Khóa luận Hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long

Nội dung text: Khóa luận Hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long

1. BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HẠN CHẾ RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ THEO PHƯƠNG PHÁP TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN DẦU KHÍ TOÀN CẦU Sinh viên thực hiện : Nguyễn Hải Tùng Mã sinh viên : A16244 Chuyên nghành : Tài Chính –Ngân Hàng HÀ NỘI – 2014
2. LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tại trường Đại học Thăng Long cũng như trong suốt thời gian thực tập tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu khí Toàn cầu chi nhánh Thăng Long, em đã học hỏi được nhiều kiến thức cơ bản và những kinh nghiệm bổ ích cho bản thân mình, đó chính là nền tảng vững chắc để em bước vào công việc thực tế một cách tốt đẹp. Để hoàn thành bài luận văn này, trước tiên, em xin trân trọng cảm ơn đến Ban Giám Hiệu nhà trường và cùng toàn thể các Thầy Cô trường Đại học Thăng Long, đặc biệt là các Thầy Cô trong khoa Kinh tế Quản lý đã dậy dỗ cho em trong suốt quá trình học tập. Bên cạnh đó, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám Đốc Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long cùng các anh chị phòng Thanh toán Quốc tế, những người đã giúp đỡ em trong việc thu thập, tìm tài liệu cũng như những lời khuyên quý giá để luận văn có được những số liệu cập nhật, đầy đủ. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn đến cô Nguyễn Thị Thúy – người đã đồng hành giúp đỡ và hướng dẫn tận tình cho em trong suốt quá trình làm luận văn tốt nghiệp này. Lời cuối cùng, em xin kính chúc tập thể Thầy Cô giáo nhà trường dồi dào sức khỏe để tiếp tục giảng dạy nhằm xây dựng trường mình thành trường Đại học chất lượng hàng đầu trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Thang Long University Library
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Nguyễn Hải Tùng
4. MỤC LỤC CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ ................. 1 1.1. Tổng quan về phương thức thanh toán tín dụng chứng từ .......................... 1 1.1.1. Khái niệm ........................................................................................................... 1 1.1.2. Phân loại thư tín dụng ...................................................................................... 2 1.1.3. Các bên có liên quan trong phương thức tín dụng chứng từ ......................... 7 1.1.4. Quy trình nghiệp vụ phương thức thanh toán tín dụng chứng từ .................. 8 1.1.5. Ưu nhược điểm của phương thức tín dụng chứng từ ..................................... 9 1.2. Rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ ........................................................................................................... 11 1.2.1. Khái niệm ......................................................................................................... 11 1.2.2. Các loại rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ ................................................................................................. 11 1.2.3. Biểu hiện của rủi ro thanh toán thư tín dụng ................................................ 17 1.2.4. Các chỉ tiêu phản ánh rủi ro thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ ....................................................................................................................... 18 1.2.5. Ý nghĩa của việc hạn chế rủi ro tín dụng chứng từ ...................................... 19 1.2.6. Các nguyên nhân gây ra rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ ............................................................................................ 19 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................................ 22 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN DẦU KHÍ TOÀN CẦU CHI NHÁNH THĂNG LONG.................................................................. 23 2.1. Tổng quan về Ngân Hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu ....... 23 2.1.1. Những nét chính về Ngân Hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu .......................................................................................................................... 23 2.1.2. Các thành tựu đạt được ................................................................................... 25 2.1.3. Cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ của các phòng ban ........................................... 25 2.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long ......................................................... 30 2.2.1. Hoạt động huy động vốn ................................................................................. 30 2.2.2. Hoạt động sử dụng vốn ................................................................................... 32 Thang Long University Library
5. 2.2.3. Các hoạt động khác tại Ngân hàng GP.Bank chi nhánh Thăng Long ........ 34 2.2.4. Kết quả hoạt động kinh doanh ........................................................................ 34 2.3. Thực trạng rủi ro theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long ........... 35 2.3.1. Quy trình thanh toán quốc tế bằng phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng GP. Bank ................................................................................................ 35 2.3.2. Hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long .................................................................. 42 2.3.3. Thực trạng rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long .......................................................................................... 44 2.4. Đánh giá về rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long ................................................................................... 52 2.4.1. Những kết quả đạt được trong hoạt động thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng GP.Bank chi nhánh Thăng Long ................. 52 2.4.2. Những tồn tại dẫn đến rủi ro trong phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng GP.Bank chi nhánh Thăng Long .......................................................... 54 2.5. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long ................................................................................... 55 2.5.1. Nguyên nhân khách quan ............................................................................... 55 2.5.2. Nguyên nhân chủ quan ................................................................................... 57 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................................ 58 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN DẦU KHÍ TOÀN CẦU TẠI CHI NHÁNH THĂNG LONG ................................................. 59 3.1. Định hướng và triển vọng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long ........... 59 3.2. Định hướng chung .......................................................................................... 59 3.3. Định hướng phát triển thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long ......................................................................................... 60
6. 3.4. Giải pháp hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long ................................................................................... 61 3.4.1. Xây dựng đội ngũ cán bộ tại ngân hàng có trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp ..................................................................................................... 61 3.4.2. Phòng ngừa rủi ro hối đoái ............................................................................. 63 3.4.3. Phòng ngừa rủi ro đạo đức ............................................................................. 63 3.4.4. Tăng cường hợp tác quốc tế trong thanh toán quốc tế .................................. 64 3.4.5. Phòng ngừa rủi ro về kinh tế, chính trị, pháp lý ........................................... 65 3.4.6. Thành lập quỹ dư phòng rủi ro cho hoạt động thanh toán quốc tế .............. 65 3.5. Một số kiến nghị ............................................................................................. 66 3.5.1. Kiến nghị đối với chính phủ ........................................................................... 66 3.5.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ........................................................ 66 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................................ 67 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 68 Thang Long University Library
7. DANH MỤC VIẾT TẮT Kí hiệu viết tắt Tên đầy đủ BCT Bộ chứng từ ISP98 International Standby Practice 98 Quy tắc thực hành thư tín dụng dự phòng Quốc tế 98 L/C Thư tín dụng NH Ngân hàng NK Nhập khẩu XK Xuất khẩu XNK Xuất nhập khẩu SWIFT Society for Worldwide Interbank and Financial Telcommunication Hiệp hội viễn thông liên ngân hàng và các tổ chức tài chính quốc tế TTV Thanh toán viên UCP The Uniform Customs and Practice for Documentary Credits Quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ MỘT SỐ MẪU ĐIỆN SWIFT TRONG NGHIỆP VỤ THƯ TÍN DỤNG L/C Ngân hàng đã Ngân hàng Nội dung nghiệp vụ trao đổi khóa chưa trao đổi SWIFT khóa SWIFT 1. Mở L/C MT 700/701 0 2. Tu chỉnh L/C, hủy L/C MT 707 0 3. Thông báo từ chối chứng từ có sai biệt MT 734 MT 999 4. Các nội dung khác liên quan tới L/C MT 799 MT 999 5. Thông báo sai biệt MT 750 MT 999 (Nguồn: Giáo trình thanh toán quốc tế của ThS. Thân Tôn Trọng Tín)
8. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ Bảng 1.1. So sánh giữa thư tín dụng thương mại và thư tín dụng dự phòng .................. 7 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của GP.Bank chi nhánh Thăng Long ................................. 26 Bảng 2.1. Hoạt động huy động vốn giai đoạn 2011 – 2013 .......................................... 30 Bảng 2.2. Tỷ trọng vốn chủ sở hữu theo loại tiền ......................................................... 30 Bảng 2.3. Tình hình cho vay giai đoạn 2011 – 2013 ..................................................... 32 Bảng 2.4. Tỷ trọng cho vay theo các chỉ tiêu ................................................................ 32 Bảng 2.5. Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh Thăng Long .......................... 34 Bảng 2.6. Bảng phí dịch vụ của Ngân hàng GP.Bank đối với L/C xuất khẩu .............. 37 Bảng 2.7. Bảng phí dịch vụ của Ngân hàng GP.Bank đối với L/C nhập khẩu ............. 41 Bảng 2.8. Hoạt động thanh toán quốc tế giai đoạn 2011- 2013 .................................... 42 Biểu đồ 2.1. Tỷ trọng các phương thức thanh toán quốc tế giai đoạn 2011 – 2013...... 43 Biểu đồ 2.2. Diễn biến tỷ giá USD/VNĐ năm 2012 ..................................................... 48 Bảng 2.9. Bảng chỉ tiêu về mức ký quỹ ........................................................................ 51 Bảng 2.10. Tình hình nợ quá hạn L/C tại Ngân hàng GP.Bank chi nhánh Thăng Long ...................................................................................................................... 52 Thang Long University Library
9. LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong điều kiện hội nhập kinh tế toàn cầu, các quốc gia đang gia sức phát triển nền kinh tế thị trường mở cửa, hội nhập cả bề rộng lẫn bề sâu, trong bối cảnh đó thanh toán quốc tế nổi lên như một chiếc cầu nối giữa kinh tế trong nước và nước ngoài, có tác dụng bôi trơn hoạt động xuất nhập khẩu, dịch vụ, đầu tư nước ngoài. Hoạt động thanh toán quốc tế ngày càng được khẳng định trong hoạt động kinh tế quốc dân nói chung và hoạt động kinh tế đối ngoại nói riêng. Đặc biệt hơn trong bối cảnh hiện nay, mỗi quốc gia đều đặt hoạt động kinh tế đối ngoại lên hàng đầu, và là con đường tất yếu trong chiến lước phát triển kinh tế. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế trên, chính điều này đã làm cho vài trò của thanh toán quốc tế được nâng cao, do đó đòi hỏi phải làm việc nhiều hơn tính chuyên nghiệp cao hơn trong việc hỗ trợ và thúc đẩy hoạt động kinh doanh. Cho đến nay, các doanh nghiệp trong nước và ngoài nước khi quan hệ mua bán với nhau thường sử dụng các hình thức thanh toán như: Ghi sổ (Open Account), Chuyển tiền (Remittance), Nhờ thu (Collection of payment), Tín dụng chứng từ (Doccumentary Credit) Trong đó, nổi bật nhất là phương thức tín dụng chứng từ, vì phương thức này đảm bảo an toàn cho các bên tham gia. Chính những ưu điểm nổi bật này ma phương thức tín dụng chứng từ được ưa chuộng hơn. Ước tính có khoảng 80% các hợp đồng ngoại thương thỏa thuận phương thức thanh toán bằng tín dụng thư không hủy ngang. Bản thân phương thức thanh toán tín dụng đã tỏ ra ưu việt, song nó không phải là phương thức thanh toán tránh được rủi ro cho các bên tham gia một cách tuyệt đối. Thực tế cho thấy, các bên tham gia của Việt Nam bước vào thị trường thế giới đa phần là mới lạ, kinh nghiệm còn non trẻ. Trong điều kiện đú, các ngân hàng và các doanh nghiệp đã gặp nhiều khó khăn khi phát sinh những rủi ro trong thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ, có trường hợp bị thiệt hại lên đến cả triệu đụla. Do vậy, việc hoàn thiện và phát triển công tác thanh toán quốc tế, cụ thể là nghiên cứu và phòng chống rủi ro trong thanh toán tín dụng chứng từ là một trong những mối quan tâm thường xuyên của mỗi ngân hàng. Chỉ trong vài năm đi vào hoạt động, Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long đã triển khai và thực hiện tốt các nghiệp vụ thanh toán quốc tế nói chung và nghiệp vụ tín dụng chứng từ nói riêng, song việc hoàn thiện và phát triển nghiệp vụ này còn gặp không ít khó khăn. Vì thế, trong thời gian thực tập tại ngân hàng, dựa trên kiến thức đã học và qua nghiên cứu tài liệu, em đã lựa chọn đề tài: “Hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín
10. dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long”. 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích của đề tài là đưa ra một cái nhìn về rủi ro trong thanh toán quốc tế bằng phương thức Tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu khí Toàn cầu chi nhánh Thăng Long và đề xuất một số giải pháp để nhằm hạn chế và phòng ngừa những rủi ro đó xảy ra. 3. Phạm vi nghiên cứu Tìm hiểu các rủi ro trong phương thức thanh toán Tín dụng chứng từ và đưa ra một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro khi sử dụng phương thức này tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long từ giai đoạn 1/1/2011 đến 31/12/2013 4. Phương pháp nghiên cứu Đảm bảo tính khoa học và khách quan, các phương pháp được sử dụng song hành và đan xen lẫn nhau: Phương pháp thống kê: thu thập số liệu, làm cơ sở phân tích và xử lý số liệu. Phương pháp quan sát để hiểu rõ hơn các bước thực hiện khi khách hàng đến giao dịch tại chi nhánh Thăng Long 5. Kết cấu của đề tài Chương 1: Cơ sở lý luận rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ. Chương 2: Thực trạng rủi ro thanh toán tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long. Chương 3: Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Dầu Khí Toàn Cầu chi nhánh Thăng Long. Do thời gian tìm hiểu và kiến thức còn hạn chế, cũng như kinh nghiệm thực tế chưa tích lũy được nhiều, chắc chắn luận văn của em sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em mong nhận được ý kiến đánh giá và những lời nhận xét, góp ý chân thành của Quý Thầy Cô, và các anh chị tại Chi nhánh Thăng Long để giúp em có thêm cơ hội học hỏi nhằm vận dụng vào thực tế tốt hơn. Thang Long University Library