Luận văn Năng lực cán bộ ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội

Nội dung text: Luận văn Năng lực cán bộ ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA CHỬ VIỆT ANH NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2021
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA CHỬ VIỆT ANH NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ HỒNG HẢI HÀ NỘI - 2021
3. LỜI CAM ĐOAN Đề tài “Năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội”là luận văn tốt nghiệp thạc sĩ quản lý công của tác giả tại trường Học viện Hành chính Quốc gia. Tác giả cam đoan đây là công trình của riêng tác giả. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các công trình nghiên cứu khác. Tác giả Chử Việt Anh i
4. LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. Tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS.Nguyễn Thị Hồng Hải đã quan tâm, giúp đỡ tận tình, hướng dẫn và tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn. Đồng thời, tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến UBND huyện Đông Anh, UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện và các cơ quan liên quan đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu, điều tra, thu thập số liệu cần thiết để tôi có thể hoàn thành luận văn của mình. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn người dân trên địa bàn và bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn./. Tác giả Chử Việt Anh ii
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 1.Lý do chọn đề tài 1 2.Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 3 3.Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 5 4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 5 5.Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 6 6.Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 7 7.Kết cấu của luận văn 7 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀNĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ 8 1.1. Những vấn đề chung về cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 8 1.1.1. Khái niệm 8 1.1.2. Vai trò của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 10 1.1.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 12 1.2. Lý luận chung về năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 13 1.2.1. Khái niệm năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 13 1.2.2. Các yếu tố cấu thành năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 15 1.3. Tiêu chí đánh giá năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 18 1.3.1. Kiến thức của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 18 1.3.2. Kỹ năng của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 20 1.3.3. Thái độ của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 23 1.3.4. Kết quả thực hiện công việc 24 1.4. Yếu tố ảnh hưởng tới năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 25 1.4.1. Yếu tố chủ quan 25 1.4.2. Yếu tố khách quan 27 1.5. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã tại một số địa phương và bài học rút ra 31 iii
6. 1.5.1. Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam 31 1.5.2. Huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh 32 1.5.3. Huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng 33 1.5.4. Bài học rút ra cho huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội 33 Tiểu Kết Chương 1 35 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TẠI HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 36 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Đông Anh và tác động của những điều kiện này đến năng lực của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội 36 2.1.2. Tác động của những điều kiện đến năng lực của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 38 2.2. Khái quát đội ngũ cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã tại huyện Đông Anh 40 2.3. Phân tích thực trạng về năng lực của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã tại huyện Đông Anh 42 2.3.1. Về trình độ, kiến thức 42 2.3.2. Về kỹ năng 44 2.3.3. Về thái độ 55 2.3.4. Về kết quả thực hiện công việc 58 2.4. Đánh giá chung về năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã tại huyện Đông Anh 60 2.4.1. Ưu điểm 60 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế 61 Tiểu Kết Chương 2 65 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆNNĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TẠIHUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 66 iv
7. 3.1. Quan điểm nâng cao năng lực cán bộ ủy ban nhân dân cấp xã tại Huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội 66 3.1.1. Nâng cao năng lực cán bộ UNBD cấp xã cần đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, bám sát các quan điểm của Đảng về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung 66 3.1.2. Nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã cần bám sát chiến lược, mục tiêu xây dựng phát triển đội ngũ cán bộ, công chức của thành phố Hà Nội 66 3.1.3. Nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã phải xuất phát từ tính đặc thù của đội ngũ cán bộ UBND cấp xã và phù hợp với tình hình thực tế của địa phương 67 3.1.4. Nâng cao năng lực cán bộ cấp xã cần có hệ thống giải pháp đồng bộ, vừa gắn với trách nhiệm của các cơ quan quản lý cán bộ, vừa gắn với trách nhiệm của bản thân cán bộ 68 3.2. Một số giải pháp nâng cao năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội 70 3.2.1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 70 3.2.2.Cải thiện điều kiện công tác, xây dựng, hoàn thiện và thực hiện tốt chính sách đối với cán bộ cấp xã 71 3.2.3. Nâng cao chất lượng công tác đánh giá cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 75 3.2.4. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã tại huyện Đông Anh 77 3.2.5. Đổi mới công tác quy hoạch, bố trí, sử dụng cán bộ cấp xã 79 3.2.6. Phát huy tính tích cực chủ động của cán bộ trong việc tự đào tạo, rèn luyện, tu dưỡng 84 Tiểu Kết Chương 3 88 KẾT LUẬN 89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 91 v
8. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CNH – HĐH : Công nghiệp hóa – hiện đại hóa HĐND : Hội đồng nhân dân UBND : Ủy ban nhân dân vi
9. DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Cơ cấu độ tuổi cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh 41 Bảng 2.2: Kết quả khảo sát công chức, người dân về kỹ năng tư duy lý luận của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh 45 Bảng 2.3: Kết quả khảo sát công chức về kỹ năng tổ chức điều hành công việc của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh 48 Bảng 2.4: Kết quả khảo sát công chức, người dân về kỹ năng giao tiếp của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh 51 Bảng 2.5: Kết quả khảo sát công chức, người dân về kỹ năng thuyết trình và thuyết phục của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh 53 vii
10. DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Trình độ chuyên môn của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh 43 Biểu đồ 2.2: Trình độ lý luận chính trị của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh 43 Biểu đồ 2.3: Điểm trung bình của công chức và người dân cấp xã tại huyện Đông Anh đánh giá kỹ năng tư duy lý luận của cán bộ UBND xã 46 Biểu đồ 2.4: Điểm trung bình của công chức cấp xã tại huyện Đông Anh đánh giá kỹ năng tổ chức và điều hành công việc của cán bộ UBND xã 50 Biểu đồ 2.5: Điểm trung bình của công chức và người dân cấp xã tại huyện Đông Anh đánh giá kỹ năng giao tiếp của cán bộ UBND xã 52 Biểu đồ 2.6: Điểm trung bình của người dân tại huyện Đông Anh đánh giá thái độ của cán bộ UBND xã 56 Biểu đồ 2.7: Điểm trung bình của công chức cấp xã tại huyện Đông Anh đánh giá thái độ của cán bộ UBND xã 57 viii
11. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cán bộ đóng vai trò hết sức quan trọng trong sự vận động và phát triển của xã hội. Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”; “công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”.Trong lý luận cũng như thực tiễn lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn khẳng định: cán bộ có vai trò quan trọng, hoặc thúc đẩy hoặc kìm hãm tiến trình đổi mới, cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn kiền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và của chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ xác định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu then chốt của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bên vững”, càng cho thấy việc nâng cao năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã nói riêng đang trở thành vấn đề cấp bách hiện nay. Trong hệ thống hành chính của nước ta hiện nay xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã, thị trấn) có vị trí rất quan trọng được ghi nhận tại Điều 110 – Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013. Cấp xã, thị trấn là nơi đa số nhân dân cư trú, nơi trực tiếp thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước và nhiệm vụ của cấp trên giao, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần hàng ngày cho nhân dân tại địa phương. Đội ngũ cán bộ cấp xã nói chung và UBND cấp xã nói riêng là người trực tiếp tiếp xúc với nhân dân, làm cầu nối giữa nhân dân và Đảng, nhà nước; đóng vai trò quyết định trong xây dựng hệ thống chính trị cơ sở trong sạch, vững mạnh. Thực tiễn cho thấy, nơi nào cán bộ UBND cấp xã vững 1
12. mạnh thì nơi đó tình hình chính trị, xã hội ổn định; kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển; quốc phòng, an ninh được giữ vững. Ngược lại, những địa phương, cơ sở nào cán bộ UBND cấp xã không đủ phẩm chất, năng lực lãnh đạo và uy tín thấp, thì địa phương đó sẽ gặp khó khăn trong phát triển kinh tế, xã hội, niềm tin của nhân dân đối với cấp ủy, chính quyền giảm sút. Đông Anh là một huyện ngoại thành của Hà Nội, ở vị trí cửa ngõ phía Bắc của Thủ đô Hà Nội.Về cơ bản, đội ngũ cán bộ UBND cấp xã trên địa bàn huyện có trình độ chuyên môn đạt chuẩn theo quy định; có năng lực chung đạt ở mức độ khá cao và kinh nghiệm làm việc tốt. Họ là những người có bản lĩnh chính trị vững vàng, hiểu và nắm vững quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, có tinh thần cầu tiến; kỹ năng làm công tác dân vận khéo. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt mạnh thì kiến thức, trình độ chuyên môn đào tạo của một bộ phận cán bộ UBND cấp xã chưa thực sự phù hợp với yêu cầu công việc, ít được đào tạo lại, bồi dưỡng cập nhật kiến thức mới, chất lượng hiệu quả công tác chưa tương xứng với bằng cấp. Ngoài ra, tinh thần trách nhiệm, tính năng động, sáng tạo, năng lực quản lý, điều hành và thực thi nhiệm vụ, khả năng sử dụng ngoại ngữ, tin học phục vụ công việc chuyên môn của một bộ phận cán bộ UBND cấp xã chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; bản thân nhiều cán bộ chưa có ý thức thường xuyên học tập nâng cao trình độ, kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ. Trong định hướng phát triển giai đoạn 2020-2025 huyện Đông Anh với phương châm “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Sáng tạo - Phát triển”, hướng tới mục tiêu đổi mới mạnh mẽ và toàn diện, xây dựng Đông Anh trở thành đô thị văn hóa, hiện đại của Thủ đô Hà Nội. Để hiện thực hóa các mục tiêu trên, đòi hỏi sự tham gia và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân, trong đó có cán bộ UBND cấp xã trên địa bàn huyện đóng vai trò đặc biệt quan trọng. 2
13. Với những lý do trên, tác gia chọn đề tài: “Năng lực cán bộ ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội” là nội dung nghiên cứu luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đối với vấn đề năng lực của cán bộ, công chức cấp xã nói chung và cán bộ UBND cấp xã nói riêng, có rất nhiều các tác giả đã nghiên cứu chi tiết về mặt học thuyết và nghiên cứu thực chứng, cụ thể: Sách chuyên khảo, tham khảo gồm có: tác giả Lương Trọng Thành (2016), Nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy quản lý của chính quyền cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ở Thanh Hóa hiện nay, sách tham khảo, Nxb Chính trị Quốc gia sự thật. Cuốn sách đã cung cấp những luận chứng, luận cứ khoa học về thực trạng năng lực lãnh đạo của cấp ủy, quản lý của chính quyền cấp xã trong xây dựng nông thôn mới; những yếu tố ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo của cấp ủy, quản lý của chính quyền cấp xã trong xây dựng nông thôn mới; đồng thời, đề xuất những giải pháp có tính khả thi, sát thực với thực tiễn để nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy, hiệu lực quản lý của chính quyền cấp xã trong xây dựng nông thôn mới hiện nay. [22] Nguyễn Thị Hồng Hải (2020), Tuyển dụng công chức dựa trên năng lực – một số vấn đề lý luận và thực tiễn, sách chuyên khảo, Nxb Chính trị Quốc gia sự thật. Nội dung cuốn sách đề cập đến một số vấn đề lý luận về năng lực, khung năng lực và tuyển dụng công chức dựa trên năng lực; giới thiêu kinh nghiệm tuyển dụng công chức dựa trên năng lực ở một số quốc gia trên thế giới; phân tích thực tiễn khung năng lực của công chức của Việt Nam và đề xuất khung năng lực của công chức cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam và áp dụng khung năng lực cùng với những đề xuất để vận dụng khung năng lực vào thi tuyển công chức ở Việt Nam. [8] Bài báo đăng trên tạp chí gồm có: tác giả Đỗ Quốc Đạt (2017), Vai trò năng lực quản lý của cán bộ cấp xã trong phát triển kinh tế huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La, Tạp chí Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương, số 505, T11/2017, 3
14. tr83-85. Bài viết được thực hiện nhằm xem xét vai trò năng lực quản lý cán bộ cấp xã đối với sự phát triển kinh tế trên địa bàn huyện Bắc Yên – là huyện vùng cao của tỉnh Sơn La. Trên cơ sở phân tích dữ liệu, tác giả đã đề xuất một số giải pháo nhằm nâng cao năng lực của cán bộ cấp xã từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn huyện nói riêng và toàn tỉnh nói chung. [7] Huỳnh Quý (2019), Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Nam”, tạp chí điện tử Quản lý nhà nước, T10/2020. Theo tác gia, để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và cải cách chế độ công vụ, công chức theo hướng xây dựng một nền công vụ “chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, minh bạch, hiệu quả”, đòi hỏi đội ngũ cán bộ cấp xã phải được liên tục nâng cao trình độ, trau dồi đạo đức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Vì vậy trong bài viết, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới: (1) Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trân tổ quốc, đoàn thể trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ cấp xã; (2) Cụ thể hóa tiêu chuẩn về vai trò, năng lực thực hiện pháp luật của đội ngũ cán bộ cấp xã; (3) Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ cấp xã; (4) Đổi mới việc tuyển chọn, bố trí nhằm phát huy sở trường cán bộ; (5) Phát huy tính tích cực chủ động của cán bộ trong việc tự đào tạo, rèn luyện, tu dưỡng. [18] Công trình nghiên cứu luận văn thạc sĩ gồm có: Đặng Kim Oanh (2017), Năng lực cán bộ ủy ban nhân dân cấp xã, huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang, luận văn thạc sĩ quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã phân tích và làm rõ một số vấn đề lý luận về năng lực cán bộ UBND cấp xã, đề xuất giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ UBND cấp xã ở huyện U Minh Thượng: Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đối với công tác cán bộ; Đổi mới phương thức lãnh đạo của đảng về công tác cán bộ; 4
15. Nâng cao kỹ năng lãnh đạo, quản lý của đội ngũ cán bộ UBND cấp xã; Xây dựng và rèn luyện tác phong, thái độ ứng xử cho cán bộ UBND cấp xã. [14] Trên từng khía cạnh của vấn đề, các công trình khoa học nêu trên đã cung cấp nhiều luận cứ, luận chứng về mặt lý luận cũng như thực tiễn cho việc triển khai đề tài. Tuy nhiên, hiện nay chưa có công trình nào trình bày một cách có hệ thống về năng lực của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội dưới góc độ quản lý công. Vì thế, luận văn là sự tiếp nối, bổ sung, phát triển hơn nữa chứng vấn đề liên quan tới năng lực của cán bộ UBND cấp xã; góp phần hoàn thiện năng lực của đội ngũ này tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở lý luận và thực trạng năng lực của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện năng lực cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ phát triển của địa phương trong thời gian tới. - Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu, luận văn thực hiện các nhiệm vụ sau: + Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về năng lực cán bộ UBND cấp xã. + Phân tích thực trạng năng lực của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội hiện nay để đánh giá kết quả đạt được, hạn chế và tìm ra nguyên nhân. + Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện năng lực của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: năng lực của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh, bao gồm các chức danh chủ tịch, phó chủ chủ tịch UBND cấp xã. - Phạm vi nghiên cứu: 5
16. + Về nội dung: luận văn nghiên cứu về năng lực của cán bộ UBND cấp xã được thể hiện trên các mặt: kiến thức, kỹ năng, thái độ và kết quả thực hiện công việc. + Về không gian: huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội + Về thời gian: từ năm 2017 đến năm 2020 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: luận văn thực hiện trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, chính sách pháp luật của nhà nước về cán bộ và công tác xây dựng đội ngũ cán bộ cấp xã, thị trấn. - Phương pháp nghiên cứu: + Phương pháp khảo cứu tài liệu. Tài liệu là sách, bài báo, văn bản pháp luật, báo cáo thu thập từ các báo cáo của các phòng, ban, cũng như các xã thị trấn của huyện Đông Anh. Với đề tài luận văn, các số liệu và vấn đề liên quan đến năng lực, năng lực thực thi công vụ, cán bộ UBND cấp xãlà nguồn dữ liệu thứ cấp cho tác giả chọn lọc tham khảo. Ngoài ra, luận văn sử dụng các kết quả nghiên cứu, điều tra có liên quan của các công trình nghiên cứu khác để tham khảo, đối chiếu. + Phương pháp điều tra xã hội học bằng bảng hỏi: thu thập số liệu, xử lý số liệu để đưa ra những nhận định khách quan về thực trạng năng lực của cán bộ UBND cấp xã trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Tác giả phát phiếu khảo sát đối với 02 nhóm, với tổng số phiếu là 500 phiếu phát ra, thu về 240 phiếu mỗi nhóm hợp lệ, trong đó: (i) 250 người dân thuộc 24 xã, thị trấn của huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội; (ii) 250 công chức cấp xã trên địa bànhuyện Đông Anh, thành phố Hà Nội, trực tiếp làm việc, tương tác với cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh. + Phương pháp thống kê: các số liệu thực trạng năng lực của cán bộ UBND cấp xãtrên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội + Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phương; 6
17. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Luận văn là công trình nghiên cứu nhằm hoàn thiện cơ sở lý luận về năng lực cán bộ UBND cấp xã. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm phong phú thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn, đồng thời đề xuất một số giải pháp có tính khả thi góp phần nâng cao năng lực cán bộ UBND cấp xã. - Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn phân tích đặc điểm, tình hình, đặc biệt xác định rõ các tiêu chí đánh giá năng lực của cán bộ UBND cấp xã tại huyện Đông Anh; từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện năng lực của cán bộ UBND cấp xã huyện Đông Anh trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu của luận văn cũng có thể làm tài liệu tham khảo trong các khóa đào tạo, bồi dưỡng cho các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch xã tại các Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện nói chung. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương Chương 1: Cơ sở khoa học về năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã. Chương 2: Thực trạng năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Chương 3: Quan điểm và giải pháp hoàn thiện năng lực cán bộ ủy ban nhân dân cấp xã tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. 7
18. Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NĂNG LỰC CÁN BỘ ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ 1.1. Những vấn đề chung về cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 1.1.1. Khái niệm Theo Từ điển Tiếng Việt khái niệm “cán bộ” được hiểu là: - Người làm công tác có nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan nhà nước, cơ quan Đảng và Đoàn thể. Theo nghĩa này cán bộ không chỉ là những người làm công tác, có nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan nhà nước mà còn ở trong cả hệ thống chính trị - Người làm công tác có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với người thường không có chức vụ.Với nghĩa này, cán bộ là những người làm công tác có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức của hệ thống chính trị. Đây là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý những người có chức vụ để phân biệt với những người không có chức vụ, bộ phận cán bộ này được hình thành thông qua việc bầu cử dân chủ, đề bạt, bổ nhiệm.[30] Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra định nghĩa về cán bộ hết sức khái quát, giản dị và dễ hiểu. Theo Người: “Cán bộ là người đem chính sách của Đảng, Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình dân chúng báo cáo cho Đảng, Chính phủ hiểu rõ để đặt chính sách cho đúng” [10]. Theo Điều 4, Luật cán bộ, công chức năm 2008 do Quốc hội (khóa XII) ban hành thì khái niệm “cán bộ” được hiểu là: “Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. [16] 8
19. Từ những khái niệm về cán bộ nêu trên có thể hiểu "cán bộ" là khái niệmdùng để chỉ những người có chức vụ do bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm làm việctrong các cơ quan Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội và các lực lượng vũtrang nhân dân từ Trung ương đến địa phương, thuộc biên chế Nhà nước vàhưởng lương từ ngân sách nhà nước; giữ vai trò và cương vị nòng cốt trong cơquan, tổ chức (có thể là người lãnh đạo, người quản lý), có tác động, ảnh hưởngđến hoạt động và sự phát triển của cơ quan, tổ chức. Theo quy định tại khoản 3 Điều 4 Luật Cán bộ, công chức năm 2008, cán bộ cấp xã là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND), Uỷ ban nhân dân (UBND), Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị, xã hội. Như vậy, có thể hiểu cán bộ cấp xã là người có chức vụ, nắm giữ các vị trí quan trọng, có tác dụng làm nòng cốt trong các tổ chức thuộc hệ thống bộ máy của cấp xã; người được giao đảm đương các nhiệm vụ quan trọng để lãnh đạo, quản lý điều hành bộ máy thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao; chịu trách nhiệm trước cấp trên và cấp mình về lĩnh vực công tác được giao. Cán bộ cấp xã là những người có vị trí quan trọng, giữ vai trò quyết định trong việc xác định phương hướng, mục tiêu, phương pháp công tác; đề ra các quyết định và tổ chức thực hiện tốt các quyết định của cấp mình hoặc cấp trên giao. Kiểm tra, giám sát, kịp thời chấn chỉnh, uốn nắn những biểu hiện lệch lạc; bổ sung, điều chỉnh kịp thời những giải pháp mới khi cần thiết; đúc rút kinh nghiệm, tổng kết thực tiễn để bổ sung, hoàn chỉnh lý luận. Đồng thời cán bộ cấp xã còn là người giữ vai trò đoàn kết, tập hợp, phát huy sức mạng của quần chúng thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị và xây dựng nội bộ tổ chức vững mạnh. Từ đây có thể hiểu, cán bộ UBND cấp xã là những người đứng đầu trong UBND cấp xã, giữ vai trò quyết định trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị địa phương thông qua việc trực tiếp lãnh đạo các nhiệm vụ phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội trên địa bàn mà mình phụ trách. 9
20. Trong phạm vi của luận văn thạc sĩ, tác giả nghiên cứu cán bộ UBND cấp xã gồm: Chủ tịch, phó Chủ tịch UBND xã 1.1.2. Vai trò của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã Cấp xã là cấp chính quyền Nhà nước ở cơ sở, có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, là nền tảng của bộ máy Nhà nước, là chỗ dựa, là công cụ sắc bén để thực hiện và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, làm cơ sở cho chiến lược ổn định và phát triển đất nước, là yếu tố chi phối mạnh mẽ đến đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của cộng đồng dân cư trên địa bàn. Vì vậy, có thể khái quát vai trò của cán bộ UBND cấp xã như sau: Thứ nhất, cán bộ UBND cấp xã giữ cương vị lãnh đạo quan trọng trong hệ thống chính trị cơ sở và giữ vai trò quyết định trong việc tổ chức thực thi quyền lực chính trị của nhân dân cấp xã. Thực tế cho thấy, đội ngũ cán bộ cơ sở nói chung và cán bộ UBND cấp xã nói riêng có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện chức năng làm cầu nối giữa Đảng với nhân dân, giữa công dân với Nhà nước. Sở dĩ như vậy vì họ là những cán bộ trực tiếp tuyên truyền, phổ biến, vận động và tổ chức nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trên địa bàn dân cư, giải quyết mọi nhu cầu của dân cư, bảo đảm sự phát triển kinh tế của địa phương, duy trì trật tự, an ninh, an toàn xã hội trên địa bàn cấp xã. Do tính chất công việc của cấp xã, họ vừa giải quyết những công việc hàng ngày, vừa phải quán triệt các Nghị quyết, Chỉ thị của cấp trên, lại phải nắm tình hình thực tiễn ở địa phương để từ đó đề ra kế hoạch, chủ trương, biện pháp đúng đắn, thiết thực, phù hợp. Nhiệm vụ của họ rất nặng nề, vai trò của họ có tính then chốt xét cả trong quan hệ giữa Đảng với dân, giữa công dân với Nhà nước. Thứ hai, cán bộ UBND cấp xã là lực lượng nòng cốt trong việc phát huy sức mạnh của toàn dân, phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị, huy động động nguồn lực ở cơ sở, thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo và nâng cao mọi mặt đời sống của nhân dân. Thực tế đã 10
21. chứng minh, cán bộ UBND cấp xã có khả năng tổ chức, tập hợp và huy động mọi nguồn lực ở địa phương để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng ở cơ sở. Họ giữ vai trò quyết định năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, năng lực lãnh đạo và quản lý của chính quyền cơ sở.UBND cấp xã có hoạt động hiệu quả hay không trước hết tùy thuộc vào năng lực người cán bộ UBND cấp xã. Người lãnh đạo UBND cấp xã phải xứng đáng là người chỉ huy có khả năng tổ chức và phát động phong trào, có khả năng theo dõi, kiểm tra và nhân rộng phong trài của quần chúng, khai thác tối đa nguồn lực ở cơ sở và mở rộng quan hệ với bên ngoài để phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Thứ ba,cán bộ UBND cấp xã là cầu nối giữa Đảng, chính phủ với nhân dân và giữ vai trò quan trọng nhất trong công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Họ là những người giữ vai trò trụ cột, chi phối mọi hoạt động ở cơ sở nên phải nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, nhà nước, đoàn thể cấp trên, đồng thời còn phải am hiểu đặc điểm, tình hình kinh tế- xã hội, những yếu tố văn hóa đặc thù của địa phương để tuyên truyền, phổ biến, tổ chức quần chúng và đề ra những biện pháp cụ thể hóa đường lối, chủ trương chính sách ấy cho phù hợp với điều kiện đặc thù của địa bàn mình phụ trách. Thông qua họ mà “ý Đảng lòng dân” thành một khối thống nhất, làm cho Đảng, nhà nước “ăn sâu, bám rễ” trong quần chúng nhân dân, tạo nên mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, nhà nước với nhân dân. Thứ tư, cán bộ UBND cấp xã còn là một trong những nguồn có thể cung cấp cán bộ cho huyện, tỉnh và có thể cả cấp trung ương. Thông qua hoạt động thực tiễn, cán bộ UBND cấp xã tích lũy được nhiều kinh nghiệm, sự năng động, sáng tạo của họ không ngừng được nâng cao. Vì vậy, họ là một trong những nguồn quan trọng cung cấp cán bộ cho huyện, tỉnh và có thể cả cấp TW. Khi được đảm nhiệm các vị trí lãnh đạo cao hơn họ sẽ có nhiều kinh nghiệm công tác, có tư tưởng chính trị vững vàng và bản lĩnh, quyết đoán trong xử lý công việc, thích ứng nhanh với nhiệm vụ mới được giao. 11
22. 1.1.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015, Điều 36 đã quy định nhiệm vụ, quyền hạn của cán bộ UBND cấp xã cụ thể như sau:Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã là người đứng đầu Ủy ban nhân dân xã và có các nhiệm vụ, quyền hạn sau đây: - Lãnh đạo và điều hành công việc của Ủy ban nhân dân, các thành viên Ủy ban nhân dân xã; - Lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ về tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp, pháp luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân xã; thực hiện các nhiệm vụ về quốc phòng, an ninh, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác, phòng, chống quan liêu, tham nhũng; tổ chức thực hiện các biện pháp bảo vệ tài sản của cơ quan, tổ chức, bảo hộ tính mạng, tự do, danh dự, nhân phẩm, tài sản, các quyền và lợi ích hợp pháp khác của công dân; thực hiện các biện pháp quản lý dân cư trên địa bàn xã theo quy định của pháp luật; - Quản lý và tổ chức sử dụng có hiệu quả công sở, tài sản, phương tiện làm việc và ngân sách nhà nước được giao theo quy định của pháp luật; - Giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật, tiếp công dân theo quy định của pháp luật; - Ủy quyền cho Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong phạm vi thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân; - Chỉ đạo thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, phòng, chống cháy, nổ; áp dụng các biện pháp để giải quyết các công việc đột xuất, khẩn cấp trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã theo quy định của pháp luật; - Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do cơ quan nhà nước cấp trên phân cấp, ủy quyền. Nhiệm vụ, quyền hạn của Phó chủ tịch UBND cấp xã cụ thể như sau: 12
23. - Thực hiện các nhiệm vụ theo sự phân công của Chủ tịch Ủy ban nhân dân và chịu trách nhiệm trước Chủ tịch Ủy ban nhân dân về việc thực hiện nhiệm vụ được giao; cùng các thành viên khác của Ủy ban nhân dân chịu trách nhiệm tập thể về hoạt động của Ủy ban nhân dân. - Tham dự đầy đủ các phiên họp Ủy ban nhân dân; thảo luận và biểu quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân. - Ký quyết định, chỉ thị của Chủ tịch Ủy ban nhân dân khi được Chủ tịch Ủy ban nhân dân ủy nhiệm. 1.2. Lý luận chung về năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã 1.2.1. Khái niệm năng lực cán bộ Ủy ban nhân dân cấp xã Khái niệm năng lực đã được nhiều ngành khoa học tiếp cận với những cấp độ và khía cạnh khác nhau. Theo từ điển Tiếng Việt: năng lực là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó ở mức độ cao, hoặc năng lực được hiểu là những phẩm chất của con người tạo cho người đó khả năng hoàn thành có kết quả một quá trình hoạt động nhất định [21, tr369]. Quan niệm này thiên về cách hiểu năng lực là một tố chất tự nhiên có sẵn giúp cho chủ thể hoạt động có khả năng hoàn thành một hoạt động nào đó. Cách tiếp cận tâm lý học coi năng lực là: Tổng hợp những thuộc tính độc đáo của cá nhân, phù hợp với những yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định nhằm bảo đảm hoàn thành có kết quả tốt trong lĩnh vực hoạt động ấy. [11, tr174]. Theo quan niệm này thì năng lực lại được hiểu là những khả năng độc đáo của cá nhân có thể có sẵn như năng khiếu, cũng có thể được hình thành trong hoạt động, nhưng quan trọng là khả năng đó phải đảm bảo hoàn thành có kết quả tốt trong một hoạt động nhất định. Theo từ điển Bách khoa Việt Nam thì năng lực là đặc điểm của các nhân thể hiện mức độ thông thạo – tức là có thể thực hiện một cách thuần thục và chắc chắn một hay một số dạng hoạt động nào đó.Năng lực gắn liền với những phẩm chất về trí nhớ, tính nhạy cảm, trí tuệ, tính cách cá nhân.Năng lực có thể phát triển trên cơ sở năng khiếu (đặc điểm sinh lý của con người, 13