Khóa luận Giải pháp phát triển phương thức thanh toán quốc tế tín dụng chứng từ tại Ngân hàng TMCP bưu điện Liên Việt

Nội dung text: Khóa luận Giải pháp phát triển phương thức thanh toán quốc tế tín dụng chứng từ tại Ngân hàng TMCP bưu điện Liên Việt

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN MAI LY MÃ SINH VIÊN : A12721 CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG HÀ NỘI - 2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT Giáo viên hướng dẫn : Th.S Ngô Khánh Huyền Sinh viên thực hiện : Nguyễn Mai Ly Mã sinh viên : A12721 Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng HÀ NỘI – 2012 Thang Long University Library
3. LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới cô giáo – Thạc sỹ Ngô Khánh Huyền đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và góp ý để em có thể hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo trong bộ môn Kinh tế - trường Đại học Thăng Long đã truyền đạt cho em những kiến thức quý báu làm nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận của em được dễ dàng hơn. Đồng thời, em cũng xin chân thành cảm ơn Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt đã tạo điều kiện, giúp đỡ em trong quá trình tìm hiểu thực tế tại ngân hàng, cảm ơn chị Nguyễn Thị Liễu đã tận tình chỉ bảo em trong quá trình thực tập. Trong quá trình thực hiện khóa luận tốt nghiệp, tuy đã nỗ lực và cố gắng nhưng do kiến thức và khả năng nghiên cứu còn hạn hẹp nên khóa luận của em chắc chắn sẽ có nhiều thiếu sót. Em hi vọng khóa luận tốt nghiệp này sẽ nhận được sự chấp nhận, đánh giá và góp ý của quý thầy cô . Em xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, tháng 08/2012 Sinh viên Nguyễn Mai Ly
4. MỤC LỤC Trang CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ THANH TOÁN QUỐC TẾ THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ ....................................................................................... 1 1.1. Thanh toán quốc tế và vai trò của thanh toán quốc tế ...................................... 1 1.1.1. Khái niệm thanh toán quốc tế ............................................................................ 1 1.1.2. Vai trò của thanh toán quốc tế ........................................................................... 2 1.1.2.1. Đối với nền kinh tế ............................................................................................ 2 1.1.2.2. Đối với hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại ....................... 3 1.1.2.3. Đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu ....................................................... 4 1.1.3. Một số phương thức thanh toán quốc tế chủ yếu ............................................. 4 1.1.3.1. Phương thức chuyển tiền ................................................................................. 4 1.1.3.2. Phương thức nhờ thu ....................................................................................... 6 1.1.3.3. Phương thức tín dụng chứng từ ........................................................................ 7 1.2. Thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ ................................ 8 1.2.1. Khái niệm phương thức thanh toán tín dụng chứng từ ................................... 8 1.2.2. Cơ sở pháp lý cho hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ ........................................................................................................................ 8 1.2.3. Thư tín dụng chứng từ (L/C) ........................................................................... 10 1.2.3.1. Khái niệm thư tín dụng chứng từ .................................................................... 10 1.2.3.2. Nội dung của thư tín dụng ............................................................................. 10 1.2.3.3. Đặc điểm của thư tín dụng chứng từ .............................................................. 11 1.2.3.4. Phân loại........................................................................................................ 13 1.2.4. Quy trình thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ ............. 14 1.2.4.1. Các bên tham gia ............................................................................................ 14 1.2.4.2. Quy trình nghiệp vụ tín dụng chứng từ .......................................................... 15 1.2.5. Lợi ích và rủi ro cho các bên tham gia thực hiện phương thức tín dụng chứng từ .................................................................................................................................. 16 1.2.5.1. Đối với người nhập khẩu ................................................................................ 16 1.2.5.2. Đối với người xuất khẩu ................................................................................. 17 1.2.5.3. Với ngân hàng mở thư tín dụng ...................................................................... 18 1.2.5.4. Đối với các ngân hàng khác ........................................................................... 20 1.3. Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ.. ................................................................................................................................ 21 1.3.1. Khái niệm phát triển trong thanh toán quốc tế ............................................... 21 1.3.2. Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ.. ................................................................................................................................ 22 Thang Long University Library
5. 1.3.2.1. Chỉ tiêu định lượng:........................................................................................ 22 1.3.2.2. Chỉ tiêu định tính: ........................................................................................... 23 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................................... 24 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ Ở NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT........................................................................................................................... 25 2.1. Giới thiệu chung về Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ........................... 25 2.1.1. Giới thiệu khái quát về ngân hàng, cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý ......... 25 2.1.2. Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng ........................................................... 29 2.1.3. Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng trong giai đoạn 2009 - 2011 .............................................................................................................................. 29 2.1.3.1. Hoạt động huy động vốn ................................................................................. 30 2.1.3.2. Hoạt động tín dụng ......................................................................................... 33 2.1.4. Giới thiệu về hoạt động Thanh toán quốc tế ................................................... 37 2.2. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ ở Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ............................................................ 38 2.2.1. Khái quát về tình hình hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ...................................................................................................... 38 2.2.2. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ............................................................ 43 2.2.2.1. Thư tín dụng nhập khẩu .................................................................................. 46 2.2.2.2. Thư tín dụng xuất khẩu ................................................................................... 55 2.2.2.3. Về cơ sở hạ tầng và công nghệ ngân hàng ..................................................... 62 2.2.2.4. Về quan hệ với ngân hàng đại lý .................................................................... 63 2.3. Đánh giá hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ ở Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ................................................................. 64 2.3.1. Những thành tựu đạt được .............................................................................. 64 2.3.2. Những tồn tại và hạn chế ................................................................................. 66 2.3.2.1. Những hạn chế từ phía khách hàng giao dịch ................................................ 66 2.3.2.2. Những hạn chế từ phía ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ...................... 67 2.3.2.3. Về phía chính sách của Nhà nước .................................................................. 69 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................................... 71 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG TMCP BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT ..................................................................................................... 72 3.1. Định hướng hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt trong năm 2012 .......................................................................................................... 72
6. 3.1.1. Định hướng chung ........................................................................................... 72 3.1.2. Định hướng phát triển lĩnh vực thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt .............................................................................................................. 73 3.2. Một số giải pháp nhằm phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt ...................... 74 3.2.1. Có chính sách khách hàng hợp lý và tăng cường các công tác phân tích đối thủ cạnh tranh. ........................................................................................................... 74 3.2.2. Nâng cao năng lực của thanh toán viên ........................................................ 76 3.2.3. Chính sách tăng cường hoạt động Marketing ngân hàng và thực hiện tốt công tác quản trị điều hành ................................................................................................ 77 3.2.4. Đẩy mạnh tài trợ hoạt động xuất nhập khẩu .................................................. 78 3.2.5. Đa dạng hoá các sản phẩm dịch vụ ngân hàng .............................................. 78 3.2.6. Mở rộng mạng lưới hoạt động ......................................................................... 79 3.2.7. Hiện đại hoá công nghệ ngân hàng ................................................................ 79 3.2.8. Hoàn thiện quy trình nghiệp vụ L/C................................................................ 80 3.3. Một số kiến nghị .................................................................................................. 81 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ ............................................................................ 81 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ......................................................... 83 3.3.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt .............................. 85 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................................... 87 KẾT LUẬN .......................................................................................................................... 88 Thang Long University Library
7. DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ BCT Bộ chứng từ CVKH Chuyên viên khách hàng CVTT Chuyên viên thanh toán L/C Letter of credit – Thư tín dụng LienVietBank Ngân hàng thương mại cổ phần Liên Việt LienVietPostBank Ngân hàng thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt NHCK Ngân hàng chiết khấu NHNN Ngân hàng nhà nước NHPH Ngân hàng phát hành NHTB Ngân hàng thông báo NHTM Ngân hàng thương mại NHXN Ngân hàng xác nhận TDCT Tín dụng chứng từ TMCP Thương mại cổ phần TTTT Trung tâm thanh toán XNK Xuất nhập khẩu USD Đô la Mỹ VND Việt Nam đồng VNPost Tổng công ty Bưu chính Việt Nam VPSC Công ty Dịch vụ tiết kiệm bưu điện
8. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ BẢNG Trang Bảng 2.1. Tình hình huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt............ 30 Bảng 2.2. Tình hình dư nợ tín dụng của LienVietPostBank giai đoạn 2009-2011 ...... 34 Bảng 2.3. Bảng số liệu về doanh số hoạt động thanh toán quốc tế 2009-2011 ............ 39 Bảng 2.4. Doanh số từng phương thức thanh toán quốc tế năm 2009 - 2011 .............. 41 Bảng 2.5. Tổng hợp số món và doanh số thanh toán L/C nhập khẩu năm 2009-2011 52 Bảng 2.6. Tổng hợp số món và doanh số thanh toán L/C xuất khẩu............................ 59 giai đoạn 2009 - 2011 ................................................................................................... 59 SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Quy trình nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ ..................................... 15 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của LienVietPostBank ....................................................... 28 BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Cơ cấu huy động vốn tiền gửi khách hàng theo đối tượng của LienVietPostBank ......................................................................................................... 32 Biểu đồ 2.2. Dư nợ cho vay theo đối tượng của LienVietPostBank ............................ 35 Biểu đồ 2.3. Dư nợ cho vay theo kỳ hạn của LienVietPostBank ................................. 36 Biểu đồ 2.4. Tỷ trọng từng phương thức thanh toán năm 2009 - 2011 ........................ 42 Biểu đồ 2.5. Tỷ trọng doanh số L/C hàng nhập và L/C hàng xuất tại LienVietPostBank ......................................................................................................... 45 Biểu đồ 2.6. Doanh số phát hành và thanh toán L/C trong giai đoạn 2009 - 2011 ...... 52 Biểu đồ 2.7. Doanh số hoạt động L/C xuất khẩu năm 2009 – 2011............................. 60 Thang Long University Library
9. LỜI MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Sau hơn 5 năm kể từ ngày gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nền kinh tế nước ta đã chứng kiến những chuyển biến tích cực và mạnh mẽ. Hoạt động giao thương mở rộng khiến nhu cầu làm ăn với các công ty nước ngoài của các doanh nghiệp tăng vọt, theo đó hoạt động thanh toán quốc tế đã trở nên cực kỳ quan trọng, có thể nói là không thể thiếu, là tất yếu khách quan để đáp ứng cho nhu cầu thương mại quốc tế của các doanh nghiệp. Các ngân hàng thương mại với vai trò là một trung gian tài chính, có mạng lưới chi nhánh bao trùm rộng khắp trong nước, cũng như có mạng lưới đại lí ở hầu hết các quốc gia đối tác trên phạm vi toàn cầu đã trở thành một chủ thể quan trọng trong hoạt động thanh toán quốc tế. Trong số các phương thức thanh toán quốc tế hiện nay do ngân hàng cung cấp, phương thức tín dụng chứng từ ngày càng được sử dụng phổ biến do tính hiệu quả và phù hợp của nó, bởi lẽ phương thức này đáp ứng được nhu cầu của hai phía: người bán sau khi thực hiện đầy đủ nghĩa vụ giao hàng của mình thì chắc chắn sẽ nhận được tiền còn người mua cũng sẽ chỉ phải trả tiền khi người bán giao hàng đúng hợp đồng. Chính vì vậy, tỷ trọng doanh số thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ luôn chiếm ưu thế trong những năm trở lại đây. Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt là một ngân hàng mới thành lập được 4 năm. Trong những năm qua, ngân hàng luôn tích cực tìm kiếm khách hàng và tìm hướng đi theo hướng tiếp cận thị trường, nâng cao tính năng động, sáng tạo và chủ động trong hoạt động kinh doanh. Nắm được tầm quan trọng của thanh toán quốc tế đối với nền kinh tế quốc dân nói chung và thương mại quốc tế nói riêng, ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt đã chú trọng vào nâng cao phát triển các hoạt động thanh toán quốc tế. Tại ngân hàng có nhiều phương thức thanh toán quốc tế được áp dụng như nhờ thu, chuyển tiền, tín dụng chứng từ, v.v Trong số đó, tín dụng chứng từ là phương thức thanh toán được sử dụng phổ biến nhất, bởi lẽ phương thức này giúp các doanh nghiệp xuất nhập khẩu thực hiện giao dịch một cách nhanh chóng, chính xác và an toàn. Hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ của LienVietPostBank thời gian qua tuy đã gặt hái được nhiều thành công nhưng cũng vẫn còn những hạn chế nhất định, điều này đã làm giảm hiệu quả cũng như chất lượng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng. Chính vì thế, em đã chọn đề tài: “Giải pháp phát triển phương thức thanh toán quốc tế tín dụng chứng từ tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt” làm đề tài cho khóa luận tốt nghiệp của mình.
10. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Khóa luận đề cập đến một số lý luận cơ bản về thanh toán quốc tế, phương thức thanh toán tín dụng chứng từ và các chỉ tiêu để phát triển phương thức này. - Phân tích và đánh giá thực trạng trong hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ, đồng thời nêu ra những khó khăn, hạn chế còn tồn tại trong việc thực hiện công tác này tại LienVietPostBank. - Trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại LienVietPostBank. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu: khóa luận chủ yếu nghiên cứu nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ, thực trạng phát triển trong phương thức thanh toán này và nguyên nhân của thực trạng đó. - Phạm vi nghiên cứu: Thông qua khảo sát hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ tại LienVietPostBank qua các năm 2009, 2010, 2011. 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Khóa luận sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học như phương pháp thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp, phương pháp suy luận logic cùng với phương pháp khảo sát thực tiễn qua các năm 2009, 2010 và 2011. 5. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu của khóa luận được chia làm 3 chương: Chương I: Lý luận chung về thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ. Chương II: Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt. Chương III: Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt. Thang Long University Library