Luận án Pháp luật về kiểm soát chuyển giá ở Việt Nam

Nội dung text: Luận án Pháp luật về kiểm soát chuyển giá ở Việt Nam

1. B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TR ƯNG ðI H C LU T TP. H CHÍ MINH PHAN TH THÀ NH D ƯƠ NG PHÁ P LU T V KI M SỐ T CHUY N GIÁ VI T NAM CHUYÊN NGÀNH : LU T KINH T Mà S : 62.38.50.01 LU N ÁN TI N S Ĩ LU T H C HƯ NG D N KHOA H C: PGS-TS.TR N ðÌNH H O TP.H CHÍ MINH -2010
2. LI CAM ðOAN Tơi xin cam đoan lu n án này là cơng trình do tơi t nghiên c u và hồn thành d ưi s h ưng d n khoa h c ca PGS.TS. Tr n ðình H o. NGHIÊN C U SINH Phan Th Thành D ươ ng
3. DANH M C T VI T T T APA Th a thu n tr ư c giá giao d ch (Advanced Pricing Agreement/ Arrangement) DTA Hi p đnh trá nh đánh thu 2 l n (Double Taxaxtion Agreement) FDI ð u t ư tr c ti p n ư c ngồ i (Foreign Direct Investment) GTGT Giá tr gia t ăng MNE(s)/ MNC(s) Cơng ty đa qu c gia (Multinational Enterprise(s)/ Multinational Company(es)) Nð Ngh đnh OECD T ch c H p tá c v à phá t tri n (Organizations for Economic Co-oporation kinh t and Development) TN Thu nh p TNC(s) Cơng ty xuyên qu c gia (Transfer National Company(es)) TNDN Thu nh p doanh nghi p TNHH Trá ch nhi m h u h n TT Thơng t ư TT ðB Tiêu th đc bi t UN (United Nations) Liên hi p qu c UNCTAD Di n đàn Liên Hi p qu c v (United Nations Conference on Trade and th ươ ng m i và phá t tri n Development) XK-NK Xu t kh u – nh p kh u
4. MC L C LI NĨ I ðU ___ 4 CH ƯƠ NG 1 LÝ LU N CHUNG V CHUY N GIÁ VÀ PHÁP LU T V KI M SỐ T CHUY N GIÁ___ 17 1.1 Khái lu n v chuy n giá ___ 17 1.1.1 Yu t quy t đnh hình thành hành vi chuy n giá ___ 17 1.1.2 Khái ni m chuy n giá ___ 21 1.1.3 ðc tr ưng c a chuy n giá ___ 28 1.1.4 Tác đng c a chuy n giá và yêu c u điu ch nh b ng pháp lu t__ 33 1.2 Nh ng v n đ chung v pháp lu t v ki m số t chuy n giá __ 36 1.2.1 Quá trình hình thành và phát tri n pháp lu t v ki m sốt chuy n giá trên th gi i___ 36 1.2.2 Khái ni m pháp lu t v ki m số t chuy n giá ___ 40 1.2.3 Quan h pháp lu t v ki m số t chuy n giá ___ 43 1.2.4 Các y u t xác đnh hành vi chuy n giá – c ơ s hình thành quan h pháp lu t v ki m sốt chuy n giá ___ 54 CH ƯƠ NG 2 TH C TR NG PHÁ P LU T V KI M SỐ T CHUY N GIÁ VI T NAM___ 69 2.1 Quá trì nh hình thành và phát tri n pháp lu t v ki m số t chuy n giá Vi t Nam ___ 69 2.1.1 Cơ s hình thành hi n t ưng chuy n giá Vi t Nam ___ 69 2.1.1.1 ðiu ki n kinh t xã h i: ___ 69 2.1.1.2 ðiu ki n pháp lý và trình đ qu n lý ___ 75 2.1.2 Quá trình đnh hình và phát tri n nh ng quy ph m pháp lu t ki m số t chuy n giá ___ 76 2.2 Cơ s phá p lý điu ch nh ki m số t chuy n giá Vi t nam - m t s v n đ đt ra ___ 84 2.2.1 ði t ưng b ki m sốt: ___ 85
5. 2.2.2 Quy n và ngh ĩa v c a ch th tham gia quan h phá p lu t v ki m số t chuy n giá .___ 98 2.2.3 Quy trình ki m sốt chuy n giá ___ 107 2.2.4 X lý vi ph m ___ 122 2.3 Tì nh hì nh áp d ng phá p lu t v ki m số t chuy n giá Vi t Nam ___ 124 2.3.1 Th c ti n phá p lý ___ 124 2.3.2 ðánh giá chung ___ 128 CH ƯƠ NG 3 THI T L P C Ơ S CHO VI C HỒN THI N PHÁP LU T V KI M SỐ T CHUY N GIÁ VI T NAM 1134 3.1 Các l i ích c n đưc b o đm khi xây d ng pháp lu t v ki m số t chuy n giá ___ 134 3.1.2 Bo v quy n và l i ích c a Nhà n ưc ___ 135 3.1.3 Bo v quy n và l i ích chính đáng c a các ch th liên quan ___ 136 3.1.4 ðm b o mơi tr ưng kinh doanh bình đng, lành m nh___ 137 3.2 Nguyên t c hồn thi n pháp lu t v ki m sốt chuy n giá: ___ 139 3.2.1 ðiu ch nh phù h p v i đc tính c a giao dch chuy n giá: ___ 139 3.2.2 ðm b o m i t ươ ng quan v i các quy ph m pháp lu t khác ___ 142 3.3 Cơ s lý lu n cho vi c hồn thi n ni dung pháp lu t v ki m sốt chuy n giá ___ 147 3.3.1 ðnh danh ch đ pháp lý v chuy n giá ___ 147 3.3.2 Xây d ng b thu t ng ph c v cho vi c hồn thi n c ơ ch pháp lý v ki m sốt chuy n giá:___ 150 3.3.3 Cu thành c ơ b n c a pháp lu t v ki m sốt chuy n giá___ 153 3.4 Cơ ch pháp lý đm b o th c thi pháp lu t v ki m sốt chuy n giá Vi t nam ___ 190 3.4.1 Thi t l p quan h gi a Hi p đnh tránh đánh thu hai l n (DTA) và vn đ ki m sốt chuy n giá trong giao d ch gi a các bên liên k t xuyên biên gi i ___ 190 3.4.2 Hình thành b ph n chuyên qu n v chuy n giá___ 193 3.4.3 Xây d ng c ơ ch ph i h p và b o v quy n l i c a các ch th b nh hưng b i chuy n giá___ 199 2
6. 3.4.4 Xây d ng c ơ ch ph i h p gi a các c ơ quan qu n lý nhà n ưc trong vi c ki m sốt chuy n giá ___ 203 3.4.5 Thi t l p c ơ s d li u so sánh giá th tr ưng___ 207 3.4.6 Xây d ng c ơ ch gi i quy t tranh ch p v chuy n giá ___ 208 KT LU N ___ 213 TÀ I LI U THAM KH O PH L C 3
7. LI NĨ I ðU I. LÝ DO NGHIÊN C U ð TÀI Bưc vào giai đon h i nh p và m c a, biên gi i kinh t khơng cị n là rà o ng ăn cá ch quá trì nh l ưu chuy n hà ng hố , vn, ti n t ; biên gi i chính tr trong nhi u tr ưng h p c ũng khơng cịn mang ý ngh ĩa trong vi c đnh biên th tr ưng.[98;6] Nh ưng l i ích kinh t và ch quy n c a các n ưc v n là đim m u ch t đ đm b o duy trì quy n l c chính tr t ng qu c gia. Vì l đĩ, quy n l i c a nhà n ưc gĩc đ thu vn s mâu thu n v i quy n l i ca các ch th khá c trong xã hi, do nhà nư c th c hi n điu ti t thu đi vi các quan h t o l i ích nh m t o l p ngu n thu ngân sách nhà n ưc. ðiu ti t thu là y u t làm gi m l i ích c a đi t ưng n p thu , nh ưng là c ơ s to l p ngu n thu ch y u cho ngân sách qu c gia. Vi c m c a c a m i qu c gia kéo theo xung đt trong vi c thu hút đu t ư, do m c đ đu t ư càng l n thì kh n ăng mang l i ngu n l i cho qu c gia đĩ càng cao. Li ích đĩ khơng ch đư c xem xé t khía c nh v t ch t mà cịn khí a c nh đm b o gi i quy t các v n đ xã h i khác nh ư to vi c làm, giáo dc, cơng ngh v.v. Chí nh vì vy, vi c thu hú t đu t ư, kí ch thí ch t ăng tr ư ng đã làm xu t hi n các chính sách ưu đãi, h tr ca nhà n ưc s t i dành cho nhà đu t ư. ðc bi t là nh ng ưu đãi v thu nh h ưng tr c ti p đn quá trình phân ph i l i ích. S khác bi t trong chính sách ưu đãi, h tr là cơ s cho phép hình thành các th thu t nh m hưng l i m t cách t i ưu t vi c chuy n hĩa quy n s h u l i ích t ch th này sang ch th khác . Chuy n giá (transfer pricing), là m t th thu t cĩ th làm gia t ăng l i ích c a ch th kinh doanh nh ưng khơng xu t phát t quá trình t o ra l i ích, đang ngày càng đưc s d ng ph bi n trong nhi u giao d ch gi a các ch th cĩ quan h liên k t. Gia t ăng l i ích khơng do s hình thành giá tr m i, nên chuy n giá cĩ th làm thi t h i đn l i ích c a các ch th khác do l i ích đĩ đưc chuy n sang cho ch th khá c hưng l i t chuy n giá. Vì th , nhi u 4
8. qu c gia đã hình thành vi c điu ch nh pháp lu t v chuy n giá đ b o v l i ích chính đáng c a các ch th liên quan và thi t l p li tr t t qu n lý nhà nưc đi v i các giao d ch b chuy n giá làm sai l ch. Hơn hai m ươ i n ăm qua, Vi t Nam th c hi n chính sách thu hút đu t ư và cơng nh n nhi u thành ph n kinh t , nhi u lo i hình s h u v i nhi u thành tu quan tr ng.1 Bên c nh nh ng m t đt đưc thì trong đĩ c ũng t n t i nhi u thách th c. Thách th c đn t s v n đng khơng ng ng c a các chính sách v ĩ mơ ca nhà n ưc, s đa d ng c a các ngu n v n đu t ư, c a nhi u lo i hình s h u và s m i m trong ho t đng qu n lý. [56;4] Hành vi chuy n giá nh m phân ph i l i l i ích theo h ưng cĩ l i cho nhà đu t ư theo đĩ c ũng xu t hi n t i Vi t Nam cùng v i các dịng chuy n d ch v n, chuy n thu nh p và thanh tốn thơng qua giá c hình thành trong các giao d ch. Pháp lu t điu ch nh đi v i giao d ch cĩ d u hi u chuy n giá Vi t Nam đưc thai nghén và ra đi vào n ăm 1997, khi mà ho t đng đu t ư n ưc ngồi đang th i k ỳ đu m i m nh ưng sơi đng, ho t đng đu t ư trong nưc c ũng đã đưc t o hành lang pháp lý đ hình thành và phát tri n. Cùng vi th i gian, chuy n giá ngày càng tr nên thơng d ng trong nhi u giao dch đưc th c hi n gi a các ch th liên k t Vi t Nam. Th c hi n hành vi này t o điu ki n cho nhi u ch th t ăng đưc l i th và thu nh p c a mình nh ưng đng th i làm nh h ưng đn l i ích c a các ch th khác. Tính đn nay, các quy đnh v chuy n giá Vi t Nam đã l n l ưt đưc đ cp trong sáu (06) v ăn b n quy ph m pháp lu t v thu thay th ho c s a đi ln nhau. Trong đĩ v ăn b n g n nh t đưc ban hành vào tháng 4/2010 cĩ n i dung h ưng d n xác đnh giá th tr ưng trong các giao d ch gi a các bên liên kt2. Vi nhi u l n s a đi, pháp lu t điu ch nh v chuy n giá Vi t Nam 1 Ch ươ ng II- Ch đ kinh t - Hi n pháp n ưc Cơng hịa xã h i ch ngh ĩa Vi t Nam 1992 đã cơng nh n s đa d ng c a nhi u hình th c s h u, nhi u thành ph n kinh t , v i chính sách qu n lý kinh t th ng nh t và m r ng. 2 Các v ăn b n quy ph m pháp lu t điu ch nh v chuy n giá xu t hi n l n đu Vi t Nam n ăm 1997, bao gm: Thơng t ư 74/1997/TT-BTC c a B tài chính ngày 20 tháng 10 n ăm 1997, Thơng t ư 89/1999/TT-BTC ngày 16 tháng 7 n ăm 1999 c a B Tài chính h ưng d n th c hi n quy đnh v thu đi v i các hình th c 5
9. đã đư a ra nh ng quy đnh cịn gi n đơ n đ điu ch nh mt vn đ ph c t p là chuy n giá. Gi n đơ n vì nĩ ch ưa cĩ đ nh ng n i hàm c n thi t và ch ưa hình thành các quan h ph i h p gi a các ch th qu n lý và các ch th liên quan (b thi t h i, chuy n giá ) trong vi c th c hi n v n đ này. M t khác các c ơ quan qu n lý chuyên ngành v n ch ưa đy m nh vi c tri n khai ki m sốt chuy n giá do cịn thi u các cơng c thích ng và hành lang pháp lý cn thi t đ th c hi n. Trong k ỳ h p Qu c h i tháng 6/2008, khi tr l i ch t v n c a các ði bi u Qu c h i, B tr ưng B Tài chính V ũ V ăn Ninh c ũng đã th a nh n s t n t i c a các giao d ch chuy n giá và kh n ăng ch ưa th ki m sốt đưc c a c ơ quan qu n lý Vi t Nam. Mi n l c đn nay t phía c ơ quan qu n lý nhà n ưc v thu - c ơ quan đưc giao nhi m v th c hi n ki m sốt chuy n giá - là ti n hành t ch c t p hu n, h c h i kinh nghi m, ch n m u, t ng b ưc giúp các doanh nghi p làm quen v i các khái ni m ph c t p v chuy n giá. B n s a đi quy đnh v vn đ nà y, theo n i dung ban hành, ngồ i vi c thay m t và i thu t ng phù hp vi Lu t thu TNDN 2008 vn ch ưa cĩ nh ng bi n th v mt n i dung. Do vy, th c t là vic đư a c ơ ch này vào v n hành trong th c ti n v n cịn là mt khong cách xa. Xu t phát t s th c ti n pháp lý đĩ, chúng tơi ti n hành nghiên c u đ tài “Pháp lu t v ki m sốt chuy n giá Vi t Nam” v i mong mu n xây dng m t n n t ng lý lu n cho vi c điu ch nh pháp lu t đi v i hành vi chuy n giá Vi t Nam, c ũng nh ư tìm ra m t c ơ ch pháp lý phù h p đ đư a nh ng quy đnh này vào đi s ng. đu t ư theo Lu t đu t ư n ưc ngồi Vi t Nam, Thơng t ư 13/2001/TT-BTC c a B Tài chính ngày 08/3/2001 h ưng d n th c hi n quy đnh v thu đi v i các hình th c đu t ư theo Lu t đu t ư n ưc ngồi Vi t Nam ,Thơng t ư 117/2005/TT-BTC/2005/TT-BTC ngày 29/12/2005 c a B Tài Chính h ưng d n vi c th c hi n xác đnh giá th tr ưng trong các giao d ch kinh doanh gi a các bên cĩ quan h liên k t. Ti p theo là Thơng t ư 66/2010/TT-BTC ngày 20/4/2010 c a B tài chính thay th cho Thơng t ư 117 b t đu cĩ hi u l c vào ngày 6/6/2010. 6
10. II. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U ðây là đ tài khơng cịn quá m i các n ưc phát tri n, đc bi t là Hoa K ỳ đưc xem là m t trong nh ng n ưc đu tiên đt n n mĩng cho v n đ này vào th p niên 30 c a th k 20. Khơng quá m i vì đã đưc nhìn nh n t h ơn 7 (b y) th p k nay, nh ưng chuy n giá v i nh ng bi n đi khơn l ưng v bi u hi n v n luơn là đ tài mi m ca các nhà nghiên c u và ho ch đch chính sách, đc bi t là chính sách thu . Các n ưc thành viên ca T ch c h p tác và phát tri n kinh t (OECD- Organization on Economic Cooperation and Development) đã đư a ra h ưng dn chung v chuy n giá đi v i các cơng ty đa qu c gia vào n ăm 1979, sau đĩ là nh ng l n c p nh t vào 1995, và hàng n ăm OECD đu cĩ các di n đàn th o lu n chuyên sâu v v n đ này Các khuy n ngh v chuy n giá c ũng đưc Di n đàn th ươ ng m i và phát tri n- UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development) c a T ch c Liên hi p qu c l ưu tâm qua n ph m “Transfer Pricing” (1999). Vn đ này cịn đưc nhi u chuyên gia kinh t trên th gi i đ c p nh ư Clive Emmanuel và Jame Ellioit v i chuyên đ “International Transfer Pricing”(2002), ho c Richard R.Sylvester v i “International transfer pricing: Strategic planing”(1993), Juan Martin Jovanovich v i “Customs valuation and Transfer Pricing- is it Posible to Hamonize Customs and tax Rules”(2002), Robert Feinschreiber v i “Transfer Pricing Methods”(2004, 2008), Elizabeth King v i “Transfer Pricing and Coporation taxation: Problem, Practice and Solution”(2009), và nhi u chuyên đ nghiên c u khác. Bên c nh đĩ chuy n giá cịn đưc đ c p các website chuyên v chuy n giá nh ư www.mondaq.com , , , 7
11. Chuy n giá cũng đưc các cơng ty t ư v n ki m tốn hàng đu trên th gi i nh ư KPMG, PriceWaterHouseCooper, Delloitte, Ernst&Young lưu tâm và xem đĩ là mt dch v tư v n cho khách hàng. Nh ng điu này cho th y, chuy n giá đã đưc nghiên c u khơng ch d ưi gĩc đ là đi t ưng c a ho t đng qu n lý nhà n ưc, c a ngành khoa h c tài chính, hay khoa h c pháp lý mà cịn là đi t ưng kinh doanh cho ngành d ch v t ư v n chuyên bi t. Các nghiên c u v chuy n giá Vi t Nam cho đn nay ch y u đưc th c hi n bi các tác gi nh ư ðồn V ăn Tr ưng, TS. Phan Hi n Minh, PGS.TS. Nguy n Th Liên Hoa, Lâm V ũ Thao & Cioccarelli-Stuart (PriceWaterHouseCooper), TS.Lê Khoa, TS.Nguy n Ng c Thanh, Ths.Nguy n T n Phát vi m t s bài vi t nghiên c u trên t p chí chuyên ngành tài chính ho c pháp lý. Ti n s ĩ Phan Hi n Minh đã b o v Lu n án ti n s “Hồn thi n ph ươ ng pháp đnh giá chuy n giao trong chính sách thu ca Vi t nam” thu c chuyên ngành Tài chính - L ưu thơng ti n t - Tín d ng năm 2002. Nhĩm tác gi do TS.Nguy n Ng c Thanh làm ch biên đ tài nghiên c u v “Chuy n giá trong doanh nghi p FDI TP.HCM” n ăm 1999 trong d án nghiên c u c a UBND TPHCM. ðây là c ơ s cho vi c ra đi ca quy n chuyên kh o cĩ tên “ ðnh giá chuy n giao và th thu t chuy n giá c a các cơng ty đa qu c gia Vi t Nam” do NXB Tài chính n hành tháng 3/2001. G n đây nh t là nghiên c u c a Phan Th Li u v i lu n v ăn th c s Lu t h c v “Chuy n giá – Lý lu n, th c ti n và pháp lu t v ki m sốt chuy n giá Vi t Nam” n ăm 2006. Nghiên cu c a các tác gi đi tr ưc đã (i) gi i mã hành vi chuy n giá khía cnh kinh t và t p trung vào chuy n giá xuyên biên gi i c a các MNE(s), (ii) xem xét hành vi chuy n giá vi t ư cách là đi t ưng nghiên c u c a thu và nh h ưng c a nĩ t i khía c nh hành thu thu , (iii) lu n bàn v các ph ươ ng th c xác đnh giá th tr ưng đi v i giao d ch gi a các liên k t, (iv) đánh giá nh h ưng c a các quy đnh pháp lu t v chuy n giá c a mt s 8
12. nưc đ hoch đnh chính sách xác đnh giá giao d ch gi a các ch th liên kt, (v) bình lu n, so sánh v m t s các quy đnh pháp lu t chuy n giá c a mt s n ưc ho c h ưng d n c a OECD v v n đ này. Nghiên c u c a các tác gi nĩi trên ti p c n chuy n giá gĩc đ phân tích k thu t, ph ươ ng pháp tính tốn, mơ t chuy n giá và d n gi i các h ưng d n ca OECD. Hu h t các nghiên c u này mc đ khác nhau đã th c hi n vi c bĩc tách đưc hành vi chuy n giá d ư i gĩ c đ kinh t hay di n gi i mt s cá c quy đnh v chuy n giá . Các nghiên c u v chuy n giá Vi t Nam đã (i)nh n di n đưc s xu t hi n ca chuy n giá trong các doanh nghi p cĩ v n đu t ư n ưc ngồi Vi t Nam, (ii) gi i thi u các quy đnh chuy n giá c a m t s qu c gia (Trung qu c, Hoa K ỳ), (iii) gi i thi u nh ng ph ươ ng pháp xác đnh giá th tr ưng đi v i giao d ch gi a các bên liên k t cĩ th áp d ng trong điu ki n, hồn cnh Vi t Nam. Nh ng nghiên c u trên đây là nn t ng cho nh ng bưc nghiên c u ti p theo v chuy n giá khía c nh pháp lý t đc tính kinh t đã đưc các nhà nghiên cu đi tr ưc ch ra. Ti p nh n nh ng kt qu nghiên c u này, chúng tơi nh n th y r ng vi c tng h p các gĩc nhìn khác nhau v chuy n giá và xem xét chuy n giá trong quan h pháp lu t đ tìm ki m ph ươ ng pháp lu n cho vi c hồn thi n pháp lu t v ki m số t chuy n giá Vi t Nam v n cịn là nh ng vn đ đang b ng . III. MC ðÍCH – NHI M V NGHIÊN C U Nh n th c tính t t y u c a chuy n giá trong mt nn kinh t phát tri n, m ca và h i nh p c ũng nh ư s thi u v ng các lu n c c n thi t đ c ng c và hồ n thi n các quy đnh chuy n giá Vi t Nam, do đĩ, chúng tơi đt m c đích nghiên c u c a lu n án “Pháp lu t v ki m sốt chuy n giá Vi t nam” là xây d ng lu n c khoa h c và hình thành mơ hình lý thuy t cho 9
13. vi c điu ch nh pháp lu t v ki m số t chuy n giá Vi t Nam trong điu ki n h i nh p kinh t qu c t . Do đĩ nhi m v chính c a lu n án là xem xét chuy n giá d ưi gĩc đ là m t hi n t ưng pháp lý trên n n t ng các quan h kinh t đã đưc đnh hình. C th , lun án cĩ nhi m v gi i quy t các v n đ sau đây: 1. Xác đnh c ơ s hình thành hành vi chuy n giá, các đc tính pháp lý mà chuy n giá c ũng nh ư nh ng tác đng mà chuy n giá mang l i cho đi s ng kinh t xã h i. N i dung này cho phép đnh hình nh ng quy ph m pháp lu t phù h p đ điu ch nh chuy n giá đúng v i b n ch t ca mình. 2. Nghiên c u quá trình hình thành và phát tri n ca pháp lu t v ki m số t chuy n giá nh m n m b t xu h ưng v n đng và phát tri n nhĩm quy ph m pháp lu t này. ðiu đĩ cho phép chúng ta tiên li u nh ng ni dung phá p lu t v ki m số t chuy n giá cĩ kh n ăng b bi n đng theo th i gian, theo s chuy n đng ca n n kinh t , xã h i. 3. Gii mã cu thành quan h pháp lu t v ki m số t chuy n giá làm cơ s xây d ng n i hàm c n thi t ca pháp lu t v ki m sốt chuy n giá. Theo đĩ, vi c thi t k các n i dung phá p lu t cĩ c ơ s b o đm r ng nhà qu n lý đưc trang b cơng c phá p lý cn thi t đ ki m sốt chuy n giá, c ũng nh ư cho phép đi t ưng n p thu xác đnh đưc quy n và ngh ĩa v liên quan khi th c hi n giao d ch vi các bên liên kt. 4. Nghiên c u n n t ng lý lun chung v pháp lu t chuy n giá đ đi chi u v i th c tr ng pháp lu t v chuy n giá Vi t nam. Th c tr ng y đưc ph n ánh qua vi c áp d ng pháp lu t và n i dung điu ch nh ca quy ph m th c đnh. M c đích c a ph n vi c này này là phân tích và làm rõ m c đ t ươ ng thích c a pháp lu t Vi t Nam v chuy n giá trong t ươ ng quan v i xu h ưng v n đng chung ca th gi i cùng vi 10
14. vi c tìm ra nh ng đim ch ưa đy đ, h n ch mà pháp lu t v ki m số t chuy n giá hi n hành Vi t nam đã b c l . 5. Nhn di n nh ng khía c nh l i ích c n đưc b o đm khi điu ch nh pháp lu t v ki m số t chuy n giá v i mong mu n tìm ra nh ng nguyên t c, n n mĩng c ơ b n làm kim ch nam cho vi c c ng c , hồn thi n pháp lu t v ki m sốt chuy n giá Vi t Nam vi nh ng c u thành c ơ b n và xác l p c ơ s lu n cho nh ng n i hàm c n thi t đ t o nên mt c ơ ch pháp lý cĩ tí nh kh thi. IV. PH M VI VÀ ðI T ƯNG NGHIÊN C U ði t ưng nghiên c u c a lun án là hành vi chuy n giá . Hành vi này đưc xem xét trong lu n án d ưi gĩc đ pháp lý trong quan h phân ph i l i ích. Vi c nh n di n hành vi này cĩ ý ngh ĩa xác l p quan h pháp lu t liên quan. Chuy n giá cĩ đc thù là ch x y ra khi th c hi n giao d ch gi a các bên liên kt. Vì th ph m vi nghiên c u hành vi pháp lý này s nghiên c u trong gi i h n c a các giao d ch liên k t. Khác v i các nghiên c u tr ưc đây, lu n án cĩ ph m vi nghiên c u r ng h ơn đi v i các giao d ch gi a các bên liên k t đưc hình thành khơng ch đi vi các cơng ty đa qu c gia, hay doanh nghi p cĩ vn đu t ư n ưc ngồ i, mà bao g m t t c các giao d ch đưc xác đnh là cĩ quan h liên k t. ðiu đĩ đng ngh ĩa v i vi c là chúng tơi s ti n hành nghiên c u chuy n giá trong các giao d ch gi a các bên liên k t di n ra trong th tr ưng n i đa và xuyên biên gi i. Ngồi ra, khía c nh pháp lý, lu n án s gi i h n nghiên c u c a mình trong các quy ph m pháp lu t riêng v chuy n giá theo OECD, cĩ so sá nh v i m t s nư c cũng nh ư pháp lu t hi n hành c a Vi t Nam đ tìm ra nh ng đim tươ ng đng, c n thay đi ho c k tha. 11
15. V. PH ƯƠ NG PHÁP NGHIÊN C U Ph ươ ng pháp lu n đưc s d ng trong quá trình nghiên c u là ph ươ ng pháp duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s d a trên c ơ s các hi n t ưng khách quan và các quy lu t kinh t xã h i. Ph ươ ng pháp duy v t bi n ch ng đư c s d ng xuyên su t lu n án giúp quá trình lu n gi i các v n đ chuy n giá đưc logic, bi n ch ng và khách quan. Trong quá trình nghiên c u, lu n án cịn d a trên các quan đim, đnh h ưng ca ðng và Nhà n ưc Vi t Nam v xây d ng và phát tri n n n kinh t , th c hi n cơng nghi p hĩa, hi n đi hĩa đt n ưc, nhu c u h i nh p đ đánh giá, lu n gi i nh ng v n đ mang tính lý lu n và th c ti n liên quan đn chuy n giá di n ra Vi t Nam. Ph ươ ng pháp phân tích, tng h p, so sánh, bì nh gi i, th ng kê, lo i suy là ph ươ ng pháp mang tính k thu t, ch y u đưc s d ng khi nghiên c u lu n án này. Trong đĩ ph ươ ng pháp phân tích đưc s d ng ph bi n trong quá trình gi i mã nh ng v n đ mang tính lý lu n v chuy n giá đ làm sáng t cũng nh ư đt n n t ng lý lu n c n thi t. Nh ng ph ươ ng pháp khác đưc v n dng đ làm n i lên các v n đ c n đưc gi i mã c ũng nh ư c ng c cho các lý thuy t đưc tìm ra. Ngồ i ra, ph ươ ng phá p chuyên gia và ph ươ ng phá p kh o sá t-điu tra cũ ng đư c s d ng trong quá trì nh ti p c n th c ti n doanh nghi p, ly ý ki n c a cá c chuyên gia thơng qua trao đi, th o lu n khi kh o sá t điu tra và t i cá c bu i b o v chuyên đ và b o v cp b mơn. VI. ðĨNG GĨP M I C A ð TÀI Lu n án mang đn nh ng đĩng gĩp mi cho khoa h c pháp lý Vi t Nam t kt qu nghiên c u vi nh ng k t lu n sau: Th nh t, khng đnh chuy n giá là m t hành vi mang tính t t y u, khách quan khi xã h i phát trin đn m t giai đon nh t đnh và cĩ xu h ưng gia 12
16. tăng khi các n ưc ti n hành m c a, h i nh p và thu hút đu t ư cùng v i s ln m nh c a các nhĩm l i ích. Pháp lu t v ki m số t chuy n giá vì th cũng đư c đt tr ưc yêu c u hình thành và điu ch nh phù h p v i các giao dch chuy n giá ngày càng đa d ng trong xã h i. Th hai , nh n di n các tác đng tiêu c c c a chuy n giá là làm gi m ngh ĩa v thu đi v i nhà n ưc, làm thay đi c u trúc c a các giao d ch th ươ ng mi, làm sai l ch giá v n d n đn sai l ch trong phân ph i l i ích, t o ra kh năng chi m l ĩnh, giành th ph n c ũng như thơn tính đi tác v i chi phí th p nh t. T đĩ, lun án đư a ra đnh h ưng điu ch nh pháp lu t cho phép bo v quy n và l i ích chính đáng c a các ch th liên quan c ũng nh ư thi t l p l i tr t t trong vi c qu n lý và điu hành xã h i. Th ba, lun án lun gi i đc tính c a pháp lu t v ki m số t chuy n giá là pháp lu t cơng xu t phát t yêu c u l p l i tr t t trong qu n lý nhà n ưc v thu . T đĩ thi t l p cơ s lu n cho vi c xác đnh ph ươ ng pháp và đi t ưng điu ch nh c a pháp lu t v ki m sốt chuyn giá. Trong đĩ, ph ươ ng pháp mnh l nh quy n uy là ph ươ ng pháp ch y u đưc s d ng đ điu ch nh hành vi chuy n giá và đi t ưng điu ch nh chính là các giao d ch hình thành giá c . Th tư, lun án phác h a bc tranh v th c tr ng pháp lu t v ki m so át chuy n giá Vi t Nam thơng qua s phân tích, đánh giá và lu n gi i nh ng ni dung đã đưc quy đnh nh ưng cịn khá xa l Vi t Nam h ơn 10 n ăm qua. T đĩ đi đn vi c kh ng đnh r ng pháp lu t v ki m số t chuy n giá Vi t nam đã đưc hình thành phù h p v i địi h i khách quan và nhu c u n i ti c a Vi t Nam. Pháp lu t v ki m số t chuy n giá Vi t Nam là s di n dch l i m t ph n trong h ưng d n v chuy n giá c a OECD. Tuy nhiên, nhi u n i dung ch ưa rõ ràng và thi u các c ơ ch đ th c thi. Th năm, lun án làm rõ các m i quan h liên quan đn chuy n giá và n i hàm c n thi t cho vi c xây d ng, hồn thi n pháp lu t v ki m số t chuy n 13
17. giá. Lu n án ch ra đưc nh ng m i liên h gi a pháp lu t thu , pháp lu t k tốn-ki m tốn, pháp lu t c nh tranh-ch ng đc quy n, pháp lu t v phá giá vi pháp lu t v ki m số t chuy n giá. Trong đĩ rõ nét nh t là s khác bi t v m c đích điu ti t và h qu pháp lý c a vi c điu ti t, nh ưng bên c nh đĩ chúng l i cĩ quan h v c ơ s d li u, v cơ s xá c đnh giá đ đnh danh các vi ph m ho c đánh giá thi t h i n u cĩ. Th sáu , lun án phân tích, lý gi i m i quan h v m t b n ch t gi a lu t qu c gia và lu t qu c t trong quá trình điu ch nh chuy n giá. Theo đĩ, pháp lu t v ki m số t chuy n giá là lu t qu c gia điu ch nh đi v i hành vi chuy n giá gây tác đng tiêu c c đi v i th tr ưng n i đa và đưc th c hi n b i các ch th là đi t ưng n p thu thu nh p c a qu c gia điu ch nh. Th b y, lun án phân tích m i quan h pháp lý gi a các ph m trù nh ư “n ơi n náu thu ”, “tho thu n tr ưc giá giao d ch”, “tr giá h i quan”, “quan h liên k t” v.v. v i “chuy n giá” nh m xác đnh v trí c a nh ng ph m trù này trong t ươ ng quan ki m số t chuy n giá c ũng nh ư hình thành cơ ch ph i h p và gi i quy t hài hịa các v n đ l i ích cĩ xu t phát đim t các quan h tươ ng ng. Th tám, lun án đư a ra nh ng lun gi i đ xây d ng m t mơ hình lý thuy t cho vi c ki m số t v chuy n giá vi tên g i, b thu t ng và các c u thành cơ b n c a v n đ này đ c ng c và hồn thi n các quy ph m pháp lu t v ki m sốt chuy n giá Vi t nam. Pháp lu t v ki m số t chuy n giá theo đĩ va là lu t n i dung v a là lu t hình th c: điu ch nh hành vi chuy n giá nh ưng c ũng đng th i ch a đng các quy ph m v trình t , th t c th c hin ki m sốt và x lý đi v i hành vi chuy n giá. Th chín , lun án xác l p cơ ch pháp lý ph i h p, h tr đ cĩ th tri n khai các quy ph m phá p lu t v ki m số t chuy n giá vào đi s ng th c ti n Vi t Nam. Cơ ch y địi h i ph i thi t l p c ơ s d li u, c ơ ch gi i quy t 14
18. tranh ch p, hình thành b ph n chuyên qu n và c ơ ch ph i h p gi a các ch th liên quan. VII. KT C U ð th c hi n m c đích nghiên c u đã đt ra, ngồi ph n m đu k t lu n, lu n án cĩ đưc k t c u nh ư sau: Ch ươ ng 1: Lý lu n chung v chuy n giá và phá p lu t v ki m số t chuy n giá Ch ươ ng 2: Th c tr ng phá p lu t v ki m số t chuy n giá Vi t Nam. Ch ươ ng 3: Thi t l p cơ s cho vi c hồn thi n pháp lu t v ki m số t chuy n giá Vi t nam. VIII. Ý NGH ĨA KHOA H C VÀ TH C TI N Lu n án là mt nghiên c u hồ n ch nh v khí a c nh phá p lý c a hà nh vi chuy n giá . D a trên cá c lu n c khoa h c, n i dung đư a ra nh ng c ơ s lý lu n và th c ti n đ hồ n thi n ch đ phá p lý điu ch nh v vn đ nà y Vi t Nam, c th là : 1. Lu n án đã là m sá ng t mt v n đ phá p lý ph c t p là chuy n giá vi nh ng đc tí nh phá p lý c a nĩ . Trong đĩ đc bi t là lun án đã đt cá c vn đ v chuy n giá theo h th ng và nhìn nh n chuy n giá trong s phá t tri n c a phá p lu t qu c t và cá c n ư c trên th gi i đ th y đư c v trí c a phá p lu t v ki m số t chuy n giá trong t ươ ng quan v i cá c quy ph m phá p lu t t ươ ng t . 2. Lu n án nghiên c u và là m rõ lý do hì nh thà nh và nh ng b ư c phá t tri n cá c quy đnh v chuy n giá Vi t nam t đĩ cho th y nh ng đim t ươ ng đng và khá c bi t trong quy đnh v ki m số t chuy n giá Vi t Nam so v i cá c quy đnh c a OECD và cá c n ư c khá c. Ni dung nà y mang đ n m t cá i nhì n đy đ, là m phong phú hơn c ơ s lý 15
19. lu n cho quá trì nh thi t l p và hồ n thi n phá p lu t v ki m số t chuy n giá Vi t Nam. 3. Lu n án đã thi t l p đư c cá c yêu c u và nguyên t c đt ra cho vi c xây d ng, hồ n thi n n i dung phá p lu t v ki m số t chuy n giá và cơ ch phá p lý liên quan đ b o đm th c thi. Vi n i dung nà y lun án đã đt c ơ s cho vi c thi t l p m t n i hà m cơ b n c a phá p lu t v ki m số t chuy n giá cũ ng nh ư cá c c ơ ch h tr và nh ng l trì nh c n thi t cho vi c áp d ng cá c quy đnh nà y. Ngồ i vi c đĩng gĩ p cho khoa h c phá p lý Vi t Nam trong vi c xây d ng và cng c pháp lut v ki m số t chuy n giá Vi t Nam, lun án cịn là tà i li u tham kh o giúp cho các đi t ưng n p thu d báo c ũng nh ư b o v quy n và l i ích chính đáng ca mình trong các giao d ch vi các bên liên kt. Kt qu nghiên c u c a lun án là ngu n tài li u tham kh o, h tr cho cơng tác nghiên c u khoa h c và gi ng d y pháp lu t thu ho c pháp lu t kinh doanh . 16