Luận văn Khảo sát thực trạng kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú tại Trung tâm Y tế huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương năm 2015

Nội dung text: Luận văn Khảo sát thực trạng kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú tại Trung tâm Y tế huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương năm 2015

1. BỘ Y TẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC DƢỢC HÀ NỘI ĐOÀN KIM PHƢỢNG KHẢO SÁT THỰC TRẠNG KÊ ĐƠN THUỐC TRONG ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN PHÚ GIÁO TỈNH BÌNH DƢƠNG NĂM 2015 LUẬN VĂN DƢỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I HÀ NỘI 2017
2. BỘ Y TẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC DƢỢC HÀ NỘI ĐOÀN KIM PHƢỢNG KHẢO SÁT THỰC TRẠNG KÊ ĐƠN THUỐC TRONG ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN PHÚ GIÁO TỈNH BÌNH DƢƠNG NĂM 2015 LUẬN VĂN DƢỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I CHUYÊN NGÀNH: TỔ CHỨC QUẢN LÝ DƯỢC MÃ SỐ: CK 60 72 04 12 Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Phƣơng Nhung Thời gian thực hiện: từ 07/2015 đến tháng 11/2016 HÀ NỘI 2017
3. LỜI CẢM ƠN Để được hoàn thành luận văn tốt nghiệp dược sỹ chuyên khoa cấp I, tôi đã được Ban Giám hiệu nhà trường, các Thầy, Cô giáo trường Đại học Dược Hà Nội tận tình giảng dạy và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Trước hết, với lòng kính trọng nhiệt thành, em xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến: TS. Nguyễn Thị Phƣơng Nhung, đã nhiệt tình truyền đạt kiến thức cho em trong thời gian học tập. Em cũng xin chân thành cảm ơn Thạc sỹ, dƣợc sỹ Lê Thu Thủy giảng viên trường Đại học Dược Hà Nội, đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo và truyền đạt kinh nghiệm trong suốt quá trình thực hiện luận văn Xin trân trọng cảm ơn, Ban Giám hiệu, phòng Sau Đại học, quí Thầy Cô của trường Đại học Dược Hà Nội đã giảng dạy tận tình và tạo điều kiện cho em được học tập, nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, phòng Kế hoạch tổng hợp, khoa Dược, phòng Kế toán tài vụ, phòng khám bệnh, Bệnh viện đa khoa huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dương đã tạo điều kiện cho tôi tham gia khóa học, cung cấp số liệu và đóng góp các ý kiến quý báu cho tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và những người thân đã luôn chia sẻ, động viên, giúp đỡ tôi trong cuộc sống cũng như trong học tập! Hà Nội, ngày 28 tháng 2 năm 2017 Học viên Đoàn Kim Phƣợng
4. MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN ............................................................................... 3 1.1. Quy định và thực trạng kê đơn thuốc ..................................................... 3 1.1.1. Quy định kê đơn thuốc .................................................................... 3 1.1.2. Thực trạng kê đơn thuốc .................................................................. 5 1.2. Các chỉ số kê đơn thuốc .......................................................................... 7 1.2.1. Các chỉ số kê đơn thuốc ................................................................... 7 1.2.2. Các nghiên cứu về đánh giá sử dụng thuốc ..................................... 8 1.3. Vài nét về cơ sở nghiên cứu ................................................................. 13 1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn .............................................. 14 1.3.2. Cơ cấu nhân lực tại trung tâm ........................................................ 17 1.3.3. Sơ đồ tổ chức TTYT Phú Giáo Bình Dương ................................. 19 1.3.4. Khoa Dược ..................................................................................... 20 Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 22 2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 22 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................... 22 2.1.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ................................................. 22 2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 22 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: ...................................................................... 22 2.2.2. Mẫu nghiên cứu ............................................................................. 22 2.3. Thu thập số liệu .................................................................................... 23 2.4. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu ............................................... 23 2.5. Các biến số và chỉ số trong nghiên cứu. ............................................... 24 Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 32 3.1. Một số đặc điểm của mẫu nghiên cứu .................................................. 32 3.1.1. Đặc điểm của bệnh nhân điều trị ngoại trú .................................... 32
5. 3.1.2. Một số đặc điểm kê đơn đối với bệnh nhân điều trị ngoại trú ....... 32 3.1.3. Đặc điểm bệnh lý bệnh nhân điều trị ngoại trú ............................. 34 3.2. Thực trạng thực hiện quy chế kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú.... 36 3.3. Các chỉ số kê đơn thuốc ........................................................................ 38 3.3.1. Chỉ số kê đơn ................................................................................. 38 3.3.2. Một số chỉ số về sử dụng thuốc toàn diện ..................................... 39 3.3.3. Một số chỉ số về kê đơn thuốc kháng sinh .................................... 41 3.4. Tương tác thuốc trong đơn ................................................................... 42 3.4.1. Số đơn có tương tác thuốc ............................................................. 42 3.4.2. Số tương tác có trong một đơn thuốc ............................................ 42 3.4.3. Mức độ tương tác thuốc có trong đơn ........................................... 43 Chƣơng 4: BÀN LUẬN ................................................................................. 45 4.1. Về việc thực hiện quy chế kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú ......... 45 4.2. Về các chỉ số kê đơn thuốc ngoại trú tại trung tâm y tế Phú Giáo ....... 47 4.2.1. Số thuốc được kê đơn .................................................................... 47 4.2.2. Về thuốc được kê theo tên gốc ...................................................... 48 4.2.3. Thuốc được kê đơn nằm trong danh mục thuốc thiết yếu, danh mục thuốc được bảo hiểm y tế chi trả và danh mục thuốc của trung tâm Y tế Phú Giáo .................................................................................................. 48 4.2.4. Chi phí tiền thuốc trung bình cho một đơn .................................... 49 4.2.5. Đơn thuốc kê kháng sinh, thuốc tiêm và vitamin .......................... 49 4.3. Hạn chế của đề tài................................................................................. 51 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 52
6. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT, KÝ HIỆU Viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt BHYT Bảo hiểm Y tế BN Bệnh nhân BVĐK Bệnh viện đa khoa BYT Bộ Y tế DMT Danh mục thuốc DMTTY Danh mục thuốc thiết yếu ICD International Phân loại mã bệnh quốc tế Classification of Diseases INN International Tên chung quốc tế không Nonproprietary được đăng ký bản quyền Name KS Kháng sinh SD Standard deviation Độ lệch chuẩn SL Số lượng TB Trung bình TG TTYT Trung tâm y tế VNĐ Việt Nam đồng WHO World Health Tổ chức Y tê Thê giới Organization
7. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Tiêu chí đánh giá đơn thuốc ghi đúng quy định theo quyết định 04/2008/QĐ-BYT ............................................................................................. 5 Bảng 1.2. Một số chỉ số kê đơn thuốc tại một số quốc gia ............................... 9 Bảng 1.3. Bảng một số chỉ số kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú .............. 10 Bảng 1.4. Cơ cấu nhân lực tại trung tâm y tế Phú Giáo Bình Dương ............ 17 Bảng 2.5. Các biến số về việc thực hiện quy chế kê đơn thuốc ngoại trú ...... 24 Bảng 2.6. Các biến số về chỉ số kê đơn thuốc ngoại trú ................................. 26 Bảng 2.7. Các chỉ số về thực hiện quy chế kê đơn thuốc ............................... 29 Bảng 2.8. Các chỉ số về kê đơn thuốc ............................................................. 30 Bảng 3.9. Một số đặc điểm của bệnh nhân điều trị ngoại trú ......................... 32 Bảng 3.10. Một số đặc điểm kê đơn đối với bệnh nhân điều trị ngoại trú ...... 33 Bảng 3.11. Đặc điểm bệnh lý của bệnh nhân điều trị ngoại trú ...................... 34 Bảng 3.12. Thực trạng thực hiện thủ tục hành chính trong đơn thuốc ........... 36 Bảng 3.13. Một số chỉ số kê đơn thuốc ........................................................... 38 Bảng 3.14. Một số chỉ số về sử dụng thuốc toàn diện .................................... 39 Bảng 3.15. Chi phí tiền thuốc trong đơn thuốc ............................................... 40 Bảng 3.16. Một số chỉ số về kê đơn thuốc kháng sinh ................................... 41 Bảng 3.17. Tình hình kháng sinh được kê theo họ kháng sinh ....................... 42 Bảng 3.18. Số lượng các tương tác có trong đơn ............................................ 43 Bảng 3.19. Mức độ tương tác thuốc có trong đơn .......................................... 43
8. DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 1.1. Cơ cấu tổ chức của TTYT Phú Giáo ............................................... 19 Hình 1.2. Sơ đồ tổ chức khoa Dược của TTYT Phú Giáo .............................. 21 Hình 3.3. Đặc điểm bệnh lý của bệnh nhân điều trị ngoại trú ........................ 35 Hình 3.4. Đơn thuốc ghi chưa đúng quy định về địa chỉ bệnh nhân .............. 37 Hình 3.5. Tỷ lệ đơn thuốc có tương tác .......................................................... 42
9. ĐẶT VẤN ĐỀ Sức khỏe là vốn quý nhất của con người. Bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân là bổn phận của mỗi người dân, gia đình, xã hội là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, cơ quan mặt trận Tổ quốc, mang tính cấp thiết của mỗi quốc gia, ngành y tế đóng vai trò chủ chốt. Trong đó, thuốc là nguồn thiết yếu trong công tác chữa bệnh và nâng cao sức khỏe người dân. Tổ chức y tế thế giới (WHO) đã chỉ ra rằng việc sử dụng thuốc hợp lý đòi hỏi người bệnh phải nhận được liệu pháp điều trị phù hợp với tình trạng lâm sàng của họ, với liều lượng phù hợp trong một khoảng thời gian thích hợp, với chi phí thấp nhất cho họ và cộng đồng [23]. Việc sử dụng thuốc hợp lý đang trở thành một vấn đề toàn cầu tuy nhiên hiện nay có rất nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc sử dụng thuốc không hợp lý. Việc kê đơn thuốc không đúng quy chế, kê quá nhiều thuốc trong một đơn, lạm dụng kháng sinh, vitamin, kê đơn không phải thuốc thiết yếu mà là thuốc có tính thương mại cao đang có nguy cơ phát triển và khó kiểm soát tại nhiều cơ sở điều trị. Ở các nước đang phát triển ít hơn 40% bệnh nhân được điều trị theo các hướng dẫn điều trị chuẩn [24]. Việc kê đơn không đúng dẫn đến việc điều trị không hiệu quả và không an toàn, bệnh không khỏi hoặc kéo dài, làm cho bệnh nhân lo lắng, chưa kể đến chi phí điều trị cao. Sử dụng thuốc hợp lý cũng là một trong những mục tiêu quan trọng trong Chính sách quốc gia về thuốc ở Việt Nam [13]. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, thị trường dược phẩm Việt Nam đã và đang không ngừng biến đổi. Người dân được đáp ứng nhu cầu về thuốc và tiếp cận với các dịch vụ y tế cơ bản có chất lượng. Chi y tế bình quân đầu người không ngừng tăng từ 1,579 triệu đồng năm 2010 lên 2,184 triệu đồng năm 2012 [4]. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đạt được vẫn còn những tồn tại đáng chú ý, đặc biệt việc kê đơn sử dụng thuốc không hợp lý diễn ra phổ biến ở nhiều nơi. 1
10. Để quản lý việc kê đơn thuốc điều trị ngoại trú, Bộ Y tế đã ban hành Quy chế kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú kèm theo quyết định số 04/2008/QĐ - BYT ngày 01/02/2008 có hiệu lực từ ngày 15/2/2008 đến 30/4/2016 [2]. Trung tâm Y tế Phú Giáo dưới sự quản lý của Sở Y tế Bình Dương với nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe cho nhân dân huyện Phú Giáo và một số huyện lân cận. Hàng năm, trung tâm đã thực hiện khám chữa bệnh cho hàng nghìn người bệnh BHYT, dịch vụ kể cả nội trú và ngoại trú. Để đảm bảo hoạt động sử dụng thuốc đạt hiệu quả cao Hội đồng thuốc và điều trị, khoa Dược luôn bám sát các thông tư, hướng dẫn của Bộ Y tế nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và công tác sử dụng thuốc an toàn, hợp lý. Nhưng, hiện nay chưa có nghiên cứu nào để đánh giá việc thực hiện quy chế kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú tại trung tâm trong năm 2015 vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Khảo sát thực trạng kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú tại trung tâm Y tế Phú Giáo tỉnh Bình Dƣơng năm 2015” với 2 mục tiêu như sau: 1. Mô tả thực trạng thực hiện quy chế kê đơn đối với bệnh nhân ngoại trú tại trung tâm Y tế Phú Giáo năm 2015. 2. Phân tích một số chỉ số kê đơn trong đơn thuốc ngoại trú tại trung tâm Y tế Phú Giáo năm 2015. Từ đó đưa ra một số kiến nghị và đề xuất nhằm nâng cao chất lượng kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú hướng tới sử dụng thuốc hợp lý, an toàn và hiệu quả tại đơn vị. 2