM Vi t Nam và tìm ra nh ng yu t nh h ưng n nng l c c nh tranh s mang l i m t s ý ngh a th c ti n cho các NHTM Vit Nam trong vi c xây d ng và c i thi n các yu t c n thi t nâng cao n ng l c c nh tranh trên c ơ s phân tích, tìm hi u th c tr ng, xác nh nh ng t n t i, tài nêu lên nh ng gi i pháp nh m nâng cao n ng l c c nh tranh ca NHTM Vi t Nam. 6. Ni dung Nội dung c ủa lu ận v ăn g ồm ba ph ần chính, v ới k ết c ấu nh ư sau:
  11. 3 Ch ươ ng 1: T ng quan v lý thuy t c nh tranh. Ch ươ ng 2: Th c tr ng c nh tranh trong h th ng ngân hàng Vi t Nam Ch ươ ng 3: Gi i pháp nâng cao n ng l c c nh tranh ca các ngân hàng th ươ ng m i Vi t Nam
  12. 4 CH NG 1: TNG QUAN V LÝ THUY T C NH TRANH 1.1 Lý lu n chung v c nh tranh 1.1.1 Khái ni m c nh tranh Cnh tranh là m t hi n t ưng g n li n v i kinh t th tr ưng, khái ni m c nh tranh ã xu t hi n trong quá trình hình thành và phát tri n s n xu t, trao i hàng hóa và phát tri n kinh t th tr ưng. Cnh tranh xu t phát t hai iu ki n c ơ b n là phân công lao ng xã h i và tính a nguyên ch th l i ích kinh t , iu này làm xu t hi n các cu c u tranh giành l i ích kinh t gi a ng ưi s n xu t hàng hóa, cung c p d ch v và các t ch c trung gian, th c hi n phân ph i l i các s n ph m hàng hóa, d ch v . Cu c u tranh này d a trên s c m nh v tài chính, k thu t công ngh , ch t l ưng i ng lao ng, quy mô ho t ng c a t ng ch th . M c ích cu i cùng c a các ch th kinh t trong quá trình c nh tranh là t i a hóa l i ích, v i ng ưi s n xu t kinh doanh là li nhu n và v i ng ưi tiêu dùng là ti n ích tiêu dùng. Thu t ng “C nh tranh” ưc s d ng r t ph bi n hi n nay trong nhi u l nh vc nh ư kinh t , th ươ ng m i, lu t, chính tr , quân s , sinh thái, th thao; th ưng xuyên ưc nh c t i trong sách báo chuyên môn, di n àn kinh t c ng nh ư các ph ươ ng ti n thông tin i chúng và ưc s quan tâm c a nhi u i t ưng, t nhi u góc khác nhau, dn n có r t nhi u khái ni m khác nhau v “c nh tranh”, c th nh ư sau: - Theo P.Samuelson trong quy n Kinh t h c thì: “C nh tranh là s kình ch gi a các doanh nghi p c nh tranh v i nhau giành khách hàng, th tr ưng” - Theo Michael Porter thì: “Cnh tranh là giành l y th ph n. Bn ch t c a cnh tranh là tìm ki m l i nhu n, là kho n l i nhu n cao h ơn m c l i nhu n trung bình mà doanh nghi p ang có. K t qu quá trình c nh tranh là s bình quân hóa l i nhu n trong ngành theo chi u h ưng c i thi n sâu d n n h qu giá c có th gi m i.”
  13. 5 - M t nh ngh a khác v c nh tranh nh ư sau: “C nh tranh có th nh ngh a nh ư là m t kh n ng c a doanh nghi p nh m áp ng và ch ng l i các i th c nh tranh trong cung c p s n ph m, d ch v m t cách lâu dài và có l i nhu n”. Qua các nh ngh a trên có th ti p c n v c nh tranh nh ư sau: - M t là, c nh tranh là s ganh ua nh m l y ph n th ng c a nhi u ch th cùng tham d . - Hai là, m c ích tr c ti p c a c nh tranh là m t i t ưng c th nào ó mà các ch th u mu n giành gi t (nh ư khách hàng, th tr ưng, d án, s n ph m, ); m c ích cu i cùng là tìm ki m l i nhu n cao. - Ba là, c nh tranh di n ra trong môi tr ưng c th và có nh ng qui nh chung mà các ch th tham gia ph i tuân th (nh ư iu ki n pháp lý, thông l kinh doanh, c im s n ph m, ) - B n là, trong quá trình c nh tranh các ch th tham gia ưc quy n s dng nh ng công c khác nhau (nh ư s n ph m, chính sách giá, phân ph i, chiêu th , ) Tóm l i, trong n n kinh t th tr ưng, n ơi mà xu t hi n quan h cung c u, cnh tranh là vi c u tranh ho c giành gi t t m t s i th v khách hàng, th ph n hay ngu n l c c a các doanh nghi p. Tuy nhiên, b n ch t c a cnh tranh ngày nay không ph i tiêu di t i th mà chính là doanh nghi p ph i t o ra và mang l i cho khách hàng nh ng giá tr gia t ng cao h ơn ho c m i l h ơn i th h có th la ch n mình mà không n v i i th c nh tranh. 1.1.2 Nng l c c nh tranh Trong quá trình nghiên c u v c nh tranh, ng ưi ta ã s d ng khái ni m nng l c c nh tranh. N ng l c c nh tranh ưc xem xét các góc khác nhau nh ư nng l c c nh tranh qu c gia, n ng l c c nh tranh doanh nghi p, n ng l c c nh tranh c a s n ph m và d ch v , lu n v n này, s ch y u c p n n ng l c cnh tranh c a doanh nghi p. Nng l c c nh tranh là kh n ng t n t i trong kinh doanh và t ưc m t s kt qu mong mu n d ưi d ng l i nhu n, giá c , l i t c ho c ch t l ưng các s n
  14. 6 ph m c ng nh ư n ng l c c a nó khai thác các c ơ h i th tr ưng hi n t i và làm ny sinh th tr ưng m i. Nng l c c nh tranh c a doanh nghi p là th hi n th c l c và l i th c a doanh nghi p so v i i th c nh tranh trong vi c tho mãn t t nh t các òi h i c a khách hàng thu l i ngày càng cao h ơn. Nh ư v y, n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p tr ưc h t ph i ưc t o ra t th c l c c a doanh nghi p. ây là các y u t ni hàm c a m i doanh nghi p, không ch ưc tính b ng các tiêu chí v công ngh , tài chính, nhân l c, t ch c qu n tr doanh nghi p, m t cách riêng bi t mà c n ánh giá, so sánh v i các i tác c nh tranh trong ho t ng trên cùng m t l nh v c, cùng m t th tr ưng. S là vô ngh a n u nh ng im m nh và im y u bên trong doanh nghi p ưc ánh giá không thông qua vi c so sánh m t cách t ươ ng ng v i các i tác c nh tranh. Trên c ơ s các so sánh ó, mu n t o nên n ng l c c nh tranh, òi h i doanh nghi p ph i t o ra và có ưc các l i th c nh tranh cho riêng mình. Nh l i th này, doanh nghi p có th tho mãn t t h ơn các òi h i c a khách hàng m c tiêu c ng nh ư lôi kéo ưc khách hàng c a i tác c nh tranh. Có quan im cho r ng, n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p g n li n v i ưu th c a s n ph m mà doanh nghi p ưa ra th tr ưng. Có quan im g n n ng lc c nh tranh c a doanh nghi p v i th ph n mà nó n m gi , c ng có quan im ng nh t c a doanh nghi p v i hi u qu s n xu t kinh doanh, Tuy nhiên, n u ch d a vào th c l c và l i th c a mình thì ch ưa , b i trong iu ki n toàn c u hóa kinh t , l i th bên ngoài ôi khi là y u t quy t nh. Th c t ch ng minh m t s doanh nghi p r t nh , không có l i th n i t i, th c l c bên trong y u nh ưng v n t n t i và phát tri n trong m t th gi i c nh tranh kh c li t nh ư hi n nay. Nh ư v y, “n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p là vi c khai thác, s d ng th c l c và l i th bên trong, bên ngoài nh m t o ra nh ng s n ph m - d ch v h p dn ng ưi tiêu dùng t n t i và phát tri n, thu ưc l i nhu n ngày càng cao và ci ti n v trí so v i các i th c nh tranh trên th tr ưng ”.
  15. 7 Th c t cho th y, không m t doanh nghi p nào có kh n ng th a mãn y tt c nh ng yêu c u c a khách hàng. Th ưng thì doanh nghi p có l i th v m t này và có h n ch v m t khác. V n c ơ b n là, doanh nghi p ph i nh n bi t ưc iu này và c g ng phát huy t t nh ng im m nh mà mình ang có áp ng t t nh t nh ng òi h i c a khách hàng. Nh ng im m nh và im y u bên trong m t doanh nghi p ưc bi u hi n thông qua các l nh v c ho t ng ch y u c a doanh nghi p nh ư marketing, tài chính, s n xu t, nhân s , công ngh , qu n tr , h th ng thông tin, Do ó, n ng l c c nh tranh th hi n vi c làm t t h ơn so v i các i th v : - Các ch tiêu nh l ưng: doanh thu; th ph n; kh n ng sinh l i. - Các ch tiêu nh tính: ch t l ưng s n ph m; kh n ng áp ng các yêu c u ca khách hàng; th ươ ng hi u, uy tín, hình nh; c bi t, s sáng t o s n ph m là nh ng khía c nh r t quan tr ng c a quá trình c nh tranh. Tóm l i, chúng ta có th th y, khái ni m n ng l c c nh tranh là m t khái ni m ng, ưc cu thành b i nhi u y u t và ch u s tác ng c a c môi tr ưng vi mô và v mô. M t s n ph m có th n m nay ưc ánh giá là có n ng l c c nh tranh, nh ưng n m sau, ho c n m sau n a l i không còn kh n ng c nh tranh n u không gi ưc các y u t l i th . 1.1.3 Li th c nh tranh Theo Michael Porter, l i th c nh tranh là giá tr mà doanh nghi p mang n cho khách hàng, giá tr ó v ưt quá chi phí dùng t o ra nó. Giá tr mà khách hàng sn sàng tr , và ng n tr vi c ngh nh ng m c giá th p h ơn c a i th cho nh ng l i ích t ươ ng ươ ng hay cung c p nh ng l i ích c nh t h ơn là phát sinh mt giá cao h ơn. Khi nói n l i th c nh tranh, là nói n l i th mà m t doanh nghi p, m t qu c gia ang có và có th có, so v i các i th c nh tranh c a h . L i th c nh tranh là m t khái ni m v a có tính vi mô (cho doanh nghi p), v a có tính v mô ( cp qu c gia).
  16. 8 Khi m t doanh nghi p có ưc l i th c nh tranh, doanh nghi p ó s có cái mà các i th khác không có, ngh a là doanh nghi p ho t ng t t h ơn i th , ho c làm ưc nh ng vi c mà các i th khác không th làm ưc. L i th c nh tranh là nhân t c n thi t cho s thành công và t n t i lâu dài c a doanh nghi p. iu quan tr ng i v i b t k m t t ch c kinh doanh nào là xây d ng cho mình mt l i th c nh tranh b n v ng. L i th c nh tranh b n v ng có ngh a là doanh nghi p ph i liên t c cung c p cho th tr ưng m t giá tr c bi t mà không có i th c nh tranh nào có th cung c p ưc. Tuy nhiên iu này th ưng r t d b xói mòn b i nh ng hành ng b t ch ưc c a i th . 1.1.4 c thù trong c nh tranh c a ngân hàng th ươ ng m i Ngân hàng c ng gi ng nh ư b t c lo i hình công ty nào u ph i i m t v i cnh tranh, các ngân hàng th ươ ng m i không ch b áp l c c nh tranh t các ngân hàng th ươ ng m i mà còn t t t c các t ch c tín d ng khác ang ho t ng kinh doanh trên th ươ ng tr ưng, v i m c tiêu là dành khách hàng, nh m t ng th ph n tín d ng c ng nh ư m r ng cung ng các s n ph m d ch v ngân hàng cho n n kinh t. Tuy v y, so v i s c nh tranh c a các t ch c tín d ng khác c nh tranh gi a các ngân hàng th ươ ng m i có nh ng c thù nh ư sau: - Cnh tranh ph i tuân th theo pháp lu t, không th c nh tranh b ng m i giá, bt ch p m i th on: Kinh doanh ti n t là l nh v c h t s c nh y c m, ch u tác ng b i r t nhi u nhân t v kinh t , chính tr , xã h i, tâm lý, truy n th ng, v n hóa, m i m t nhân t này có s thay i dù là nh nh t c ng có tác ng r t nhanh chóng và m nh m n môi tr ưng kinh doanh chung. Ví d ch là m t tin n th i dù là th t thi t c ng có th gây ra c ơn ch n ng r t l n v tâm lý, th m chí e d a s t n vong c a h th ng các t ch c tín d ng. M t ngân hàng ho t ng kém thanh kho n c ng có th tr thành gánh n ng cho các ngân hàng khác và dân chúng trên a bàn. Vì v y trong kinh doanh vi c c nh tranh là t ng b ưc m rng khách hàng, m r ng th ph n, nh ưng c ng không th c nh tranh b ng m i giá, s d ng m i th on, b t ch p pháp lu t thôn tính i th c a mình, b i vì i th là các ngân hàng th ươ ng m i khác b suy y u d n n s p , thì nh ng h u qu
  17. 9 mang l i th ưng là r t l n, th m chí d n n v luôn chính ngân hàng mình do tác ng dây chuy n. - Cnh tranh nh ưng luôn ph i h p tác v i nhau: Ho t ng kinh doanh c a ngân hàng có liên quan n t t c các t ch c kinh t , chính tr, xã h i, n t ng cá nhân thông qua các ho t ng huy ng ti n g i ti t ki m, cho vay c ng nh ư các lo i hình d ch v tài chính khác, ng th i trong ho t ng kinh doanh c a mình các ngân hàng c ng u m tài kho n cho nhau cùng ph c v các khách hàng chung. Chính vì th n u nh ư m t ngân hàng khó kh n trong thanh kho n, có nguy c ơ v thì t t y u s tác ng dây chuy n n g n nh ư t t c các ngân hàng th ươ ng m i khác. Không nh ng th các t ch c tài chính phi ngân hàng c ng s b nh h ưng lây lan. ây là iu mà các ngân hàng th ươ ng m i không bao gi mong mu n. Vì th , trong ho t ng kinh doanh các ngân hàng luôn ph i c nh tranh l n nhau dành l i th ph n, nh ưng luôn ph i h p tác v i nhau, nh m h ưng t i m t môi tr ưng c nh tranh lành m nh tránh r i ro h th ng. - Cnh tranh trong s giám sát ch t ch c a ngân hàng Nhà n ưc: Do ho t ng c a các ngân hàng có liên quan n t t c các ch th , n m i m t ho t ng kinh t xã h i, cho nên tránh s ho t ng các ngân hàng th ươ ng m i m o hi m có nguy c ơ v h th ng. Vì v y ngân hàng Nhà n ưc u giám sát ch t ch th tr ưng này và ư a ra h th ng c nh báo s m phòng ng a r i ro. Th c ti n s cnh tranh c a các ngân hàng không gi ng các lo i hình kinh doanh khác. - Cnh tranh không gi i h n ph m vi qu c gia: Ho t ng c a các ngân hàng th ươ ng m i liên quan n l ưu chuy n ti n t , không ch trong ph m vi m t n ưc, mà có liên quan n nhi u n ưc h tr cho các ho t ng kinh t i ngo i, do v y kinh doanh trong h th ng ngân hàng ph i ch u nhi u y u t trong n ưc và qu c t nh ư: Môi tr ưng pháp lu t, t p quán kinh doanh trong n ưc, các thông l qu c t , c bi t là s chi ph i m nh m c a c ơ s tài chính, trong ó công ngh thông tin óng vai trò c c k quan tr ng, có tính ch t quy t nh i v i ho t ng kinh doanh c a các ngân hàng này.
  18. 10 1.2 Các nhân t tác ng n n ng l c c nh tranh c a ngân hàng th ươ ng m i 1.2.1 Các nhân t bên ngoài ngân hàng th ươ ng m i 1.2.1.1 Cu i v i các d ch v ngân hàng ây là y u t có tác ng r t l n n s phát tri n c a ngân hàng. Thông qua nhu c u c a khách hàng, ngân hàng có th t n d ng ưc l i th theo quy mô, t ó ci thi n các ho t ng kinh doanh và d ch v c a mình. Nhu c u khách hàng còn có th g i m cho ngân hàng phát tri n các lo i hình s n ph m và d ch v m i. Các lo i hình này có th ưc phát tri n r ng rãi ra th tr ưng bên ngoài và khi ó ngân hàng ư a ra d ch v tr ưc tiên s có ưc l i th c nh tranh. Khách hàng c a các ngân hàng h u nh ư là toàn b các t ch c, doanh nghi p và ph n l n dân c ư. Vì th c u i v i các d ch v ngân hàng c ng a d ng, cho nên vi c ánh giá v c u i v i các d ch v ngân hàng c ng h t s c ph c t p, th hi n nh ng khía c nh sau: Cu trúc c a c u trong n ưc i v i các d ch v chính c a ngân hàng là: Dch v nh n g i, d ch v cho vay, d ch v trung gian thanh toán, d ch v mua bán ngo i t . Cu trúc c a c u th hi n các phân on c u i v i t ng lo i hình d ch v ; quy mô, c im nhu c u c a khách hàng trên t ng phân on ó. - Quy mô c a các phân on v c u i v i các d ch v ngân hàng s quy t nh m c u t ư và i m i c a các ngân hàng. - c im nhu c u c a khách hàng ph n ánh m c ph c t p, m c òi hi cao hay th p. Kh n ng n y sinh nhu c u m i c a khách hàng là ch tiêu quan tr ng tác ng n s phát tri n s n ph m m i c a các ngân hàng và nh ó t o ưc l i th c nh tranh. Quy mô c a t ng c u, tc t ng tr ưng cng nh ư m c b o hoà c a cu là y u t kích thích u t ư và thu hút các thành viên m i tham gia vào th tr ưng. Các ch tiêu ph n ánh quy mô c a c u th hi n:
  19. 11 - T ng nhu c u v n tài tr cho các ho t ng s n xu t kinh doanh c a toàn b n n kinh t . - Nhu c u s d ng các d ch v thanh toán trong và ngoài n ưc. - Tc t ng tr ưng c a c u càng cao thì các ngân hàng càng có ng c ơ u t ư h ơn. Còn t c b o hoà càng cao thì các ngân hàng b s c ép ph i u t ư và i m i nhi u h ơn. Cơ ch chuy n i c u trong n ưc thành c u qu c t và ng ưc l i cng là y u t r t c n thi t khi ánh giá v c u. Nhu c u i v i s n ph m d ch v có kh nng di chuy n r t cao cùng v i s di chuy n c a các lu ng v n qu c t , các ho t ng thanh toán qu c t làm cho c u trong n ưc và c u qu c t có m i liên h m t thi t. iu này d n n ngân hàng trong n ưc s m t i l i th c nh tranh tr ưc các NHNNg v n ã quen v i nh ng nhu c u m i, s n ph m m i. Cho nên vi c nghiên cu c ơ ch chuy n i c u giúp các ngân hàng trong n ưc ch ng kh c ph c b t li và phát huy nh ng l i th c a mình. 1.2.1.2 S phát tri n c a các ngành liên quan Nh ng ngành có m i quan h ph tr và liên quan m t thi t nh ư: các công ty tài chính, các công ty ch ng khoán, th tr ưng ti n t , các công ty b o hi m, các qu u t ư, công ty mua bán n , trung tâm giao d ch a c, Ngành cung c p u vào cho ngân hàng nh ư: ngành b ưu chính vi n thông, ngành công ngh thông tin, các c ơ quan ki m toán, S phát tri n c a các ngành liên quan và ph tr trên có tác ng tr c ti p, va là áp l c, v a là c ơ h i n s phát tri n c a l nh v c ngân hàng, c th nh ư sau: - Các nh ch tài chính khác phát tri n t o áp l c bu c ngân hàng phát tri n. ng th i c ng t o c ơ h i h p tác nghiên c u, tri n khai nh ng ng dng công ngh m i, t o ra nh ng kênh huy ng v n và u t ư m i cho ngân hàng, t o iu ki n a d ng hóa danh m c u t ư, gi m thi u r i ro th tr ưng, r i ro thanh khon.
  20. 12 - Ngành b ưu chính vi n thông, công ngh thông tin phát tri n s giúp ngân hàng c i ti n, i m i làm gi m chi phí giao d ch, hay làm khác bi t hóa s n ph m, d ch v . - D ch v ki m toán phát tri n giúp ngân hàng ánh giá chính xác h ơn v nng l c tài chính c a khách hàng, gi m thi u r i ro tín d ng. 1.2.1.3 Nh ng y u t c a môi tr ưng kinh t v mô Ngân hàng là m t ngành ch a ng r t nhi u r i ro. M i m t bi n ng b t li c a môi tr ưng kinh t v mô u có th nh h ưng n ho t ng bình th ưng ca m t ngân hàng. Khi n n kinh t phát tri n n nh, t c t ng tr ưng cao, các ch s v l m phát, lãi su t, t giá n nh s là iu ki n thu n l i cho s phát tri n ca h th ng ngân hàng và ng ưc l i s không thu n l i. 1.2.1.4 Vai trò c a Nhà n ưc i v i l nh v c ngân hàng, vai trò c a Nhà n ưc là m t y u t mang tính ch t xúc tác r t quan tr ng. Vai trò c a Nhà n ưc th hi n nh ng n i dung sau: - S y , tính ng b và hi u l c thi hành c a các quy nh pháp lu t, các chính sách liên quan n ho t ng ngân hàng. - N ng l c và hi u qu ho t ng c a NHNN trong vai trò giám sát và iu hành ho t ng c a h th ng NHTM. Do nh ng m i liên k t ch t ch c a toàn b h th ng NHTM, s v c a m t ngân hàng th ưng gây ra h u qu r t to ln và có kh n ng gây ra hi u ng lan truy n lên toàn h th ng. Vì th , ho t ng c a các NHTM ph i ch u s qu n lý và giám sát h t s c ch t ch c a chính ph và NHNN. - Vai trò c a Nhà n ưc v i t ư cách là ch s h u, con n và ch n l n nh t ca các NHTM. - Nhà n ưc có nh ng chính sách tác ng n cung, c u, n s n nh kinh t v mô, n các iu ki n nhân t s n xu t, các ngành liên quan và ph tr ca ngành ngân hàng t o thu n l i hay kìm hãm s phát tri n c a ngành ngân hàng.