Luận văn Nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh

Nội dung text: Luận văn Nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ NGỌC MINH NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI CỜ BẠC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NHÀ BÈ,THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2017
2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ NGỌC MINH NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI CỜ BẠC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NHÀ BÈ,THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Tội phạm học và Phòng ngừa tội phạm Mã số: 60.38.01.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: GS. TS. Võ Khánh Vinh HÀ NỘI - 2017
3. MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI CỜ BẠC 8 1.1. Khái niệm và ý nghĩa của việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc 8 1.2. Phân loại nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc 13 1.3. Cơ chế tác động của các nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc 21 1.4. Mối quan hệ giữa nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc với tình hình tội cờ bạc, với nhân thân người phạm tội, phòng ngừa tội cờ bạc 23 Chương 2: THỰC TRẠNG NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI CỜ BẠC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NHÀ BÈ, THÀNH PHỒ HỒ CHÍ MINH 27 2.1 Thực trạng nhận thức về nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh 27 2.2 Thực trạng phản ánh các nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc 37 2.3 Thực trạng làm sáng tỏ nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc của các chủ thể phòng, chống các tội cờ bạc 38 Chương 3: NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI CỜ BẠC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NHÀ BÈ, THÀNH PHỒ HỒ CHÍ MINH VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÒNG NGỪA CÁC TỘI CỜ BẠC 46 3.1. Tăng cường nhận thức về nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc trong phòng ngừa các tội cờ bạc 46 3.2. Nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc và dự báo tình hình các tội cờ bạc. 47 3.3. Giải pháp khắc phục nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc và phòng ngừa các tội cờ bạc 51 KẾT LUẬN 68 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 70
4. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BLHS Bộ luật hình sự CQĐT Cơ quan điều tra HSST Hình sự sơ thẩm TAND Tòa án nhân dân THTP Tình hình tội phạm TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TTHS Tố tụng hình sự UBND Ủy ban nhân dân VKS Viện kiểm sát XHCN Xã hội chủ nghĩa
5. MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Một trong những hiện tượng tiêu cực gây cản trở cho sự phát triển chung của địa bàn huyện Nhà Bè trong những năm gần đây, đó là tệ nạn cờ bạc. Bằng nhiều hình thức, bằng nhiều quy mô lớn, nhỏ, tệ nạn cờ bạc trên địa bàn Huyện ngày càng diễn biến phức tạp, không những ngoài xã hội mà còn có trong một số cơ quan, đơn vị, trường học và xuất hiện ngày càng nhiều tụ điểm cờ bạc có đông đối tượng trong và ngoài địa bàn tham gia, gây bức xúc trong nhân dân, khi bị phát hiện, bắt giữ thì chúng có hành vi chống trả quyết liệt. Ông bà ta có câu: Cờ bạc là bác thằng bần, cửa nhà bán hết, tra chân vào cùm. Do đó, Tệ nạn đánh bạc thực sự trở thành nỗi lo lắng, nhức nhối của rất nhiều gia đình nói riêng và toàn xã hội nói chung, nó làm xói mòn nếp sống văn minh, làm tha hóa nhân cách của một bộ phận dân cư, thậm chí cả công chức nhà nước và học sinh, sinh viên và nó cũng là nguyên nhân gây nên các tệ nạn xã hội khác như trộm, cướp, gây mất trật tự, an toàn xã hội. Hậu quả của tệ nạn cờ bạc gây ra là rất nghiêm trọng, làm ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế, văn hóa, xã hội, công tác đảm bảo an ninh trật tự xã hội trên phạm vi huyện Nhà Bè nói riêng và địa bàn cả nước nói chung. So với các năm trước đây, tệ nạn cờ bạc thường diễn ra theo quy mô nhỏ với hình thức giản đơn, thì hiện nay hình thức đánh bạc và tổ chức đánh bạc đa dạng, tinh vi hơn, thể hiện qua nhiều hình thức như cá độ bóng đá, đá gà, xóc đĩa, các hình thức cá độ, đánh bạc qua mạng internet ngày càng trở nên phổ bến do sự phát triển vượt trội của công nghệ thông tin, do đó nó ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường phát triển lành mạnh của cộng đồng xã hội. Để góp phần thực hiện thiết thực, hiệu quả mục tiêu của Đảng và chính quyền huyện Nhà Bè, cũng như của thành phố Hồ Chí Minh đã đề ra trong kế hoạch đấu tranh, phòng chống tội phạm nói chung và tình hình các tội cờ bạc nói riêng, đề tài " Nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh” đã được chọn lựa để nghiên cứu. 1
6. 2. Tình hình nghiên cứu Với nhận thức rằng, để có thể thực hiện được đề tài đang nói ở đây, Luận văn không chỉ kế thừa những công trình đã công bố về các tội cờ bạc mà còn phải tiếp thu có chọn lọc những công trình lý luận về tội phạm học để triển khai nghiên cứu thực tế những vấn đề cơ bản của đề tài. Vì thế, tình hình nghiên cứu đề tài phải có hai nội dung đề cập. Để có cơ sở lý luận cho việc thực hiện đề tài Luận văn, các công trình khoa học sau đây đã được nghiên cứu: - “Tội phạm học, Luật Hình sự, Luật Tố tụng Hình sự Việt Nam” Nxb. Chính trị quốc gia, 1994; - “Tội phạm học Việt nam-Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Viện Nhà nước và Pháp luật, Nxb. CAND, năm 2000; - Giáo trình “Tội phạm học” của GS.TS. Võ Khành Vinh, Nxb. CAND, tái bản năm 2011, 2013; - Giáo trình “Tội phạm học” của trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb. Công an nhân dân, 2004, 2012; - Giáo trình “Tội phạm học” của Học viện Cảnh sát nhân dân, Nxb. Công an nhân dân, 2002; 2013; - “Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam” của TS. Phạm Văn Tỉnh, Nxb. Công an nhân dân, 2007; - Bộ Công an, HVCSND, Một số vấn đề tội phạm học Việt Nam, H.2013; - Các bài viết về nguyên nhân và điều kiện của tội phạm, về nhân thân người phạm tội, về phòng ngừa tội phạm được đăng tải trên Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, Tạp Chí Cảnh sát nhân dân, Tạp chí Kiểm sát, Tạp chí Tòa án nhân dân, Công an nhân dân trong những năm gần đây. Các công trình nêu trên là nền tảng cơ bản không thể thiếu giúp việc thực hiện đề tài Luận văn, vì trong các công trình nghiên cứu này đã chứa đựng lý luận tội phạm học về các vấn đề cơ bản mà đề tài Luận văn phải giải quyết và nó còn có 2
7. những chỉ dẫn cho việc xác định phương pháp luận nghiên cứu đề tài, từ tổng quan cho đến chi tiết. Ở mức độ cụ thể và liên quan trực tiếp đến đề tài Luận văn, các công trình sau đây đã được tham khảo: Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Đinh Hữu Đức “Các tội phạm về cờ bạc theo quy định của Luật Hình Sự Việt Nam từ thực tiễn Quận 7 – Thành phố Hồ Chí Minh“ công bố năm 2012, đã đề cập một số vấn đề về lý luận về các tội phạm về cờ bạc đã được quy định trong Bộ Luật Hình Sự Việt Nam và việc áp dụng các điều luật và các văn bản hướng dẫn thi hành luật vào thực tiễn trên địa bàn quận 7 – Thành Phố Hồ Chí Minh. Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Phạm Thanh Cường “Tội phạm đánh bạc trên địa bán Quận 11 – Thành phố Hồ Chí Minh. Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa“ công bố năm 2012, đã đưa ra một số giải pháp phòng ngừa tội phạm đánh bạc trên địa bàn quận 11, TPHCM. Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Đỗ Quốc Đạt “Tội phạm đánh bạc trên địa bàn Quận 7 – Thành phố Hồ Chí Minh. Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa“ công bố năm 2012, đã đề cập một số vấn đề thực tiễn công tác phòng ngừa và các giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm đánh bạc trên địa bàn quận 7, TPHCM. Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Nguyễn Văn Minh “Tội phạm đánh bạc trên địa bàn tỉnh Tiền Giang – Thành phố Hồ Chí Minh. Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa“ công bố năm 2012, đã đề cập đến những vấn đề thực tiễn trong phòng ngừa tội phạm đánh bạc và giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa loại tội phạm này trên địa bàn tỉnh Tiền Giang. Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Ngô Anh Hồng“Các tội phạm về cờ bạc trên địa bàn quận Thủ Đức – Thành phố Hồ Chí Minh. Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa“ công bố năm 2013, đã đề cập một số vấn đề thực tiễn trong phòng ngừa các tội phạm về cờ bạc trên địa bàn quận Thủ Đức, TPHCM. 3
8. - Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Lê Mạnh Hùng “Đấu tranh phòng, chống tội đánh bạc và tội tổ chức đánh bạc trên địa bàn quận Hà Đông, thành phố Hà Nội”, bảo vệ năm 2013 tại Học viện KHXHCác công trình trên rất có giá trị để Luận văn có thể kế thừa thông tin, số liệu đối chứng, ý tưởng nghiên cứu mà vẫn không bị trùng lặp vì có sự khác nhau về các yếu tố như: cách tiếp cận vấn đề nghiên cứu; thời gian nghiên cứu; địa bàn nghiên cứu; chất liệu nghiên cứu. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn đã được thể hiện rõ ngay trong tên của đề tài, tức là phòng ngừa các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, thành phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Luận văn cần phải kiến giải được một hệ thống các biện pháp phòng ngừa loại tội phạm này. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây cần phải được thực hiện vì mục đích của đề tài luận văn: Một là, nghiên cứu lý luận và pháp luật. Nhiệm vụ này bao gồm những hoạt động cụ thể như: Tìm, thu thập và nghiên cứu những tài liệu về tội phạm học, về pháp luật hình sự và những tài liệu khác liên quan đến đề tài luận văn làm cơ sở cho việc nhận thức thống nhất, rõ ràng phương pháp luận nghiên cứu và sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể cho phù hợp; Hai là, nghiên cứu thực tế, bao gồm ba hoạt động sau: - Tìm, thu thập, xử lý, phân tích, so sánh những số liệu thống kê thường xuyên của một số cơ quan tư pháp, đặc biệt là số liệu thống kê xét xử sơ thẩm hình sự từ năm 2011 đến năm 2015 của Tòa án nhân dân huyện Nhà Bè về các tội cờ bạc; - Tìm, thu thập các bản án xét xử sơ thẩm hình sự về các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến năm 2015 và xử lý, phân tích so sánh theo các tiêu thức tội phạm học cần thiết; 4
9. - Tìm, thu thập và nghiên cứu các báo cáo tổng kết năm của cơ quan Công an, Kiểm sát và Tòa án huyện Nhà Bè và Thành phố Hồ Chí Minh; Ba là, nghiên cứu sáng tạo, bao gồm các việc cụ thể sau: - Làm rõ nguyên nhân và điều kiện các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè trong năm năm, từ năm 2011 đến năm 2015; - Xác định các yếu tố thuộc về nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh; - Đánh giá kết quả các biện pháp phòng ngừa tội phạm nói chung và các tội cờ bạc nói riêng đã và đang được áp dụng trên địa bàn nghiên cứu; Thiết lập hệ thống các biện pháp phòng ngừa các tội cờ bạc trong thời gian tới trên địa bàn huyện Nhà Bè. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài đã nêu thể hiện ở việc làm rõ mối quan hệ phụ thuộc giữa nuyên nhân và điều kiện các tội cờ bạc với các hiện tượng, quá trình kinh tế - xã hội khác, tức là làm rõ quy luật phạm tội ở các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Xét về mặt nội dung, đề tài của tác giả được nghiên cứu trong phạm vi tội phạm học thuộc chuyên ngành Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm; Về cấp xét xử, luận văn tập trung nghiên cứu cấp xét xử hình sự sơ thẩm; Về tội danh, đề tài đề cập đến tội đánh bạc được quy định tại Điều 248 và tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc được quy định tại Điều 249 BLHS hiện hành; Về thời gian, đề tài sử dụng chất liệu nghiên cứu trong vòng năm năm (05 năm); từ 2011 đến 2015, bao gồm số liệu thống kê thường xuyên về các tội cờ bạc. Ngoài ra, thuộc vào chất liệu nghiên cứu còn phải kể đến các bản án hình sự sơ thẩm về các tội cờ bạc; Về không gian, đề tài luận văn được thực hiện trên phạm vi huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh. 5
10. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu Chủ nghĩa Mác Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như hệ thống các quan điểm của Đảng cộng sản Việt nam và của Nhà nước ta đã cung cấp những quan điểm, tư tưởng xuất phát điểm để nhận thức và giải quyết vấn đề tội phạm trong xã hội bằng nhiều phương thức khác nhau, trong đó có phương thức phòng ngừa, tức là để phát triển chuyên ngành tội phạm học. Đề tài mà tác giả thực hiện thuộc phạm vi nghiên cứu của tội phạm học, do vậy nó không thể nằm ngoài phương pháp luận trên. Và nó được thể hiện cụ thể ở cách nhìn nhận về những vấn đề cơ bản của đề tài về nguyên nhân và điều kiện của hiện tượng tiêu cực này và vấn đề phòng ngừa các tội cờ bạc. Ngoài ra, nó còn thể hiện ở cách thức hay trình tự tiến hành nghiên cứu các vấn đề cơ bản đã nêu. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phép biện chứng của triết học Mác-xít vừa với tính cách là phương pháp luận, vừa với tính cách của một phương pháp nghiên cứu. Ngoài ra, Luận văn còn áp dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phương pháp phân tích và tổng hợp; phương pháp quy nạp và diễn dịch; mô tả; so sánh; lịch sử; thống kê; hệ thống; nghiên cứu hồ sơ và các phương pháp chuyên biệt khác của tội phạm học. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn là công trình khoa học nghiên cứu các tội cờ bạc dưới góc độ tội phạm học trên địa bàn một Huyện, nơi chưa có công trình nào đề cập cho đến nay. Kết quả nghiên cứu của Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu học tập và nghiên cứu khoa học. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có giá trị như một tài liệu hướng dẫn thực tế cho hoạt động phòng ngừa tội phạm nói chung và phòng ngừa các tội cờ bạc nói riêng trên địa bàn một quận nói riêng. 6
11. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có kết cấu ba chương. Cụ thể như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc Chương 2: Thực trạng nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh Chương 3: Nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh và những vấn đề đặt ra đối với phòng ngừa các tội cờ bạc 7
12. Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA CÁC TỘI CỜ BẠC 1.1. Khái niệm và ý nghĩa của việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc 1.1.1. Khái quát về các tội cờ bạc Trước tiên, cần có sự nhận diện cơ bản về các dấu hiệu pháp lý hình sự của các tội về cờ bạc, bao gồm các tội: tội đánh bạc (Điều 148) và tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc (Điều 149) BLHS. Khách thể của các tội cờ bạc “Khách thể của tội phạm là tổng thể những quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ khỏi sự xâm hại của tội phạm”. Các tội cờ bạc được quy định tại Chương XIX Bộ luật hình sự (BLHS) sửa đổi, bổ sung năm 2009. Điều đó có nghĩa là, Nhà nước ta ghi nhận các tội cờ bạc thuộc nhóm tội “Xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng”. Như vậy, khách thể của các tội cờ bạc chính là trật tự an toàn công cộng của cộng đồng, trật tự nếp sống văn minh của xã hội. Đối tượng tác động của các tội cờ bạc là tiền (tiền Việt Nam hay tiền nước ngoài) hay hiện vật có giá trị lớn (đối tượng vật chất: nhà cửa. đất đai, vàng ). Mặt khách quan của các tội cờ bạc “Mặt khách quan của tội phạm là mặt bên ngoài của tội phạm, bao gồm những biểu hiện của tội phạm diễn ra và tồn tại bên ngoài thế giới khách quan”. Tội Đánh bạc: Luật hình sự sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định về tội đánh bạc như sau: “Người nào đánh bạc trái phép dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật có giá trị từ hai triệu đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng nhưng đã bị kết án về tội này hoặc tội quy định tại Điều 249 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng 8
13. đến ba năm”. Những hành vi đó bao gồm: hành vi mua các số lô, số đề; đánh bạc trái phép bằng một trong các hình thức như xóc đĩa, tá lả, tổ tôm, tú lơ khơ, tam cúc, ba cây, tứ sắc, đỏ đen, cờ thế hoặc các hình thức khác mà được, thua bằng tiền, hiện vật; đánh bạc bằng máy, trò chơi điện tử trái phép; cá cược bằng tiền hoặc dưới các hình thức khác trong hoạt động thi đấu thể thao, vui chơi giải trí, các hoạt động khác để đánh bạc ăn tiền [Điều 26 Nghị định 167/2013/NĐ-CP của Chính phủ ngày 12/11/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình]. Tội Tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc: Tội phạm này nhà làm luật quy định hai hành vi khách quan khác nhau nhưng lại có liên quan với nhau, đó là hành vi tổ chức đánh bạc và hành vi gá bạc. “Tổ chức đánh bạc” là hành vi chủ mưu, cầm đầu, rủ rê, lôi kéo, tụ tập, tập hợp, chỉ huy, cưỡng bức, đe dọa người khác tham gia trò chơi có được thua bằng tiền hoặc tài sản dưới bất kỳ hình thức nào. Khi xác định hành vi tổ chức đánh bạc cần phân biệt với trường hợp “Phạm tội có tổ chức” là một hình thức đồng phạm quy định tại Điều 20 Bộ luật hình sự và là yếu tố định khung hình phạt quy định tại một số điều luật. Người tổ chức đánh bạc bố trí địa điểm đánh bạc, người tổ chức cũng có thể là người tham gia cùng đánh bạc, đây cũng là yếu tố để phân biệt với hành vi “Gá bạc”. “Gá bạc” là hành vi chứa chấp, dùng địa điểm (nhà ở, cửa hàng, khách sạn, phòng trọ, tàu, xe, thuyền, bè ) đang do mình quản lý sử dụng để cho người khác đánh bạc thu tiền (tiền hồ), cầm đồ cho những người đánh bạc. Hành vi gá bạc có nơi còn gọi là chứa gá bạc hoặc chứa bạc. *Hậu quả trong mặt khách quan của tội Tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc cũng tương tự như đối với tội đánh bạc, nhà làm luật không quy định hậu quả do hành vi tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc gây ra là yếu tố định tội hoặc định khung hình phạt, 9
14. nếu hậu quả do hành vi tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc gây ra cấu thành tội phạm độc lập thì người phạm tội còn bị truy cứu về các tội phạm tương ứng. *Các dấu hiệu khách quan khác Hành vi tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc chỉ bị coi là tội phạm khi việc tổ chức hoặc gá bạc đó được xác định là với quy mô lớn. Nếu hành vi tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc chưa được xác định là với quy mô lớn và người phạm tội chưa bị xử phạt hành chính về hành vi đánh bạc và hành vi tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc hoặc chưa bị kết án về một trong các tội này, hoặc đã bị kết án về các tội phạm này nhưng đã được xóa án tích thì chưa bị coi là phạm tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc. Chủ thể của các tội cờ bạc “Chủ thể của tội phạm là người có năng lực trách nhiệm hình sự, đạt độ tuổi luật định và đã thực hiện hành vi phạm tội cụ thể”. Chủ thể của nhóm tội phạm này không phải chủ thể đặc biệt. Theo quy định tại Điều 8, Điều 12, Điều 13 Bộ luật hình sự hiện hành, chủ thể của tội phạm là bất cứ người nào có đủ điều kiện về độ tuổi, có năng lực trách nhiệm hình sự. Mặt chủ quan của các tội cờ bạc Mặt chủ quan của tội phạm là yếu tố bên trong của tội phạm, nó có mối biện chứng với mặt bên ngoài, tức là mặt khách quan của nó. Mặt chủ quan của tội phạm bao gồm: lỗi, động cơ và mục đích phạm tội. Tuy nhiên, mặt chủ quan của các tội cờ bạc chỉ cần dấu hiệu duy nhất là lỗi, nhằm sát phạt nhau được, thua bằng tiền hoặc những lợi ích vật chất có giá trị. Động cơ là động lực thúc đẩy người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội. Trong các tội cờ bạc, điều thúc đẩy các cá nhân phạm tội thường là lợi ích vật chất. Động cơ này không có ý nghĩa quyết định đến tính chất nguy hiểm của tội phạm, do đó không được quy định là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành của tội phạm cơ bản. Tuy nhiên, nó vẫn có thể làm thay đổi mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi này và mang ý nghĩa trong quyết định hình phạt. Mục đích là kết quả trong ý thức chủ quan mà chủ thể mong muốn đạt được khi thực hiện hành vi phạm tội. Mục đích của tội cờ bạc bao giờ cũng là những lợi 10
15. ích vật chất của người tham gia mong muốn đạt được. Mục đích thuộc về mặt chủ quan còn hậu quả thuộc về mặt khách quan tuy rằng nó chính là kết quả của việc thực hiện hóa mục đích phạm tội ra bên ngoài thông qua hành vi đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc. Từ những nhận dạng nêu trên, ta có thể khái niệm được nguyên nhân, điều kiện của các tội đánh bạc như sau: 1.1.2. Khái niệm nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc Nguyên nhân là một phạm trù chỉ sự tác động qua lại giữa các mặt trong một sự vật, một hiện tượng hoặc giữa các sự vật, hiện tượng với nhau gây ra sự biến đổi nhất định gọi là kết quả. Và để nguyên nhân sinh ra một kết quả nhất định thì quá trình tác động qua lại này phải diễn ra trong một điều kiện nhất định. Vậy khi tác động qua lại này diễn ra trong một điều kiện nhất định thì ta gọi đó là “điều kiện”. Nguyên nhân và điều kiện của các tội đánh bạc là hệ thống các hiện tượng xã hội tiêu cực trong xã hội quyết định ra sự ra đời của các tội đánh bạc. Trong đó, nguyên nhân là cái sinh ra hậu quả; điều kiện là cái tự nó không thể sinh ra hậu quả, mà tạo điều kiện, đảm bảo cho hậu quả xãy ra. Điều kiện của các tội đánh bạc hỗ trợ, thúc đẩy sự tác động lẫn nhau sinh ra kết quả. Điều kiện của các tội đánh bạc là những sự kiện, hiện tượng, tình huống, hoàn cảnh nhất định. Việc tìm ra hệ thống các nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh các tội đánh bạc là cơ sở cho việc tìm ra các giải pháp trong phòng ngừa các tội đánh bạc. Bởi không phải lúc nào cũng xác định được nguyên nhân, điều kiện của các tội đánh bạc; mọi sự xác định đều có tính tương đôi mà phòng ngừa các tội đánh bạc đòi hỏi phải loại trừ cả những yếu tố thược về nguyên nhân và cả những yếu tố thuộc về điều kiện phát sinh các tội đánh bạc. Nguyên nhân của tội phạm cụ thể là sự tác động qua lại giữa các yếu tố tiêu cực thuộc môi trường sống và các yếu tố tâm sinh lý tiêu cực thuộc cá nhân con người trong những hoàn cảnh, tình huống nhất định thúc đẩy con người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội bị luật hình sự quy định là tội phạm. 11
16. Tóm lại: Nguyên nhân của các tội đánh bạc là tổng hợp những ảnh hưởng quá trình xã hội trực tiếp làm nảy sinh và tồn tại các tội đánh bạc như kết quả mang tính quy luật. Còn điều kiện của các tội đánh bạc là những ảnh hưởng quá trình xã hội tuy không làm nảy sinh mà tạo điều kiện kích thích hoặc để các nguyên nhân các tội đánh bạc được vận động một cách nhanh chóng thuận lợi. Điều kiện của các tội đánh bạc là hoàn cảnh thuận lợi cho sự tồn tại của các tội đánh bạc. Nguyên nhân và điều kiện của các tội đánh bạc xét cho cùng là những cơ sở cần thiết cho sự phất sinh, tồn tại, phát triển của các tội đánh bạc tại một quốc gia, một khu vực của quốc gia trong những thời điểm nhất định. Bằng việc làm sáng tỏ nguyên nhân và điều kiện phạm tội, có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa thích hợp, góp phần làm giảm tình trạng phạm tội trong xã hội. Tệ nạn cờ bạc tồn tại và biểu hiện dưới nhiều hình thức, đối tượng tham gia đánh bạc rất đa dạng và phức tạp, thay đổi biến động theo địa bàn và thời gian không theo một quy luật nhất định. Nghiên cứu về đánh bạc cần phải xác định được các nguyên nhân, điều kiện phát sinh các đánh bạc là nhóm các nguyên nhân về kinh tế - xã hội, tâm lý – xã hội, về văn hóa giáo dục, về quản lý Nhà nước, về hạn chế liên quan đến cơ quan bảo vệ pháp luật, về quy định pháp luật và về nhân thân người phạm tội. 1.1.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc Việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện là cơ sở để xây dựng các biện pháp phòng ngừa tội phạm một cách khoa học và hiệu quả, và cơ sở cho việc hoạch định các chính sách phát triển kinh tế xã hội một cách phù hợp giảm thiểu các mâu thuẫn xã hội là nguyên nhân làm phát sinh tình hình tội phạm. Kết quả nghiên cứu và những đề xuất được nêu trong luận văn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng ngừa các tội cờ bạc và áp dụng các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam trong thực tiễn xét xử trên địa bàn huyện Nhà Bè nói riêng và cả nước nói chung. 12
17. Những giải pháp đề cập trong đề tài luận văn giúp các cơ quan có thẩm quyền xem xét, nghiên cứu áp dụng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh và phòng ngừa các tội cờ bạc. Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho cán bộ làm công tác nghiên cứu, giảng dạy về khoa học pháp lý nói chung, khoa học luật hình sự, tội phạm học nói riêng và các cán bộ thực tiễn đang công tác tại các cơ quan bảo vệ pháp luật Ngoài ra, từ việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của các tội đánh bạc nó có ý nghĩa quan trọng dưới các góc độ chính sau đây: Một là, dưới góc độ chính trị - pháp lý: Góp phần cụ thể hóa chính sách hình sự của Nhà nước ta đối với việc bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội; bảo đảm sự hoạt động bình thường và ổn định của xã hội. Bên cạnh đó còn thúc đẩy xây dựng xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện các tội đánh bạc là cơ sở để phòng ngừa, ngăn chặn, đấu tranh kiên quyết, xử lý nghiêm minh, triệt để, đúng pháp luật các hành vi xâm phạm tới trật tự, an toàn công cộng ở các mức độ khác nhau và bảo đảm tính thống nhất của pháp chế xã hội chủ nghĩa, tính thượng tôn pháp luật của Nhà nước pháp quyền. Hai là, dưới góc độ lý luận - thực tiễn: Việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện các tội đánh bạc góp phần bổ sung làm hoàn thiện chính sách pháp luật hình sự của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Đồng thời là cơ sở để các cơ quan bảo vệ pháp luật áp dụng để xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm trật tự, an toàn công cộng, đảm bảo việc điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. 1.2. Phân loại nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc Nguyên nhân và điều kiện của của tội cờ bạc là những hiện tượng có khả năng làm phát sinh tồn tại tình hình của các tội cờ bạc trong xã hội dựng được các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Do đó tác giả nhận thấy phạm vi và mức độ tác động trên diện rộng, hẹp hay hẹp nhất, là tác động đến từng cá nhân người phạm tội. 13
18. Luôn là những tình huống và sự kiện mang tính đơn nhất và chỉ làm phát sinh 1 hành vi phạm tội hay phản ánh những mâu thuẫn về lợi ích chính trị của các tầng lớp giai cấp khác. Thể hiện sự xung đột của các học thuyết, hệ tư tưởng, chủ nghĩa, những mâu thuẫn bất hợp lý trong đời sống xã hội, thể hiện sự xung đột và mâu thuẫn của các lọai trào lưu, giá trị văn hóa, phong tục tập quán, thói quen sở thích và thị hiếu của 1 bộ phận dân cư không phù hợp với chuẩn mực xã hội hiện đại hoặc phát sinh chủ yếu từ những sai sót yếu kém mâu thuẫn trong các họat động quản lý và công tác phòng chống tội phạm. Bên cạnh đó, chủ thể họat động phòng chống tội phạm, từ nội tại của các quốc gia nơi có tình hình tội phạm tồn tại hay nhân tố tác động từ những xu thế quá trình mang tính khu vực và quốc tế. Qua các phân tích nên trên nguyên nhân và điều kiện của các tội cờ bạc được phân thành các dạng như sau: 1.2.1. Các nguyên nhân và điều kiện thuộc môi trường sống Chấp nhận có dung sai, có hạn chế nhất định, nhưng có tính khả thi và bao quát, môi trường sống ở đây được chia thành ba tiểu hệ thống để nghiên cứu. Đó là môi trường gia đình, môi trường nhà trường và môi trường xã hội với Nhà nước là chủ thể quản lý. Trong các môi trường đó, chức năng của các thiết chế gia đình, nhà trường và Nhà nước giữ vai trò là cơ sở để xem xét các yếu tố tiêu cực, những cái sai lệch với chức năng của các thiết chế đó và gây khiếm khuyết trong nhận thức, cũng như trong ý thức cá nhân con người mà trong sự tương tác lẫn nhau trong những tình huống, hoàn cảnh nhất định đã làm phát sinh tình hình các tội cờ bạc trên địa bàn huyện Nhà Bè, TP. Hồ Chí Minh. Như vậy, câu hỏi lớn được đặt ra ở đây là: Gia đình, Nhà trường và Xã hội với Nhà nước là chủ thể quản lý ở huyện Nhà Bè, TP. Hồ Chí Minh đã có những khiếm khuyết gì trong việc thực hiện chức năng của mình mà trong 5 năm qua đã có tới 47 vụ với 222 bị cáo phạm các tội cờ bạc? Nhìn nhận dưới góc độ của cơ chế hành vi phạm tội với tính cách là một quá trình gồm 2 giai đoạn như đã trình bày, thì điều khẳng định có tính khái quát được rút ra ở đây là, tất cả 222 bị cáo phạm các tội cờ bạc đều có những sai lầm ở giai đoạn tương tác nhập tâm, giai đoạn tạo thành nhân cách của từng cá nhân. Vậy gia 14
19. đình, nhà trường, xã hội với Nhà nước là chủ thể quản lý có trách nhiệm gì đối với sự lệch lạc nhân cách của 222 bị cáo này? 1.2.2. Nguyên nhân và điều kiện thuộc môi trường gia đình Thứ nhất, gia đình là một trong những hình thức tổ chức cơ bản trong đời sống cộng đồng của con người, một thiết chế văn hoá xã hội đặc thù được hình thành, tồn tại và phát triển trên cơ sở của những quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng và giáo dục giữa các thành viên. Thứ hai, giáo dục gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách con người, việc giáo dục con cái trong các gia đình chưa được chú trọng, hầu hết các phụ huynh đều phó mặc việc giáo dục con cái cho nhà trường, và nhiều gia đình còn thờ ơ với việc con cái tham gia cờ bạc. Vì vậy, cần phải chú ý đến mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường, từ đó đào tạo hình thành những nhân cách cá nhân cụ thể. Cơ cấu nghề nghiệp phạm tội đánh bạc nhận thấy: đối tượng làm nghề kinh doanh (Chiếm 23%), lao động tự do (Chiếm 15,9%), công nhân (Chiếm 14,35%), bán vé số (Chiếm 13,33%), nội trợ (Chiếm 10%), lao động khác(Chiếm 8,9%), không nghề nghiệp (Chiếm 8,9%). Trong khi đó số lượng nghề nghiệp phạm tội đánh bạc rất ít như: Sinh viên (Chiếm 2,56%), Hưu trí (Chiếm 0,51%), Cán bộ (Chiếm 2,56%). 1.2.3. Nguyên nhân và điều kiện thuộc môi trường nhà trường Qua nghiên cứu thì trình độ Trung học cơ sở là 53/222 chiếm 23,87% và trình độ tiểu học 104/222 chiếm 46,84%. Điều đó cho thấy trình độ học vấn càng cao thì tỷ lệ phạm tội đánh bạc càng thấp đi. Thứ nhất, lịch sử đã chứng minh vai trò to lớn của nhà trường trong việc giáo dục trên mọi mặt của đời sống xã hội, nhất là trong việc hình thành nhân cách, giáo dục luôn giữ vai trò chủ đạo. Giáo dục ở đây có nghĩa rộng, bao gồm cả việc dạy học, cùng với sự tác động hệ thống sư phạm khác. Thứ hai, công tác giáo dục đạo đức và pháp luật trong nhà trường chưa có hiệu quả, mà nguyên nhân do nhận thức về yêu cầu giáo dục còn hạn chế, thiếu tập 15