Luận án Giải pháp quản lý đội ngũ giảng viên các trường đại học công an nhân dân

Nội dung text: Luận án Giải pháp quản lý đội ngũ giảng viên các trường đại học công an nhân dân

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM VÕ THÀNH ĐẠT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG AN NHÂN DÂN LUẬN ÁN TIẾN SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI, 2014
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM VÕ THÀNH ĐẠT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG AN NHÂN DÂN Chuyên ngành: quản lý giáo dục Mã số: 62.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TS.Nguyễn Lộc PGS.TS.Vương Thanh Hương HÀ NỘI, 2014
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, nội dung luận án này là do sự tìm hiểu và nghiên cứu của bản thân tôi. Mọi kết quả nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả khác nếu có đều có trích dẫn nguồn cụ thể. Luận án này cho đến nay chưa được bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng bảo vệ luận án tiến sĩ nào ở trong nước cũng như ở nước ngoài và cho đến nay chưa hề được công bố trên bất kỳ một phương tiện thông tin nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan ở trên. Hà Nội, ngày tháng năm 2014 Võ Thành Đạt
4. LỜI CẢM ƠN Xin trân trọng cảm ơn Thầy GS.TS. Nguyễn Lộc và Cô PGS.TS. Vương Thanh Hương đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành Luận án này. Xin trân trọng cảm ơn quý Thầy Cô, cán bộ Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam. Xin trân trọng cảm ơn Cục Đào tạo (Bộ Công an), Đảng ủy, Ban Giám hiệu, tập thể cán bộ quản lý và giảng viên Trường Đại học Cảnh sát nhân dân đã hỗ trợ tôi thực hiện Luận án này. Xin trân trọng cảm ơn! Võ Thành Đạt
5. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ANND: An ninh nhân dân BD: Bồi dưỡng CAND: Công an nhân dân CBQL: Cán bộ quản lý CSND: Cảnh sát nhân dân ĐH: Đại học ĐNGV: Đội ngũ giảng viên GD: Giáo dục GDĐH: Giáo dục đại học GV: Giảng viên NNL: Nguồn nhân lực QLGD: Quản lý giáo dục QLĐNGV: Quản lý đội ngũ giảng viên QLNNL: Quản lí nguồn nhân lực QLNS: Quản lý nhân sự
6. DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng Trang Bảng 1.1. Sự khác nhau giữa quản lý nhân sự và quản lý NNL (theo 22 Ivancevich) Bảng 1.2. Sự khác nhau giữa quản lý nhân sự và quản lý NNL (theo 23 Guest) Bảng 1.3. Các căn cứ đánh giá 3600 60 Bảng 2.1. Thống kê độ tuổi của CBQL và ĐNGV 85 Bảng 2.2. Thống kê về giới tính của CBQL và ĐNGV 86 Bảng 2.3. Trình độ đào tạo của đội ngũ giảng viên trong 3 năm vừa qua 88 Bảng 2.4. Trình độ lý luận chính trị của ĐNGV 90 Bảng 2.5. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của ĐNGV 92 Bảng 2.6. Trình độ ngoại ngữ của đội ngũ giảng viên 94 Bảng 2.7. Số lượng đối tượng khảo sát tại địa bàn nghiên cứu 100 Bảng 2.8. Đánh giá mức độ cần thiết của quy hoạch đội ngũ giảng viên 103 Bảng 2.9. Đánh giá mức độ thực hiện của quy hoạch đội ngũ giảng viên 104 Bảng 2.10. Công tác tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giảng viên 105 Bảng 2.11. Thống kê kết quả tuyển dụng của các nhà trường trong 3 năm 106 học vừa qua Bảng 2.12. Nhận thức về mức độ cần thiết của công tác đào tạo, bồi dưỡng 113 đội ngũ giảng viên Bảng 2.13. Mức độ thực hiện đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên 113 Bảng 2.14. Thống kê kết quả ĐNGV được đào tạo, bồi dưỡng trong 3 năm 116 học vừa qua Bảng 2.15. Nhận thức về việc đánh giá và sàng lọc đội ngũ giảng viên 121 Bảng 2.16. Mức độ hiệu quả của việc đánh giá và sàng lọc ĐNGV 122 Bảng 2.17. Mức độ hài lòng về cơ chế, chính sách đối với giảng viên 125 Bảng 3.1. Phiếu đánh giá giảng viên 173 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về tính cấp thiết của các giải pháp 190 Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất 192 Bảng 3.4. Hệ số thứ bậc giữa tính cần thiết và tính khả thi 194 Bảng 3.5. Đánh giá về thực nghiệm giải pháp “hoàn thiện quy trình đánh 201 giá GV theo môi trường tự chịu trách nhiệm” Bảng 3.6. Đánh giá của CBQL, GV về thực nghiệm giải pháp“tạo lập hệ 202 thống thông tin quản lý ĐNGV”
7. DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ Tên hình và biểu đồ Trang Hình 1.1. Mối quan hệ dưới góc độ nguồn lực khác nhau của quản lí 15 Hình 1.2. Các bước trong quy trình lập kế hoạch nguồn nhân lực 26 Hình 1.3. Mô hình đánh giá 360 đối với giảng viên 58 Hình 1.4. Mô hình đánh giá truyền thống đối với giảng viên 59 Hình 1.5. Mô hình tổng thể hệ thống CNTT hệ quản lí ĐNGV trong 64 trường đại học Hình 3.1. Sơ đồ hoá việc đánh giá theo L.A Braskamp và J.C.Orey 176 Biểu đồ 3.1. So sánh giữa tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp 195 đã đề xuất
8. MỤC LỤC Nội dung Trang LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT iii DANH MỤC CÁC BẢNG iv DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ v MỞ ĐẦU 1 1. Lý do lựa chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3 4. Giả thuyết khoa học 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 4 6. Phương pháp nghiên cứu 4 7. Phạm vi nghiên cứu 6 8. Những luận điểm bảo vệ 6 9. Đóng góp mới của luận án 6 10. Bố cục luận án 7 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN 8 ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 8 1.1.1 Ở nước ngoài 8 1.1.2 Ở Việt Nam 9 1.2. Quản lý và quản lý nguồn nhân lực 12 1.2.1. Quản lý 12 1.2.2. Quản lý nhân sự và quản lý nguồn nhân lực 16 1.2.3. Nội dung của quản lý nguồn nhân lực 24 1.3. Trường đại học và xu thế phát triển của trường đại học 34 1.3.1. Vị trí và vai trò của trường đại học 34 1.3.2. Một số xu thế phát triển của trường đại học 35
9. 1.3.2.1. Xu thế phát triển chung 35 1.3.2.2. Xu thế đại chúng hóa giáo dục 36 1.3.2.3. Xu thế quốc tế hóa giáo dục 36 1.3.2.4. Xu thế tự chủ, chịu trách nhiệm xã hội của trường đại học 38 1.4. Quản lý đội ngũ giảng viên các trường đại học theo tiếp cận quản lý 38 nguồn nhân lực 1.4.1. Khái niệm, vị trí và vai trò của giảng viên 38 1.4.1.1. Khái niệm giảng viên 38 1.4.1.2. Vai trò, chức trách, nghĩa vụ và quyền lợi của giảng viên 39 1.4.1.3. Năng lực giảng viên 43 1.4.2. Quản lý đội ngũ giảng viên 48 1.4.2.1. Khái niệm đội ngũ giảng viên 48 1.4.2.2. Kế hoạch hóa đội ngũ giảng viên 49 1.4.2.3. Tuyển chọn và sử dụng đội ngũ giảng viên 50 1.4.2.4. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên 52 1.4.2.5. Đánh giá và sàng lọc đội ngũ giảng viên 53 1.4.2.6. Xây dựng và thực hiện chính sách đãi ngộ đội ngũ giảng viên 61 1.4.2.7. Công nghệ thông tin trong quản lý đội ngũ giảng viên 61 Kết luận Chương 1. 65 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC 66 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG AN NHÂN DÂN 2.1. Quá trình phát triển các trường đại học Công an nhân dân 66 2.1.1. Cơ cấu, tổ chức và mạng lưới 66 2.1.2. Ngành và chuyên ngành đào tạo đại học công an nhân dân 67 2.2. Đặc điểm đội ngũ giảng viên các trường đại học Công an nhân dân 72 2.2.1. Những yêu cầu năng lực cơ bản 73 2.2.2. Các yếu tố tác ộđ ng đến đội ngũ giảng viên các trường đại học công an 82 nhân dân 2.2.2.1. Tác động của yếu tố chính trị, kinh tế, xã hội 82 2.2.2.2 Môi trường, lĩnh vực hoạt động và đối tượng đấu tranh của Công 83 an 2.2.2.3. Hoạt động chuyên môn của lực lượng Công an 83
10. 2.2.2.4. Mục tiêu xây dựng lực lượng Công an nhân dân 84 2.3. Thực trạng đội ngũ giảng viên các trường đại học công an nhân dân 84 2.3.1. Số lượng, cơ cấu, trình độ đào tạo của đội ngũ giảng viên 84 2.3.2. Trình độ lý luận, chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ giảng viên 90 2.3.3. Trình độ ngoại ngữ, tin học của đội ngũ giảng viên 94 2.4. Thực trạng quản lý đội ngũ giảng viên của các trường đại học công 100 an nhân dân 2.4.1. Khái quát chung về nghiên cứu thực trạng 100 2.4.2. Kết quả nghiên cứu khảo sát 102 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đội ngũ giảng viên của các trường đại học công an nhân dân 2.5.1. Điểm mạnh 131 2.5.2. Điểm yếu 132 2.5.3. Cơ hội 133 2.5.4. Thách thức 134 2.6. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý đội ngũ giảng viên đại học 135 2.6.1. Kinh nghiệm của Hoa Kỳ 136 2.6.2. Kinh nghiệm của Châu Âu 139 2.6.3. Kinh nghiệm của Canada 143 2.6.4. Kinh nghiệm của Trung Quốc 144 2.6.5. Kinh nghiệm của Úc 146 Kết luận Chương 2. 148 Chương 3. NỘI DUNG CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG AN NHÂN 150 DÂN 3.1. Định hướng phát triển của các trường đại học Công an nhân dân 150 3.1.1. Mục tiêu chung phát triển giáo dục đào tạo trong công an nhân 150 dân 3.1.2. Mục tiêu cụ thể phát triển giáo dục đào tạo trong công an nhân 150 dân 3.1.3. Xây dựng đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục 152
11. 3.2. Nguyên tắc xây dựngcác giải pháp 154 3.2.1. Đảm bảo tính hệ thống 154 3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn 155 3.2.3. Đảm bảo tính kế thừa 155 3.2.4. Đảm bảo tính hiệu quả 155 3.2.5. Đảm bảo tính định hướng sử dụng 155 3.3. Các giải pháp đề xuất 156 3.3.1. Đổi mới quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên 156 3.3.2. Đổi mới công tác tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giảng viên 162 3.3.3. Xây dựng và hoàn thiện chính sách đãi ngộ đội ngũ giảng 165 viên 3.3.4. Hoàn thiện quy trình đánh giá giảng viên 168 3.3.5. Tạo lập hệ thống thông tin quản lý đội ngũ giảng viên 178 3.3.6. Xây dựng môi trường tự chịu trách nhiệm xã hội trong các 183 trường đại học công an nhân dân 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi củacác giải pháp đã đề 188 xuất 3.4.1. Những vấn đề chung về khảo nghiệm 188 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm 189 3.5. Thử nghiệm một số giải pháp đã đề xuất 196 3.5.1. Mục đích thử nghiệm 196 3.5.2. Giới hạn thử nghiệm 196 3.5.3. Nội dung thử nghiệm 196 3.5.4. Phương pháp và tiến trình thử nghiệm 197 3.5.5. Kết quả thử nghiệm 201 Kết luận Chương 3. 203 Kết luận và kiến nghị 204 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ 207 TÀI LIỆU THAM KHẢO 208 PHỤ LỤC 216
12. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Công an nhân dân (CAND) được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm và các vi phạm pháp luật khác. Trước yêu cầu, nhiệm vụ của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, lực lượng CAND đã được xây dựng và không ngừng lớn mạnh, đảm đương tốt trọng trách được giao. Để có đội ngũ cán bộ Công an lớn mạnh như hiện nay, công tác giáo dục đào tạo lực lượng CAND có vai trò, vị trí và ý nghĩa rất quan trọng. Nghị quyết 04 của Đảng Ủy Công an Trung ương về phát triển giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ của lực lượng CAND trong thời kỳ Công nghiệp hóa - hiện đại hóa đã xác định: “Tập trung phát triển nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo để đầu tư phát triển người Công an cách mạng có đủ phẩm chất, trí tuệ, năng lực thích ứng với thời kỳ công nghiệp hóa- hiện đại hóa Phải gắn đào tạo với sử dụng; gắn yêu cầu giáo dục - đào tạo với yêu cầu phát triển khoa học công nghệ ” [8]. Thực hiện nghị quyết 04 của Đảng Ủy Công an Trung ương, trong lực lượng CAND đã có nhiều chương trình, kế hoạch, đề án công tác nhằm đổi mới công tác quản lí và nâng cao chất lượng đào tạo, chất lượng đội ngũ giảng viên (GV). Tuy nhiên, so với yêu cầu của sự nghiệp phát triển đất nước thì vấn đề bức xúc đặt ra cho công tác giáo dục đào tạo của ngành Công an là phải tập trung giải quyết nguồn nhân lực (NNL), đảm bảo cán bộ thay thế số hao hụt tự nhiên hàng năm và bổ sung đội ngũ cán bộ có trình độ ngày càng cao để đáp ứng với tình hình mới. Trong khi đó, đội ngũ GV là lực lượng chủ công trong lĩnh vực này còn những tồn tại, hạn chế: số lượng GV trong các học viện, trường Đại học CAND hiện nay còn thiếu rất nhiều; mất cân đối về độ tuổi, ngành nghề; trình độ, chất lượng còn thấp so với mặt bằng chung của các trường công lập thuộc hệ thống giáo dục quốc dân; về kiến thức thực tế và kỹ năng hoạt động thực tiễn nghề nghiệp còn nhiều hạn chế. Trong tổng biên chế của các trường đại học CAND, tỷ lệ GV chiếm 47% về số lượng và nguồn tuyển dụng cơ bản lấy từ học viên các trường CAND. Về góc độ sư phạm, đội ngũ này chưa được chuyên môn hóa và dẫn đến công tác quản lý đội ngũ giảng viên (QLĐNGV) gặp rất nhiều khó khăn. Những tồn tại này ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng đào tạo của các cơ sở đào tạo. 1
13. Hệ thống các trường đại học CAND gồm 8 cơ sở đào tạo: Học viện Cảnh sát nhân dân, Học viện An ninh nhân dân, trường Đại học Cảnh sát nhân dân, trường Đại học An ninh nhân dân, trường Đại học Phòng cháy Chữa cháy, trường Đại học Kỹ thuật Hậu cần, Học viện Tình báo, Học viện chính trị CAND. Hệ thống các trường này hiện đang đào tạo với quy mô từ 3.500 đến 4.000 sinh viên, bao gồm các trình độ đào tạo: Sau đại học, cử nhân các chuyên ngành cảnh sát điều tra tội phạm, cảnh sát kinh tế, cảnh sát về trật tự xã hội, cảnh sát ma túy, cảnh sát quản lý hành chính, cảnh sát giao thông, cảnh sát vũ trang, cảnh sát môi trường, cảnh sát phòng chống tội phạm công nghệ cao, cảnh sát quản lý và cải tạo phạm nhân, kỹ thuật hình sự, an ninh điều tra. Để thực hiện đổi mới cơ bản, toàn diện và nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, góp phần bảo đảm tốt công tác xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ CAND trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, vấn đề cấp thiết đầu tiên là phải xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên (ĐNGV) các trường CAND. Đội ngũ này cần đủ số lượng, bảo đảm chất lượng và hợp lý về cơ cấu, đáp ứng với mục tiêu, yêu cầu của các chương trình, đề án của Nhà nước về giáo dục đào tạo, sẽ là một trong những tiền đề quan trọng cho sự phát triển bền vững của đội ngũ cán bộ, chiến sỹ CAND. Với ý nghĩa nêu trên, vấn đề QLĐNGV các trường đại học CAND được đặt ra như một đòi hỏi tất yếu đối với các cấp quản lý, đặc biệt là với các chủ thể quản lý của các trường đại học CAND. Tuy nhiên, lựa chọn mô hình, lý thuyết quản lý nào là phù hợp với xu thế đổi mới quản lý giáo dục hiện nay và phù hợp với thực tiễn quản lý GV ở các trường Đại học CAND hiện nay là câu hỏi đầu tiên cần phải giải đáp. QLĐNGV trong trường đại học hiện nay ở nước ta, đặc biệt là ở các trường đại học CAND vẫn chịu ảnh hưởng của quản lý hành chính nhân sự, hệ quả của thời gian dài quản lý theo chế độ tập trung bao cấp của đất nước. Cần tìm hiểu những tiếp cận mới, tiếp cận QLNNL. Vì vậy, bối cảnh đổi mới quản lý giáo dục (QLGD) đặt ra các yêu cầu phải đổi mới QLĐNGV để đáp ứng phù hợp với mục tiêu, yêu cầu của giai đoạn đổi mới và hội nhập. Việc nghiên cứu QLĐNGV là một yêu cầu tất yếu và khách quan của các trường đại học Việt Nam, trong đó có các trường Đại học CAND. Để góp phần nâng cao chất lượng QLĐNGV trong các trường Đại học CAND, đồng thời giải quyết đòi hỏi của thực tiễn công tác xây dựng lực lượng Công 2
14. an và công tác chiến đấu của Công an, chúng tôi đã lựa chọn đề tài: “Giải pháp quản lý đội ngũ giảng viên các trường đại học CAND” làm đề tài luận án. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các giải pháp QLĐNGV theo quan điểm quản lý NNL nhằm đảm bảo đội ngũ giảng viên phù hợp về số lượng và chất lượng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của các trường đại học CAND. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý đội ngũ GV ở các trường đại học CAND. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Giải pháp quản lý đội ngũ GV của các trường đại học CAND theo tiếp cận quản lý NNL. 4. Giả thuyết khoa học QLĐNGV ở các trường đại học CAND hiện nay vẫn còn nhiều bất cập do ảnh hưởng của quản lý hành chính nhân sự. Trong xu thế đổi mới QLGD đại học hiện nay, nếu áp dụng tiếp cận quản lý NNL trong quản lý ĐNGV và thực hiện đồng bộ các giải pháp như: Xây dựng chiến lược phát triển NNL của đơn vị; đổi mới tuyển dụng, sử dụng đội ngũ; xây dựng quy trình đánh giá và sàng lọc; đổi mới đào tạo, bồi dưỡng; đổi mới chế độ chính sách đối với ĐNGV thì ĐNGV của các trường đại học CAND sẽ trở nên phù hợp hơn về số lượng và chất lượng, qua đó góp phần quan trọng nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu tổng quan cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ giảng viên đại học. 5.2. Nghiên cứu khảo sát, đánh giá thực trạng QLĐNGV các trường đại học CAND. 5.3. Đề xuất các giải pháp QLĐNGV các trường đại học CAND, đồng thời, tiến hành khảo nghiệm nhằm khẳng định tính khoa học, sự cần thiết và tính khả thi của một số giải pháp đã đề xuất. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận 3
15. Tiếp cận phương pháp lịch sử - logic cho phép nghiên cứu những vấn đề cơ bản của sự hình thành và phát triển của QLNNL trong điều kiện lịch sử và theo những mốc thời gian cụ thể, những mặt hạn chế, nguyên nhân và lô gíc phát triển của QLNNL. Tiếp cận mục tiêu là đích cần đạt tới, làm mốc để định hướng cho các hoạt động quản lý ĐNGV, hướng tới sự phù hợp của việc quản lý ĐNGV trong tổng thể quản lý nhà trường khi áp dụng QLNNL. Những mục tiêu đó do các Nghị quyết của Đảng, của Chính phủ và các văn bản quy định trên nền tảng quy mô, chất lượng và hiệu quả của GDĐH. Đồng thời quản lý ĐNGV theo tiếp cận QLNNL nhằm tạo điều kiện cho GV đạt được kết quả tốt thông qua tích lũy kiến thức đúng, đạt chuẩn theo quy định, hoàn thiện kỹ năng nghề nghiệp Tiếp cận hệ thống cho phép xem xét các nội dung nghiên cứu quản lý ĐNGV như một nhân tố trong hệ thống hoàn chỉnh và mối quan hệ tương tác giữa các nhân tố. Đối tượng nghiên cứu là các giải pháp quản lý ĐNGV và những nhân tố ảnh hưởng, chi phối các đối tượng mà trong quá trình nghiên cứu các đối tượng buộc các nhà nghiên cứu phải đề cập được gọi là khách thể nghiên cứu, chính là công tác quản lý ĐNGV ở các trường đại học. 6.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 6.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phối hợp các phương pháp phân tích - tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa, khái quát hóa lý thuyết trong quá trình nghiên cứu các tài liệu liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. Tác gỉả sẽ dựa vào các công trình nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực, phát triển nguồn nhân lực, về lãnh đạo và QLGD; Các tài liệu lý luận liên quan gồm: Các tác phẩm kinh điển của Chủ nghĩa Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh; Các văn kiện của Đảng và Nhà nước ta về giáo dục đào tạo và ngành CAND; Các tác phẩm về Tâm lý học, QLGD, Giáo dục học, Kinh tế giáo dục học, GDĐH, ; Các tạp chí, tập san, nghiên cứu khoa học giáo dục, nghiên cứu phát triển giáo dục, ; kiến thức và kinh nghiệm của bản thân được tích lũy trong quá trình công tác để tổng hợp, thống kê, phân tích và làm cơ sở lí luận cho việc xây dựng khung lí luận, phương pháp nghiên cứu, công cụ nghiên cứu và xây dựng các biện pháp. 4
16. 6.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.2.1. Phương pháp điều tra Sử dụng phiếu hỏi các cán bộ quản lý, GV các trường đại học CAND để đánh giá thực trạng quản lý ĐNGV của các trường này về các nội dung: Thực trạng ĐNGV các trường đại học CAND, thực trạng quản lý ĐNGV các trường đại học CAND, các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng này. 6.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn về những nội dung nghiên cứu của đề tài, trao đổi trực tiếp với một số cán bộ quản lý, giảng viên đang trực tiếp quản lý và giảng dạy tại các trường đại học CAND. 6.2.2.3. Phương pháp chuyên gia Thu thập ý kiến của các chuyên gia về nội dung nghiên cứu của đề tài; Xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến chuyên gia về tính cần thiết và khả thi của các giải pháp quản lý ĐNGV các trường đại học CAND đã đề xuất. 6.2.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tổng kết các kinh nghiệm từ quản lý ĐNGV các trường đại học nói chung và đại học CAND nói riêng ở một số nước trên thế giới như Hoa Kỳ, Châu âu, Canada, Trung Quốc, Úc. 6.2.2.5. Phương pháp thử nghiệm Tiến hành thử nghiệm nhằm kiểm nghiệm một số nội dung của các giải pháp đề xuất. 6.3. Các phương pháp bổ trợ - Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học. - Phương pháp sử dụng các phần mềm tin học. 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Đề tài chỉ giới hạn QLĐNGV của các trường đại học CAND theo tiếp cận quản lý NNL. 7.2. Giới hạn về khách thể điều tra và địa bàn khảo sát Cán bộ quản lý và giảng viên các cơ sở đào tạo thuộc lực lượng CAND gồm: (i) Học viện Cảnh sát nhân dân; (ii) Học viện An ninh nhân dân; (iii) Trường Đại học Cảnh sát nhân dân; (iv) Trường Đại học An ninh nhân dân. 5
17. 8. Những luận điểm bảo vệ - ĐNGV các trường đại học CAND còn thiếu về số lượng, mất cân đối về độ tuổi, ngành nghề và trình độ đào tạo, chất lượng chuyên môn còn thấp so với yêu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao của ngành CAND. - Tiếp cận QLNNL là tiếp cận hiện đại và phú hợp đối với quản lý ĐNGV trong các trường đại học CAND - Nghiên cứu đề xuất áp dụng đồng bộ các giải pháp quản lý ĐNGV các trường đại học CAND theo tiếp cận quản lý NNL sẽ đáp ứng nhu cầu về số lượng, cơ cấu, chất lượng ĐNGV theo yêu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao của ngành CAND. 9. Đóng góp mới của luận án - Phân tích, khái quát và hệ thống hóa các nội dung liên quan đến sự sự phù hợp, cần thiết, hiệu quả của quản lý ĐNGV các trường đại học CAND theo tiếp cận QLNNL. - Xác định được thực trạng các vấn đề đã và đang đặt ra (cần phải giải quyết) trong quản lý ĐNGV của các trường đại học CAND. - Xây dựng được các giải pháp quản lý ĐNGV các trường đại học CAND trong giai đoạn hiện nay theo tiếp cận QLNNL theo yêu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao của ngành CAND. 10. Bố cục luận án Ngoài phần mở đầu (trình bày các vấn đề chung), kết luận và đề xuất, luận án có 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đội ngũ giảng viên đại học Chương 2: Thực trạng quản lý đội ngũ giảng viên các trường đại học CAND Chương 3: Nội dung các giải pháp quản lý đội ngũ giảng viên trong các trường đại học CAND 6
18. Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ở nước ngoài Các công trình nghiên cứu của Ngân hàng Phát triển Châu Á (Asian Development Bank – ADB) mà công trình tiêu biểu là: "Phục vụ và duy trì: cải thiện hành chính công trong một thế giới cạnh tranh" [61]. Nội dung cuốn sách nêu lên bức tranh tổng thể của nền hành chính công, đặc biệt trong phần II của cuốn sách, đã trình bày về việc huy động và sử dụng các nguồn tài chính, vật chất và nhân lực của chính quyền, quản lý tài chính ở chính quyền trung ương và chính quyền địa phương, mua sắm, việc làm và chính sách bồi thường, quản lý nhân sự và đào tạo. Mặc dù đây là công trình khá rộng, nhưng nghiên cứu nội dung này sẽ phục vụ đắc lực trong việc gắn chức trách của viên chức công đối với GV. Hội nghị Thế giới về GDĐH thế kỷ 21 do UNESCO tổ chức đã khẳng định một chính sách mạnh mẽ về phát triển đội ngũ và coi đó là yếu tố quan trọng đối với các trường đại học. Hội nghị khuyến cáo các quốc gia cần xây dựng các chính sách rõ ràng đối với GV đại học, sao cho có thể cập nhật và nâng cao kỹ năng của họ, khuyến khích sự cải tiến về chương trình đào tạo, phương pháp dạy và học với tình trạng tài chính và nghiệp vụ thích hợp để đạt chất lượng cao trong nghiên cứu và giảng dạy [80]. Trong tác phẩm “Đánh giá sự nghiệp công cộng”, tác giả Ngô Cương đề cập đến những vấn đề về quản lý trường đại học trong đó có quản lý, đánh giá ĐNGV [24] đã cung cấp một cách nhìn tổng quan về công tác quản lý đại học trong GDĐH, trong đó có ba chủ đề cơ bản: quản lý tài chính, QLĐNGV và quản lý diện tích sử dụng của trường đại học. Có thể nói rằng, công trình nghiên cứu của nước ngoài mang tính hệ thống, khá đầy đủ và "gần" với lĩnh vực nghiên cứu của đề tài luận án phải kể đến tài liệu “Quản lý trường đại học trong giáo dục đại học” của Bikas C.Sanyal, Micheala Martin, Susan D’Antoni thuộc Viện Quy hoạch giáo dục Quốc tế IIEP [5]. Tài liệu này dành cho các nhà quy hoạch giáo dục, CBQL trường đại học và các nhà nghiên 7
19. cứu về QLGD. Với những mô đun về quản lý trường đại học trong giáo dục đại học (GDĐH) đã cung cấp một cách nhìn khái quát về công tác QLGD trong GDĐH và theo đó đã làm nổi bật ba chủ đề cơ bản: quản lý tài chính, quản lý cán bộ giảng dạy và quản lý diện tích sử dụng. Tuy nhiên, sau thời gian 10 năm tồn tại, tính thời sự và một số nội dung của tài liệu không còn phù hợp với bối cảnh hiện nay. 1.1.2. Ở Việt Nam Các công trình nghiên cứu trong nước mang tính hệ thống, khá đầy đủ và "gần" với lĩnh vực nghiên cứu của đề tài luận án phải kể đến các luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ. Đây cũng là nhóm công trình đồ sộ về số lượng và nghiên cứu khá toàn diện về vấn đề liên quan đến quản lý đội ngũ nói chung, quản lý đội ngũ cho GDĐH nói riêng. Luận án tiến sĩ của tác giả Trần Thị Bạch Mai: "Cơ sở lý luận và thực tiễn của các giải pháp tăng cường vai trò đội ngũ cán bộ nữ trong hoạt động quản lý nhà trường đại học" [60], đã có những phân tích khá sắc sảo về hiện trạng quản lý trường Đại học và sự tham gia của đội ngũ cán bộ nữ vào hoạt động quản lý trường Đại học Việt Nam, đồng thời tác giả cũng đề xuất hệ thống giải pháp nhằm tăng cường vai trò tham gia của đội ngũ cán bộ nữ trong hoạt động nhà trường. Với cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu phù hợp, luận án đã cho người đọc những gợi ý quan trọng trong hoạt động quản lý nói chung và hoạt động quản lý đội ngũ cán bộ nữ nói riêng trong trường đại học. Tuy nhiên, đối tượng đề cập của luận án là cán bộ nữ trong hoạt động quản lý nhà trường, nên chỉ tồn tại một số nét tương đồng với đề tài luận án. Luận án tiến sĩ chuyên ngành QLGD của tác giả Nguyễn Thị Tuyết: "Cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học ở các trường đại học Việt Nam theo định hướng bình đẳng giới” [76], đã xây dựng các luận cứ khoa học cho việc tăng cường bình đẳng giới trong hoạt động nghiên cứu khoa học, phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp quản lý nhằm tăng cường bình đẳng giới trong hoạt động nghiên cứu khoa học ở các trường đại học Việt Nam. Do công trình chỉ đề cập đến đối tượng nữ GV và chỉ nghiên cứu dưới góc độ nghiên cứu khoa học theo định hướng bình đẳng giới nên phản ảnh một khía cạnh hẹp của đề tài luận án. Quản lý ĐNGV tiếp cận theo hướng quản lí NNL có công trình "Đánh giá GV đại học" của tác giả Nguyễn Đức Chính [18], trong công trình này tác giả đã nêu hệ 8
20. thống các phương pháp, tiêu chí đánh giá GV. Tuy nhiên, cần có các nghiêncứu thêm để bổ sung cho hệ thống tiêu chí dùng cho GV các trường đại học CAND. Luận án tiến sĩ chuyên ngành QLGD của tác giả Trịnh Ngọc Thạch với đề tài: "Hoàn thiện mô hình quản lý đào tạo NNL chất lượng cao trong các trường đại học Việt Nam” đã xây dựng các luận cứ, luận giải để hoàn thiện mô hình quản lý đào tạo NNL chất lượng cao trong các trường đại học Việt Nam trên cơ sở phân tích lý luận, bài học kinh nghiệm quốc tế và khảo sát thực tiễn tại Việt Nam. Tuy nhiên, kết quả của luận án này chỉ có tác dụng tham khảo nhất định vì chủ yếu đề cập đến mô hình quản lý đào tạo NNL, chưa đề cập nhiều đến QLĐNGV [66]. Luận án tiến sĩ chuyên ngành QLGD của tác giả Trần Xuân Bách (2009) với đề tài: “Đánh giá GV đại học theo hướng chuẩn hóa trong giai đoạn hiện nay” [2], đề xuất phương pháp và quy trình đánh giá GV đại học theo hướng chuẩn hóa để các cơ sở GDĐH áp dụng vào việc đánh giá GV của đơn vị mình góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ GV trong giai đoạn hiện nay. Luận án tiến sỹ chuyên ngành QLGD của tác giả Nguyễn Thị Thu Thủy với đề tài “Quản lý đào ạt o GV lý luận chính trị đáp ứng yêu cầu thời kỳ đổi mới hiện nay” [70], nghiên cứu thực tiễn quản lý đào tạo GV lý luận chính trị ở nước ta hiện nay. Đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo nhằm khắc phục những bất cập và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo giảng dạy lý luận đáp ứng những đòi ỏh i của thời kỳ đổi mới hiện nay. Đề tài: “Nghiên cứu đổi mới hệ thống tổ chức trường đại học Việt Nam theo hướng tăng cường tự chủ và trách nhiệm xã hội” (Vũ Ngọc Hải, chủ nhiệm, 2008) và bài viết trên Kỷ yếu Hội thảo GDĐH Việt Nam – Hội nhập và Thách thức của Bộ GD&ĐT năm 2004; Tạp chí Đại học và Trung học chuyên nghiệp, số 6/1999 của tác giả Lâm Quang Thiệp có tiêu đề “Quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của trường đại học” [67]; các bài viết của tác giả Đặng Xuân Hải đăng trên tạp chí Giáo dục với tiêu đề: “Một số yếu tố ảnh hưởng đến quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của trường đại học” số 69, tháng 10/2003 [39] và “Mối quan hệ giữa vai trò quản lý nhà nước về giáo dục và quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các trường đại học”, số 76, tháng 1/2004 [40]; Tạp chí Giáo dục, số ra 117 tháng 7/2005 của tác giả Vương Thanh Hương với tiêu đề: "Quyền tự chủ của các trường đại học trong bối cảnh toàn cầu hóa" [49], hay bài viết của tác giả Nguyễn Viết Sự: "Cơ sở khoa học và giải 9
21. pháp nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học cho giảng viên các trường sư phạm kỹ thuật" đăng trên tạp chí Khoa học giáo dục, số 13, ngày 13/10/2006 [65]. Cuốn sách “Phương pháp lãnh đạo và quản lý nhà trường hiệu quả” (sách dịch) của tác giả Nguyễn Văn Trường, năm 2004 đã được biên soạn công phu từ nguồn tài liệu nghiên cứu của các nhà khoa học giáo dục thuộc phân khoa Nghiên cứu giáo dục các trường đại học, viện nghiên cứu nổi tiếng trên thế giới [75]. Nội dung của cuốn sách đã đưa ra nhiều giải pháp khoa học, tiên tiến về những vấn đề đang là đề tài thời sự trong các hội thảo về QLGD Việt Nam, với cách tiếp cận từ nhiều góc độ như: quản lý nhân sự, tổ chức phối hợp các mục tiêu, chiến lược của nhà trường, quản lý chất lượng giảng dạy và học tập thực sự là nguồn tài liệu quý trong công tác QLGD nhà trường. Ở một phạm vi rộng hơn khi nghiên cứu quản lý nhân lực, các công trình thuộc lĩnh vực này khá phong phú và có mặt trên hầu hết các loại tài liệu như sách, kỷ yếu hội thảo, bài viết trên tạp chí, các đề tài khoa học, Rất khó khăn khi liệt kê đầy đủ các công trình thuộc nhóm này bởi khối lượng khá đồ sộ và phạm vi nghiên cứu rất rộng. Một số công trình tiêu biểu có liên quan đến đề tài luận án như cuốn sách: "Phát triển NNL giáo dục đại học Việt Nam" của tác giả Đỗ Minh Cương, Nguyễn Thị Doan [23] đề cập đến vai trò của con người và định hướng về phát triển nguồn lực con người nói chung, trong ngành giáo dục đào tạo nói riêng. Nội dung của cuốn sách đi sâu phân tích tính đặc thù trong sự phát triển NNL của GDĐH, đồng thời kiến nghị một số giải pháp chủ yếu về phát triển NNL GDĐH Việt Nam. Tuy nhiên, những giải pháp đề xuất chỉ mang tính khai phá, chủ yếu về định tính và phổ quát cho GĐĐH Việt Nam. Như vậy, các công trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh về quản lý nhân lực, điều hành nhân lực ngành giáo dục nói chung (trong đó có ĐNGV) từ quản lý vĩ mô đến cơ chế, chính sách, chế độ, tiêu chuẩn định mức cụ thể. Tuy nhiên, hiện còn thiếu các công trình nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện về QLĐNGV các trường đại học CAND với những nội dung cụ thể như: vấn đề tuyển dụng, sử dụng ĐNGV, chính sách đối với ĐNGV, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng ĐNGV, đánh giá ĐNGV, 1.2. Quản lý và quản lý nguồn nhân lực 1.2.1. Quản lý 10